Efekt Oprah
Winfrey rozdaje też karty w rankingach na najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi na świecie. W tej kategorii nie ma równych sobie.
Miliony widzów wysłuchały jej zwierzeń o tym, jak, będąc nastolatką, została zgwałcona i jak kuzyni przez cztery lata molestowali ją seksualnie. Fani wiedzą, że wszystko zawdzięcza swojej ciężkiej pracy. Ludzie jej słuchają, podążają za nią. Oprah Winfrey pokazuje jak żyć.
Winfrey rozdaje też karty w rankingach na najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi na świecie. W tej kategorii nie ma równych sobie. W „Times” pojawiła się w zestawieniu aż dziesięć razy. Nie dorównał jej ani Barack Obama, ani Hilary Clinton, Angela Merkel czy Steve Jobs, chociaż każda z wymienionych postaci zaszczytnie znalazła się w rankingu więcej niż pięć razy. Na okładce „Life” pojawiła się z tytułem „America’s most powerful woman”, zyskując też miano nie tylko najbardziej wpływowej kobiety, ale i najbardziej wpływowej czarnoskórej osoby swojego pokolenia. „USA Today” uznał, że jest numerem jeden w kwestii oddziaływania na społeczeństwo w całym ćwierćwieczu. Nie sposób nie zauważyć jej nazwiska w rokrocznych zestawieniach przygotowywanych przez „Forbes”. Króluje tam od lat. Nosi koronę całej Ameryki, zna ją cały świat. Nie musi bać się o swoją pozycję. Jest jedyną żyjącą osobą, którą „Life” zamieścił w rankingu stu postaci, które zmieniły świat.Na liście tej towarzyszą jej m.in. Elvis Presley i
Jezus Chrystus. Jak do tego doszła? Czym sobie zasłużyła?
Historię zwanych w języku angielskim „tabloid talk show”, z reguły dzieli się na okres przed programem „Oprah” i od momentu pierwszej jego emisji (znanego najpierw jako „The Oprah Winfrey Show”). Popularyzowany w latach 60. i 70. format programu telewizyjnego zakładał poruszanie historii z grupy tabu i prowadzenie kontrowersyjnych rozmów, podczas których pytania mogła zadawać też publiczność zgromadzona w studio. Programy takie od początku miały dużą oglądalność, ale i tak daleko im było do tego, co miała stworzyć czarnoskóra prezenterka.
Oprah w totalnie magiczny sposób połączyła ze sobą swoją osobowość przesiąkniętą empatią oraz umiejętność wysławiania się z wyczuciem, intuicją i spostrzegawczością. Swój pierwszy program dostała w styczniu 1984 roku, w chicagowskiej stacji WLS-TV. Wcześniej szlifowała warsztat dziennikarski w stacji radiowej kierowanej do afroamerykańskiej ludności w Tennessee (była to nagroda w konkursie piękności, w którym Oprah otrzymała tytuł Miss Black Tennessee), zaliczyła krótką przygodę z mniejszą stacją telewizyjną, z której ją wyrzucono (podobno nie pasowała do takiego medium) oraz rozpoczęła całkiem dobrze zapowiadającą się karierę w stacji WJZ-TV w Baltimore.
Do Chicago ściągnięto ją po to, by prowadziła talk show podczas lokalnego programu porannego. Ten, dzięki charyzmatycznej czarnoskórej prezenterce, w ciągu miesiąca awansował z ostatniego na pierwsze miejsce popularności wśród widzów stacji i długo utrzymywał pozycję lidera. W kolejnym roku, coraz bardziej rozpoznawalna Oprah, dostała propozycję poprowadzenia programu sygnowanego własnym imieniem i nazwiskiem. Miał trwać aż godzinę. Tak narodził się „The Oprah Winfrey Show”, który w 1986 roku nadawany był już w zasięgu ogólnokrajowym. Program wyznaczył w scenariuszu życia Oprah ciekawy bieg wydarzeń. A w przypadku tej osoby, losy mogły potoczyć się przecież zupełnie inaczej.
