Z okazji Dnia Kobiet przedstawiamy sylwetki wyjątkowych postaci, które zmieniały bieg historii, wyłamywały się stereotypom, uparcie dążyły do celu i sprawiały, że świat stawał się lepszym miejscem dla kobiet. W tym artykule przeczytasz o Adzie Lovealce, znanej jako "pierwsza programistka w historii".
Ada Lovelace przyszła na świat 10 grudnia 1815 roku w hrabstwie Middlesex, które leży na obecnych terenach Londynu. Podobiznę kobiety wykorzystał Microsoft do hologramów certyfikatów autentyczności produktów. Na cześć Lovelace w latach 70. XX wieku nazwano język programowania Ada. Do dziś jest on wykorzystywany m.in. w wysokobudżetowych projektach komercyjnych, jak kontrola lotów, satelity, czy systemy bankowości, a także w aplikacjach… wojskowych. Co wiadomo na temat życia Ady Lovelace i dlaczego jest nazywana "pierwszą programistką w historii"?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Starożytny komputer. Zagadka 2000-letniego mechanizmu rozwiązana
Dzieciństwo i futurystyczne wizje
Augusta Ada Lovelace była jedynym dzieckiem poety lorda Byrona oraz Anny Isabelli Noel Byron. Jak przeczytamy na stronie jednego ze szkockich uniwersytetów, jeszcze przed ślubem Byron miał nazywać swoją przyszłą żonę "księżniczką równoległoboków" ze względu na jej miłość do nauk ścisłych, a w szczególności do matematyki. Sam Byron jest uznawany natomiast za jednego z najwybitniejszych angielskich poetów oraz dramaturgów. Skrajne zainteresowania rodziców odziedziczy mała Augusta.
Lady Byron porzuciła ojca Augusty, gdy dziewczynka miała zaledwie pięć tygodni, oskarżając go o niewierność i złe traktowanie. Małżeństwo zakończyło się rozwodem. Wychowanie nad Adą przejęła w całości jej mama, od małego próbując zainteresować córkę naukami ścisłymi. Matka Lovelace obawiała się, że córka odziedziczy po ojcu zmienne nastroje i "szaleństwo". Przyszła "programistka" nigdy nie poznała lorda Byrona. Jak wiemy, Augusta później łączyła jednak dwie miłości, którymi były literatura oraz matematyka. Ojciec Augusty Ady Lovelace zmarł w 1824 roku w Grecji. Dostał grypy i przegrał walkę z chorobą.
Kilkunastoletnia Ada, jak wspomina portal wielkahistoria.pl, powołując się na "Pionierki Internetu", zaprzyjaźniła się z uczoną Mary Somerville. Kobieta miała zachęcać Lovelace do studiów, i odpowiadała na jej wszystkie pytania. Znany wówczas logik, Augustus De Morgan, przesyłał nastolatce zadania. Mężczyzna był pod wrażeniem umysłu młodej Ady, której logiczne myślenie mogło zdumiewać w środowisku naukowym, zwłaszcza ze względu na to, że była kobietą.
Największym dziełem Ady Lovelace, niestety nigdy nie ukończonym, była praca akademicka poświęcona "maszynie analitycznej", czyli maszynie, którą możemy nazwać komputerem. Przypominamy, że mówimy o XIX wieku! Ada już w wieku 12 lat snuła futurystyczne wizje o maszynie latającej.
Pierwszy programista w historii
Skupmy się na tym, dlaczego Adę Lovelace nazywa się pierwszym programistą w historii ludzkości. Jak już wiemy, Brytyjkę zafascynowała "maszyna analityczna", prototyp maszyny różniczkowej, której twórcą był Charles Babbage. Wynaleziona przez mężczyznę maszyna została uznana za pierwszy programowalny komputer.
W 1841 roku naukowiec pojechał do Turynu, aby uzyskać środki na udoskonalenie swojej maszyny różniczkowej. Babbage odczytał referat, który został następnie spisany po francusku przez uznanego włoskiego inżyniera wojskowego, Lugiego Menabrea. Rok później Ada Lovelace podjęła się zadania przetłumaczenia referatu na język angielski. Przy okazji skomentowała go w kilku miejscach, dodając w sumie siedem notatek do tłumaczenia.
Praca brytyjskiej wizjonerki była trzykrotnie dłuższa niż to, co zapisał włoski inżynier. Całość podpisała inicjałami A.A.L. W dopiskach wyjaśniła, w jaki sposób obliczyć liczby Bernoulliego - to właśnie ten fragment pracy Ady jest uznawany za pierwszy algorytm na świecie. Wiele osób uznaje ów algorytm za pierwszy program komputerowy. Kolejna notatka zawierała stwierdzenie, że maszyna Babbage'a może jedynie wykonać zadania, które nakaże jej użytkownik. Lovelace wytknęła też Włochowi kilka błędów.
Uznanie po latach
Wnikliwa analiza Ady Lovelace została dobrze przyjęta w gronie matematyków. Sama Lovelace zyskała również poparcie swojego przyjaciela, Michaela Faradaya. Przypomnijmy, że naukowiec zajmował się elektrochemią oraz elektromagnetyzmem. Dzięki Lovelace ważne osobistości ze świata nauki zauważyły, że maszyna Babbage'a różni się od innych maszyn liczących.
"Pierwsza programistka" dokonała odkrycia, że wynalazek jej znajomego może... skomponować muzykę i dzięki temu być wykorzystywany w sztuce. Aby dowieść swoich przekonań, stworzyła algorytm, który nakazywał maszynie wykonywać podane instrukcje.
Wkład Ady Lovelace w świat algorytmów i komputerów został w pełni doceniony dopiero w 1953 roku, kiedy ponownie opublikowano jej materiały dotyczące maszyny analitycznej.
Życie osobiste
Ada Lovelace przyjaźniła się ze znamienitymi postaciami swojej epoki. W kręgu jej najbliższych znajomych znajdowali się m.in. Charles Dickens, Charles Wheatstone, a także Michael Faraday.
Matematyczka w 1835 roku poślubiła Williama Kinga, ósmego barona, który został później pierwszym hrabią Lovelace. Związek ten zapewnił Adzie stabilność oraz możliwość kontynuowania zainteresowań naukowych. Małżeństwo doczekało się trojga dzieci. W "Kobiety w matematyce. Od Hypatii do Emmy Noether" przeczytamy, że Ada miała mieć romans z Charlesem Babbagem, jednak plotki nie nie mają żadnego potwierdzenia w wiarygodnych źródłach. Wiadomo jednak, że pod koniec życia Ady, jej kontakty z Charlesem ochłodziły się.
Pierwsza programistka zmarła 27 listopada 1852 roku na raka macicy w wieku 36 lat. Została pochowana obok ojca w Newstead Abbey. Jej praca nad maszyną analityczną i algorytmem zainspirowała późniejsze pokolenia naukowców. W latach 70. XX wieku stworzono język programowania, który na cześć naukowczyni został nazwany "Ada". Do dziś jest używany w tzw. aplikacjach krytycznych. W 2012 roku Google uhonorował Lovelace specjalną grafiką na stronie głównej.
Od 2009 roku, 13 października, obchodzimy Dzień Ady Lovelace, aby uczcić pamięć o wielkiej matematyczce, i docenić jej wkład w naukę. Jej upamiętnienie ma też na celu podkreślenie, jak duży, a często pomijany, jest wkład kobiet w naukę, matematykę, technologię czy też inżynierię.
