Petardy PRL‑u: Kalina Jędrusik

Symbol seksu, swobody i skandalu. Przez niektórych określana mianem Dody swoich czasów. W PRL-u była absolutną gwiazdą, dzisiaj liczba mitów na jej temat rośnie. Znana z obfitego biustu, sarnich oczu i przede wszystkim ciętego języka Kalina Jędrusik doczekała się embarga nałożonego na jej występy przez samego Władysława Gomułkę. Kim była epatująca seksapilem polska Marilyn Monroe, która obok zjawiskowej urody mogła pochwalić się niezwykłym talentem aktorskim?

W jej biografiach dużo mówi się o skandalizującym i barwnym życiu z pisarzem Stanisławem Dygatem czy o emocjach, jakie wzbudzała u samego Gomułki - był zgorszony słynnym krzyżykiem, który zdobił biust Jędrusik oraz jej „omdlewającym spojrzeniem”. Historia życia pięknej aktorki jest dużo ciekawsza i bardziej skomplikowana.

Urodziła się w 1930 roku, ale wzorem wielkich gwiazd często odejmowała sobie rok życia mówiąc, że jej narodziny miały miejsce w 1931. O swojej mamie najczęściej nie wspominała wcale, natomiast ojca uwielbiała. W wywiadach podkreślała, że to właśnie jemu zawdzięcza wszystko. Nie należała do łatwych w wychowaniu osób – została wyrzucona z jednego z liceów za to, że nie nosiła biustonosza. Już wtedy się wyróżniała.

Studiowała w krakowskiej PWST, gdzie nie sposób nie było jej przeoczyć. Mocny makijaż w postaci kilkucentymetrowych rzęs, pokaźnej wielkości kreska na oku nadająca spojrzeniu zmysłowości i eksponowanie krągłości sylwetki – taka Jędrusik była od zawsze. Pierwsze kroki w filmie zaczęła stawiać stosunkowo późno – była już przed trzydziestką. Ale ludzie szaleli na punkcie jej wyglądu – sarnie spojrzenie i seksapil z pograniczna międzywojnia i nowoczesności hipnotyzowały.

Jędrusik nie bała się mówić tego, co myśli i tego, czego inni bali się powiedzieć na głos. Szczerość, otwartość, niebywała uroda oraz zainteresowanie ze strony autora „Jeziora Bodeńskiego”, który zostawił dla niej żonę i córkę, sprawiły, że w swoich czasach nie była zbyt lubiana. Nie doceniano tego, co pokazywała na ekranie. A gra aktorska była jej pasją.

Śpiewająca aktorka była doceniana przez takich reżyserów jak Wajda, Różewicz czy Chmielewski. Zaczęli obsadzać ją w swoich produkcjach niemalże jednocześnie. Niestety bardzo często dostawała role drugo- i trzecioplanowe – „Kalosze szczęścia”, „Niewinni czarodzieje” czy „Jak być kochaną”. Na początku o wiele lepiej wiodło jej się na ekranie telewizora i w teatrze niż w filmie. To właśnie w telewizji odnalazła tymczasowe spełnienie – trafiła do Kabaretu Starszych Panów – ta rola bardzo często uznawana jest za jej najlepszą kreację aktorską. Szansę zagrania głównej postaci dał jej Jan Batory – w jego „Lekarstwie na miłość” wcieliła się w postać Joanny (towarzyszył jej Andrzej Łapicki).

Miłość swojego życia – Stanisława Dygata – poznała w Sopocie, na ulicy Monte Cassino. Aktorka lubiła podkreślać ten fakt w licznych rozmowach – idealnie wkomponował się on w obraz idealnej miłości, w jaki ubrała swój związek z pisarzem. Związek z Dygatem należał do nietypowych – pisarz akceptował skoki w bok gwiazdy, nie pozostając przy tym dłużnym. Para potrafiła żyć ze sobą, mając kilkoro kochanków. Tajemnicą nie jest również to, że Kalina była biseksualna – miała ogromne powodzenie u kobiet. Spekulacji na temat jej poronienia i bezpłodności nie ma końca. Podobno te dramatyczne wydarzenia doprowadziły do tego, że zaczęła eksponować swoją kobiecość jeszcze bardziej.

W latach siedemdziesiątych Kalina zasłynęła rolą Lucy Zuckerowej w „Ziemi Obiecanej” Andrzeja Wajdy. Początkowo kultową rolę miała zagrać sama Violetta Villas – jej wygórowane wymagania sprawiły, że reżyser stracił cierpliwość i zaprosił do współpracy Jędrusik. W efekcie powstała genialna postać, jedna z najlepiej zapamiętanych w karierze aktorki. Zagrała tutaj demona seksu, który wyniszcza swojego kochanka. Erotyczne sceny, w których towarzyszył jej Daniel Olbrychski, przeszły do historii. Tylko Kalina potrafiła pokazać na ekranie erotyzm połączony z powściągliwością.

Z lubieżnej, prowokującej i dominującej osoby zmieniła się w ascetyczną i zaangażowaną w politykę (zainteresowała się Solidarnością) postać po śmierci ukochanego – Dygat odszedł nagle w wieku zaledwie 63 lat. Nikt się nie spodziewał takiej straty. A już z pewnością Kalina.

Kiedy ból po stracie malał, na nowo zaczęła grywać w filmach, a także częściej udzielała się w mediach. Paradoksalnie, to właśnie przed śmiercią, zaczęła być bardziej widoczna. Odeszła, mając zaledwie 61 lat. Przyczyną jej śmierci był ciężki atak astmy, z którą borykała się wiele lat.

Krzysztof Tomasik w książce pt. „Seksomby PRLu” podsumował: „Dziś jest nazywana barwnym ptakiem w szarym PRL-u, skandalistką wyrastającą ponad przaśną rzeczywistość. Następne pokolenia z pewnością odkryją w jej legendzie także coś dla siebie, bo jakie czasy – taka Kalina”. I trudno się z tym nie zgodzić.