Oprah urodziła się 29 stycznia 1954 roku jako Orpah (imię zostało zaczerpnięte ze Starego Testamentu). Urzędnik, który rejestrował narodziny dziewczynki, pomylił się przy zapisie i w dokumentach pojawiła się „Oprah”. Ponieważ matka Oprah była nastolatką, niemowlę trafiło pod opiekę babci, skromnie żyjącej w niewielkiej miejscowości Kosciusko w stanie Mississippi. Podobno w wieku trzech lat Oprah potrafiła pięknie recytować wiersze i fragmenty Biblii, które czytała jej babcia. Szczęśliwe i błogie lata w otoczeniu rozpieszczającej dziewczynkę wspólnoty kościoła protestanckiego skończyły się, gdy dziewczynka miała sześć lat i matka postanowiła ją wziąć do siebie, do Milwaukee, gdzie pracowała jako pomoc domowa.
Beztroskie dzieciństwo zamieniło się w mroczną codzienność, podczas której już jako dziewięciolatka Oprah była molestowana seksualnie przez dalekich krewnych i ich znajomego. Z objęć dramatu postanowiła wyrwać się mając trzynaście lat. Uciekła wtedy do schroniska dla nieletnich, jednak okazało się, że brakuje tam wolnych miejsc. Dziewczyna zdecydowała się nie wracać do matki i rozpocząć na życie na własny rachunek. Zanim osiągnęła pełnoletność, zaliczyła narkotyki, kradzieże i ciążę. Jej dziecko zmarło jednak wkrótce po narodzinach. Targana niepowodzeniem Oprah postanowiła odmienić swoje życie, wyprowadzając się do ojca, który mieszkał w Nashville w Tennesee.
Oprah dla opornych
Do dziś najlepiej oglądanym wywiadem telewizyjnym w historii jest intymna rozmowa Oprah z Michaelem Jacksonem, która odbyła się w lutym 1993 roku. Król popu zgodził się porozmawiać z mediami po raz pierwszy od czternastu lat. By zobaczyć nadawany z rancha Jacksona program przed telewizorami zasiadło 90 milionów widzów. Wywiad ten emitowany był w wielu krajach, również w Polsce. Oprah była już wtedy uznaną prezenterką, której ufała widownia i której chciały się zwierzać gwiazdy. Aż ciężko uwierzyć, że udziału w pierwszym odcinku show odmówił sam Don Johnson, natomiast Elizabeth Taylor zapisała się w pamięci Oprah, jako najgorsze doświadczenie zawodowe. Aktorka mająca na koncie siedem małżeństw zaznaczyła przed rozmową (w drugim sezonie „Oprah”), że nie zgadza się na zadawanie jej pytań dotyczących jej związków. Za to żądanie Elizabeth publicznie przeprosiła prezenterkę w 1992 roku, kiedy po raz kolejny zasiadła na kanapie w programie Winfrey.
Jednak to nie tylko gwiazdy stanowiły o sukcesie „The Oprah Winfrey Show”. Chociaż Celine Dion pojawiła się u Oprah aż dwadzieścia osiem razy, nigdy nie dostarczyła takiej dramaturgii, jak „zwykli” goście, którzy zaufali czarnoskórej prezenterce i gotowi byli przed nią się otworzyć. Tacy, którym Ameryka mogła współczuć, przytulić czy podać rękę. Tacy, którym Ameryka mogła podziękować, bo pokazali coś, o czym było wstyd lub strach mówić.
W studio Oprah pojawiła się Kathy Bray, której dziesięcioletni syn został zastrzelony przez swojego kolegę, który znalazł broń w rzeczach swojego ojca. Od tragedii do występu na wizji dzieliły kobietę zaledwie trzy tygodnie. Widzowie płakali oglądając Erin Kramp, która walcząc z nowotworem piersi, nagrywała dla swojej sześcioletniej córki filmy wideo z matczynymi poradami. Po śmierci Erin, w ręce małej Peyton miało trafić ponad sto kaset wideo i audio, z których dziewczynka dowiedziała się, jak nakładać makijaż i jak szukać męża. Gośćmi Oprah byli ludzie chorzy i potwornie pokrzywdzeni przez los. Wykorzystywała swój program także jako platformę do walki z przestępczością, przemocą, pedofilią (przyznając się na antenie do bycia wykorzystywaną seksualnie) i innymi problemami świata. Potrafiła też zmotywować gwiazdy kultury i rozrywki, by opowiedziały o swoich ciężkich doświadczeniach, dając tym samym siłę ludziom, którzy zmagali się z podobnymi problemami. Dramatyczne wystąpienia celebrytów zachęcały innych do
szukania pomocy, a jednocześnie pokazywały, że jest więcej osób, które mają podobne przeżycia. Ważne jest to, by rozmawiać.
