Jak leczyć kaszel?

Towarzyszy przeziębieniu, rzadziej grypie, jest jednym z objawów alergii, astmy i – znowu dającej o sobie znać – gruźlicy. Ale może też być sygnałem niewydolności serca. Nie zawsze więc sięganie po powszechnie dostępne środki łagodzące kaszel ma sens.

Kaszel jest tylko objawem choroby, a nie chorobą samą w sobie. Dodatkowym utrudnieniem jest to, że nie zalicza się go do symptomów tzw. patognomicznych, czyli tych, których rozpoznanie wystarcza do postawienia konkretnej diagnozy. Odruch kaszlu może występować bowiem w wielu, bardzo odmiennych jednostkach chorobowych. Najczęściej, wraz z katarem i podwyższoną temperaturą, świadczy o infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, czyli przeziębieniu. W tym przypadku po zastosowaniu domowych metod leczenia (odpoczynek, picie dużej ilości ciepłych płynów) i sięgnięciu po leki OTC (przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i syropy łagodzące) powinien ustąpić. Jeśli jednak nasila się, a kolor odkrztuszanej wydzieliny zmienia się z jasnożółtego na ciemnożółty lub brązowawy, może oznaczać to infekcję bakteryjną. Zakażenie w tym stadium prawdopodobnie objęło nie tylko gardło, krtań, ale i oskrzela, płuca.

Gdy kaszel połączony jest z bólem w klatce piersiowej, długo utrzymującą się gorączką oraz nocnymi potami, weźmy pod uwagę możliwość zakażenia prątkiem gruźlicy.

Kiedy pokasływaniu towarzyszą charakterystyczne świsty i trudności w oddychaniu, może być to objaw astmy oskrzelowej. Choroba ta (wymagająca specjalistycznego leczenia) polega na utrudnionym przepływie powietrza przez zwężone światło oskrzeli i oskrzelików, co utrudnia jego wydostawanie się z płuc.

Z kolei kaszel wraz z obrzękami nóg i napadami duszności w czasie wysiłku może świadczyć o niewydolności serca. Dlaczego? Gdy nie pracuje ono prawidłowo, do narządów dociera zbyt mało tlenu, ale też zbyt dużo krwi zalega w narządach, stąd uczucie duszności (najczęściej podczas wysiłku albo snu) i kaszel świadczący o przekrwieniu płuc.

Kaszel nieprzemijający po leczeniu objawowym, może być też objawem nowotworu płuc. Z tego powodu warto zachować czujność i po kilku dniach samoleczenia uporczywej dolegliwości, zamiast do apteki, zgłosić się po pomoc do lekarza.

Kaszel suchy nazywany jest nieproduktywnym, bo w trakcie kolejnych, nadchodzących czasami jeden po drugim bardzo męczących ataków, nadwyrężamy mięśnie klatki piersiowej, podrażniamy gardło, ale nie odkrztuszamy flegmy i nie łagodzimy odruchu kasłania. Jak możemy sobie pomóc? Zacznijmy od sposobów najprostszych – nawilżenia pomieszczenia (specjalnym urządzeniem lub chociażby przy pomocy mokrych ręczników położonych na kaloryferach), inhalacji z kilkoma kroplami olejku eterycznego wkropionego do miski gorącej wody oraz wypicia dużej ilości płynów (ciepłych, ale nie gorących). Tak nawilżymy drogi oddechowe.

Przy braku poprawy trzeba kupić syrop, koniecznie zaznaczając w aptece, że potrzebujemy preparatu na kaszel suchy. W jego składzie znajdą się m.in. wyciąg z prawoślazu, kwiatu i liści malwy, liści podbiału, czyli roślin, które zawierają związki ślazowe. Syrop, pokrywając cienką warstwą śluzu drogi oddechowe, złagodzi powstałe podrażnienia i utrudni wniknięcie chorobotwórczych wirusów w błonę śluzową gardła. Jeśli uporczywy, niemożliwy do opanowania kaszel męczy nas w nocy, możemy zastosować jeden z leków przeciwkaszlowych zawierających, m.in. kodeinę lub dekstrometorfan. Ale tu uwaga – mechanizm działania tych leków nie polega na nawilżeniu gardła, ale zablokowaniu odruchu kaszlu. Poza tym nie należy ich stosować u dzieci i młodzieży.

Kiedy kaszel z suchego przechodzi w mokry, oznacza to, że w odpowiedzi na infekcję i w wyniku miejscowego przekrwienia błon śluzowych w drogach oddechowych doszło do produkcji większej ilości wydzieliny. W tym momencie koniecznie odstawmy wszystkie syropy na kaszel suchy! Ponieważ wydzielina, która zalega w oskrzelach jest lepka i znajdują się w niej składniki organiczne, staje się pożywką dla rozwoju bakterii. Jeśli będziemy powstrzymywać się od jej odkrztuszania, rośnie ryzyko pojawienia się infekcji bakteryjnej (zapalenie gardła, krtani, angina).

Leki mukolityczne zwiększają ilość wydzielanego śluzu, a zmniejszają jego lepkość, jednocześnie ułatwiając jego odkrztuszenie. Składnikami roślinnymi preparatów o tym działaniu są: ziele tymianku, liść eukaliptusa, korzeń pierwiosnka czy liść bluszczu pospolitego. Niektóre z nich mogą zawierać dodatkowe składniki pobudzające ruch rzęsek i przyspieszające usunięcie tego, co zalega w górnych drogach oddechowych. Syropy czy tabletki o takim działaniu dobrze jest przyjmować od początku przeziębienia z towarzyszącym mu kaszlem lub natychmiast, gdy kaszel suchy przejdzie w mokry.

Inga Kazana/mmch/kobieta.wp.pl