Jak radzić sobie po stracie bliskiej osoby?
Ból po stracie bliskiej osoby może być tak silny, że odbiera chęć do życia. Jak radzić sobie z trudnymi emocjami, które pojawiają się po śmierci najbliższych?
Ból po stracie bliskiej osoby może być tak silny, że odbiera chęć do życia. Jak radzić sobie z trudnymi emocjami, które pojawiają się po śmierci najbliższych?
Nikt, kogo to nieszczęście nie dotknęło, nie jest w stanie wyobrazić sobie bólu, jaki czuje osoba, która straciła męża, syna, brata, matkę czy żonę. Nieco łatwiej pogodzić się z tragedią jeśli odejście bliskich było spodziewane. Może tak być np. w przypadku osób przewlekle chorych.
Inne emocje dotykają jednak tych, których odejście najbliższych dotknęło niespodziewanie, znienacka. Tych, którzy jeszcze rano żegnali współmałżonka przed wyjściem do pracy, by kilka godzin później dowiedzieć się, że już nigdy go nie zobaczą.
- Informacja o śmierci jest tak wielkim szokiem, że nasza racjonalność nie chce jej przyjąć do wiadomości. Dlatego ludzie reagują już różnie: płaczą, krzyczą, złoszczą się, zamykają w sobie, a czasem mdleją – mówi Ewa Chalimoniuk, psychoterapeutka z Laboratorium Psychoedukacji w Warszawie. – W kolejnym etapie pojawia się potworna rozpacz, bezradność, złość i gniew. Opuszczonym przez bliską osobę bardzo trudno poradzić sobie z tym natłokiem emocji.
- Niektórzy proszą wtedy o środki uspokajające. Inni z kolei chcą te chwile przeżyć bez leków, co często wynika z obawy przed tym, że przytłumią one ich uczucia – mówi Ewa Chalimoniuk, często pracująca z osobami po stracie bliskich. – Jednak nowoczesne leki nie mają takich właściwości, one pomagają jedynie odpocząć chwilę od natłoku emocji.
W tych pierwszych, najtrudniejszych chwilach bardzo ważne jest, by osoba cierpiąca nie była sama. Potrzebne jest jej zrozumienie i bliskość innych. Reakcji osoby, która cierpi po stracie bliskich, nie wolno jednak oceniać. Ona potrzebuje jedynie całkowitej akceptacji swojego stanu. – Absolutnie nie można też namawiać jej do tłumienia emocji. Wręcz przeciwnie, cierpiący musi się wypłakać, wykrzyczeć, wylać cały swój ból – dodaje Ewa Chalimoniuk.
Z jej obserwacji wynika, że ludzie często płaczą jak dzieci, zanoszą się płaczem, szlochają. Trzeba ich wtedy mocno przytulić, powiedzieć kilka ciepłych słów: „odpocznij”, „prześpij się”, „jestem z tobą”. Trzeba też się wtedy o nich zatroszczyć. Zdarza się, że ludzie w rozpaczy nie są w stanie o siebie zadbać. Warto więc zapewnić im posiłek, czyste ubranie, czasem nawet miejsce do spania.
Kiedy zwrócić się o pomoc do specjalisty?
- Gdy bliscy widzą, że osoba nie śpi, nie je, przez długi czas nie może znaleźć sobie miejsca – tłumaczy Ewa Chalimoniuk. – Sygnałem ostrzegawczym powinien być także moment, w którym cierpiący czy cierpiąca po stracie bliskiej osoby powtarza, że nie chce jej się żyć. Oczywiście nie mówię tutaj o pierwszej fazie żałoby, bo wtedy wszyscy reagują w ten sposób. Chodzi o późniejszy okres. Argumentem, który często wtedy działa jest zapytanie: „czy On/Ona chciałby/chciałaby, byś nie żyła?”. Skutkuje też przypomnienie o odpowiedzialności za innych, na przykład za dzieci.
Syndromem niepokojącym jest też stan, kiedy ktoś po stracie bliskiej osoby traci poczucie własnej wartości, zaczyna mówić, że „bez Niej/Niego ja nic nie znaczę”. – Wtedy wizyta u specjalisty jest konieczna, bo to objawy nie tyle żałoby, co już depresji, którą koniecznie trzeba leczyć – przestrzega Ewa Chalimoniuk.
Każdy człowiek jest inny, każdy inaczej reaguje na śmierć najbliższych. Są jednak etapy, które pojawiają się u większości osób:
- Szok (niedowierzanie, bezradność, próba zaprzeczania stracie i bólowi)
- Uświadomienie sobie straty, które prowadzi do silnego rozstrojenia emocjonalnego (długotrwały stres, gniew, ale także poczucie winy)
- Dystans i wycofanie się (rozpacz, zmęczenie, zamrożenie, żal)
- Akceptacja (odzyskiwanie kontroli nad własnymi emocjami i zachowaniami, przebaczanie i zapominanie)
- Odnowa (akceptacja, uczenie się życia bez zmarłej osoby, aktywny kontakt ze światem zewnętrznym, nowe cele w życiu).