Oprah Winfrey okazała się tu bardzo skuteczna. Ludzie słuchali jej, podążali za nią, naśladowali. W latach 90. Oprah zaczęła zbaczać z utartego schematu talk shows i obrała kierunek poradnikowy. W obecności kamer toczyła walkę ze swoją nadwagą. Widzowie kibicowali jej w zmianie stylu życia. Rejestrowane były jej rozmowy z lekarzami i dietetykami. Ogromnym sukcesem okazał się „Oprah’s Book Club” – fragment programu, który miał zachęcać do czytania książek. I zachęcił! Podczas czternastu lat istnienia tego segmentu, Oprah zaprezentowała sześćdziesiąt pięć tytułów.* Każdy wybór Winfrey miał zagwarantowaną wysoką sprzedaż, a w Stanach Zjednoczonych, od wschodu po zachód, toczyły się dyskusje na temat wspomnianych książek.* Niemałą sławę zyskał wówczas James Frey, którego książkę pt. „A Million Little Pieces” Oprah zaprezentowała, jako godną polecenia. Wkrótce potem okazało się, że pozycja jest wielkim kłamstwem. Od tej pory Frey nie miał łatwego życia z Oprah. Przyznał, że podczas wywiadu u Winfrey, czuł się,
jakby uczestniczył w wypadku samochodowym. Oprah przyznała, że dała się nabrać. Wytknęła autorowi, że przede wszystkim oszukał miliony ludzi.
Gdy w 1996 roku świat ogarnęła panika związana z chorobą wściekłych krów, Oprah wyznała, że już nigdy nie tknie hamburgera. Zaraz potem, w całych Stanach Zjednoczonych, spadła sprzedaż wołowiny.Hodowcy bydła z Teksasu pozwali Winfrey żaląc się na straty w wysokości jedenastu milionów dolarów. Sąd odrzucił pozew, uznając prawo prezenterki do wolnego słowa. W 2006 roku Oprah zaczęła podczas zakupów korzystać z toreb ekologicznych, pokazując je również w swoim programie. I znowu zassało. Miliony ludzi oszalały na punkcie zielonych toreb, a w kilku hrabstwach w Kalifornii nawet zakazano sprzedaży plastikowych siatek, hołdując zasadzie „przynieś swoją”. Mówi się, że jej poparcie dla Baracka Obamy w wyborach prezydenckich w 2008 roku, było kluczowe w zwycięstwie czarnoskórego kandydata.
Oprah wielokrotnie podkreślała wagę działań mających na celu obronę praw człowieka i to ona jest jedną z tych, które otworzyły drogę biednym Afroamerykanom, którzy niegdyś nie mieli perspektyw rozwoju. O problemach na tle rasowym toczyła dyskusje już w pierwszym sezonie swoich programów. Jeden z nich kręciła w Forsyth County w stanie Georgia, gdzie żadna czarnoskóra osoba nie dożyła siedemdziesiątych piątych urodzin. Pojawienie się Oprah w tych tematach zapoczątkowało liczne zmiany. A oprócz tych związanych z polityką, Oprah przede wszystkim okazała się inspiracją dla innych. Jako biedna kobieta z południa, która przeobraziła się w miliarderkę, pozwoliła uwierzyć, że można osiągnąć sukces, bez względu na kolor skóry. W trosce o losy najbiedniejszych, założyła fundację Oprah Angel’s Network, która wspierała liczne organizacje zajmujące się poprawą dostępu do edukacji oraz stojące na straży praw człowieka. Osoby, które poświęcały swoje życie, by polepszyć życie innych, były nagradzane kwotą w wysokości 10000
dolarów. Fundacja została zamknięta w 2010 roku, co nie znaczy, że zapał do niesienia pomocy i nagłaśniania ważnych spraw, u Oprah wygasł.
