Lek z przyszłością

Aktywny składnik aspiryny, kwas acetylosalicylowy, okrzyknięto lekiem XX wieku. I wszystko wskazuje na to, że okaże się też najlepszym lekarstwem XXI stulecia. Do znanych od lat przeciwbólowych i przeciwzapalnych zastosowań aspiryny, dodano jeszcze zapobieganie chorobom serca i łagodzenie skutków zawału.
A ostatnio pojawia się coraz więcej doniesień o profilaktycznym i leczniczym działaniu aspiryny w przypadku wielu nowotworów i chorób neurologicznych związanych ze zmianami w mózgu. Wydaje się więc, że znana od 100 lat aspiryna stanie się najbardziej uniwersalnym lekiem wszech czasów.

*Jak działa? *Hamuje w naszym organizmie wytwarzanie prostaglandyn - związków odpowiadających za reakcję organizmu na zakażenia i urazy. Zwiększają one krzepnięcie krwi, uwrażliwiają na ból i wywołują ostrą reakcję układu odpornościowego, czyli stan zapalny. Niestety, z najnowszych badań wynika, że to właśnie procesy zapalne mogą tkwić u podstaw różnych chorób: cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby Parkinsona oraz Alzheimera, zakrzepicy żył i wielu nowotworów (m.in. płuc, piersi, szyjki macicy, jelita grubego, prostaty, skóry). Antyrakowe działanie aspiryny niedawno zostało jeszcze dodatkowo potwierdzone. Naukowcy odkryli bowiem, że ogranicza ona również wydzielanie enzymu, który jest produkowany w nadmiarze w komórkach nowotworowych, co powoduje ich szybki wzrost.

*Nic nie jest doskonałe *Czy wobec tego każdy z nas powinien od tej chwili profilaktycznie połykać codziennie tabletkę aspiryny? Mimo swoich dobroczynnych właściwości, kwas acetylosalicylowy nie jest lekiem całkowicie bezpiecznym. Zakłóca mechanizmy krzepnięcia krwi, co grozi krwawieniami, zwłaszcza z przewodu pokarmowego. Jeśli długo zażywasz aspirynę, powoduje ona podrażnienia, a nawet uszkodzenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy (choroba wrzodowa jest bezwględnym przeciwwskazaniem do stosowania tego leku). Zdarzają się także osoby uczulone na kwas acetylosalicylowy - po przyjęciu leku może u nich dojść nawet do ostrego ataku astmy. Okazuje się też, że niesteroidowe leki przeciwzapalne, do których należy aspiryna, czasem osłabiają działanie pewnych leków obniżających ciśnienie krwi. Dlatego zanim podejmiesz decyzję o regularnym zażywaniu aspiryny, ważne jest, abyś skonsultowała się z lekarzem, który dobierze odpowiednią dawkę. Sprawdzi też, czy nie istnieją przeciwwskazania, abyś zażywała ten lek.

*Całkiem nowe zastosowania aspiryny *Na całym świecie są prowadzone prace naukowe, które pokazują, w jak wielu chorobach ten znany lek może być skuteczny.

*Udowodnione działanie *W latach 80. i 90. XX w. ustalono ponad wszelką wątpliwość, że aspiryna ma dobroczynny wpływ na nasze serce. Dziś kwas acetylosalicylowy podaje się jako jeden z podstawowych leków w chorobie wieńcowej. Dlaczego? Nawet małe dawki aspiryny przeciwdziałają zbijaniu się i sklejaniu płytek krwi. Jeśli nie zahamuje się tego procesu, może on doprowadzić do niebezpiecznych skrzepów w naczyniach krwionośnych, będących najczęstszą przyczyną zawału serca czy udaru mózgu.
*Zawał *Aspiryna podana wtedy, gdy pojawią się pierwsze objawy ataku serca, sprawia, że ryzyko śmierci pacjenta zmniejsza się o 25 proc. O połowę maleje też prawdopodobieństwo wystąpienia następnego zawału. Lekarze zalecają, by chorym z podejrzeniem zawału podać uderzeniową dawkę (300 mg) aspiryny. Profilaktycznie powinni ją przyjmować ci wszyscy, u których istnieje ryzyko wystąpienia ataku serca.
*Udar *Zablokowanie się naczynia krwionośnego może doprowadzić także do niedotlenienia mózgu i zniszczenia części komórek nerwowych, czyli udaru niedokrwiennego. Badania prowadzone przez ekspertów z Uniwersytetu Brown z Rhode Island potwierdzają wcześniejsze odkrycia, że nawet małe dawki aspiryny, przyjmowane regularnie przez wiele lat, zmniejszają ryzyko udaru spowodowanego blokadą tętnic - zwłaszcza u tych, którzy przeszli już jeden udar.