Bez Oscara, ale z miliardem
Ostatni odcinek „Oprah” wyemitowany został w listopadzie 2009 roku. Ćwierć wieku na antenie to wynik pozwalający na miano najdłużej istniejącego programu w historii amerykańskiej telewizji. Jednak nie tylko on zapewnił Oprah dobre miejsce na liście najbogatszych ludzi świata i czołową pozycję wśród czarnoskórych kobiet. Majątek Winfrey szacuje się na dwa miliardy dolarów.
W 1985 roku Oprah zagrała w filmie Stevena Spielberga pt. „Kolor Purpury”, za który dostała nominację do Oscara oraz statuetkę Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Miłość do gry aktorskiej i chęć dostarczenia publiczności rozrywki na najwyższym poziomie, pchnęły Oprah do założenia własnej firmy producenckiej. Harpo Productions rozpoczęła działalność już w 1986 roku, naciskając na produkcję filmową i telewizyjną, ale nie uciekając też od publikacji czasopism oraz działalności internetowej. Nie powinien zaskakiwać fakt, że w portfolio firmy znajdował się również „The Oprah Winfrey Show” (od 1988 roku), co zapewniło prezenterce i producentce w jednym, uzyskanie kolejnego tytułu z cyklu „pierwsza na świecie”. Tym razem Oprah zakwalifikowano jako pierwszą kobietę posiadającą i produkującą talk show. Oprah wystąpiła też w kilku serialach telewizyjnych, których zajęła się produkcją. Jest również jednym z partnerów Oxygen Media Inc., programu w telewizji kablowej oraz sieci interaktywnej, która
zajmuje się programami kierowanymi do kobiet. To do nich Oprah kieruje też swoje czasopisma: „O, The Oprah Magazine” oraz „O at Home”, które okazały się najbardziej kasowymi start-upami w historii branży mediowej.
Kilka miesięcy temu paparazzi zauważyli Oprah na ekskluzywnym jachcie, który wynajęła na swoje dwudzieste siódme urodziny rozrzutna księżniczka Beatrice. Czy ktoś jednak dziwi się, że Oprah lubi luksusy? Jest właścicielką 42-akrowej posiadłości w Montecito w Kalifornii oraz sześciu innych domów w różnych zakątkach Stanów Zjednoczonych, a także na wyspie Antigua. Może sobie pozwolić na niejedno szaleństwo. Nie tylko samodzielnie doszła do wielkiej fortuny, ale też jest najwyżej opłacaną osobowością telewizyjną w historii i najbogatszą Afroamerykanką XX wieku. Ale jeśli jej bogactwo można policzyć, tak nie da się zrobić tego w kwestii wpływu, jaki wywarła na społeczeństwo. Właściwie nie tylko amerykańskie, bo „Oprah” to program, który emitowany był w 140 krajach. Nie istnieje lista liderów opinii, na której nie ma Oprah. Dopóki żyje, we wszelkich rankingach będzie uznawana za jedną z najbardziej wpływowych kobiet świata.
Od Baracka Obamy otrzymała najwyższe państwowe odznaczenie, jakim jest prezydencki medal wolności (Presidential Medal of Freedom).Nagrodzono ją również Jean Hershold Humanitarian Award, którą przyznaje się za działalność filantropijną. A czy Oscar jej po drodze? Podejrzewano, że dostanie nominację za rolę w filmie „Kamerdyner”, jednak nie została zaszczycona takim wyróżnieniem. Skończyła już sześćdziesiąt lat, ale nic nie wskazuje na to, by myślała o emeryturze. „Nie jesteś produktem jakiś okoliczności. Jesteś mieszanką wszystkiego, w co wierzysz i wszystkich miejsc, do których wiesz, że możesz dotrzeć. To nie przeszłość cię określa. Możesz z niej wyjść i stworzyć sobie nowy dzień. Nawet jeśli wszyscy mówią, że tak nie jest. Nawet jeśli każda pojedyncza zła rzecz może się wydarzyć, po prostu idź przed siebie” – mówi Oprah. I idzie dalej.
Karolina Karbownik / mtr, WP Kobieta