Badania trwają Oto dziesięć nowych zastosowań kwasu acetylosalicylowego, z którymi wiąże się największe nadzieje.
*Rak piersi *Jak wynika z badań, które prowadził prof. Randall Harris z Ohio State University, minimum dwie tabletki tygodniowo (ok. 100 mg każda) zażywane przez 5-9 lat, o 21 proc. obniżają ryzyko tego nowotworu.
*Rak krtani *Regularne przyjmowanie niewielkich dawek aspiryny może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nowotworów jamy ustnej, krtani i przełyku nawet o dwie trzecie - wynika z badań włoskich naukowców z Instytutu Badań Farmakologicznych w Mediolanie.
*Białaczka *Aspiryna może chronić dorosłych przed tą chorobą, jeśli biorą lek dwa razy w tygodniu - twierdzą badacze z University of Minnesota.
*Rak jajnika *Udowodniono, choć na razie tylko w warunkach laboratoryjnych, że kwas acetylosalicylowy zmniejsza wzrost komórek raka jajnika o 68 proc. Im wyższą dawkę dodawano do hodowli komórek, tym efekt był wyraźniejszy. Badania przeprowadził zespół naukowców z College of Medicine na Florydzie.
*Rak trzustki *Uczeni z University of Minnestoa School of Public Health twierdzą, że wystarczy przyjmować aspirynę 2-5 razy na tydzień, by zmniejszyć ryzyko raka trzustki o 40 proc.
*Rak płuc *Lek zmniejsza także częstotliwość występowania tego nowotworu u kobiet. Naukowcy z New York University sądzą, że zapobiega zmianom genetycznym w komórkach nabłonkowych wyściełających drogi oddechowe, które mogą zapoczątkować procesy nowotworowe.
*Gronkowiec złocisty *Ta groźna bakteria, która szybko uodparnia się na antybiotyki, jest wrażliwa na kwas acetylosalicylowy. Uniemożliwia on gronkowcom przyleganie do komórek ludzkiego organizmu i niszczenie ich - doniesiono z Dartmouth School of Medicine w USA.
*Choroba Alzheimera *Aspiryna opóźnia występowanie tej choroby - uważają naukowcy z Seattle, którzy pod kierownictwem dr. Johna Breitnera obserwowali 5 tys. osób po 65. roku życia. Okazało się, że pacjenci, przyjmujący przez ponad 2 lata aspirynę, o połowę rzadziej zapadali na chorobę Alzheimera.
*Zaćma *Lekarze z Wielkiej Brytanii stwierdzili niedawno, że aspiryna może o 40 procent zmniejszać ryzyko rozwoju zaćmy, która jest główną przyczyną utraty wzroku przez ludzi starszych.
*Choroba Parkinsona *Osoby zażywające regularnie aspirynę są o 45 proc. mniej narażone także na tę chorobę - wykazali naukowcy z Harvard School of Public Health.

*Tabletka nie dla dzieci Nie wolno podawać aspiryny dzieciom poniżej 12 lat! *Bardzo rzadkim, ale ciężkim powikłaniem po zażyciu aspiryny u dzieci jest tzw. zespół Reya. Jego objawami są: obrzęk mózgu, wymioty, utrata przytomności. W ciężkich przypadkach może dojść do uszkodzenia mózgu, a nawet do śmierci dziecka. Jeśli aspiryna jest podana w czasie zapalenia wirusowego, zwiększa się ryzyko wystąpienia zespołu Reya. Rodzice powinni pamiętać, aby trzymać aspirynę z dala od dzieci i sprawdzać, czy nie występuje w składzie innych leków - zwłaszcza tych dostępnych bez recepty.

Olga Woźniak