Przeszkody małżeńskie

Każda okoliczność, która na mocy Prawa Bożego lub kościelnego nie pozwala na ważne i godziwe zawarcie małżeństwa jest przeszkodą małżeńską. Kwestie związane z przeszkodami w zawarciu sakramentu małżeństwa przybliża ksiądz Piotr Skibniewski.

Kościół podkreśla, że przeszkody małżeńskie powinny być rozumiane wyłącznie jako służące ochronie osób pragnących zawrzeć związek małżeński, a także ochronie dobra całej wspólnoty. Warto też dodać, że przeszkody małżeńskie mają charakter zrywający, czyli powodujący nieważność umowy małżeńskiej. Przeszkody w zawarciu ważnego związku małżeńskiego mogą być zarówno publiczne - jawne, jak i tajne, absolutne - jak np. święcenia, jak i relatywne - czyli będące przeszkodą tylko wobec zawarcia związku z określona osobą - jak np. pokrewieństwo. Przeszkody mogą być ponadto trwałe jak i czasowe, uprzednie, jak i następcze (pojawiające się po zawarciu związku, więc nie mające wpływu na ważność sakramentu), pewne, jak i wątpliwe, wreszcie i te, co do których istnieje możliwość uzyskania dyspensy - np. nie zwykło się udzielać dyspensy w przypadku zaistnienia przeszkody pokrewieństwa w linii prostej. * Katalog przeszkód*

Istnieje 12 przeszkód małżeńskich:

1. Wiek - poniżej 16 lat dla mężczyzny i 14 lat dla kobiety - przy czym Konferencja Episkopatu Polski podwyższa tę granicę odpowiednio do 21 i 18 lat.
2. Niezdolność fizyczna do współżycia (niepłodność nie jest przeszkodą).
3. Sakramentalny związek małżeński zawarty z inną osobą.
4. Różnica religii - gdy jedna ze stron jest nieochrzczona.
5. Święcenia.
6. Wieczysty ślub zakonny.
7. Uprowadzenie kobiety przez mężczyznę w celu zawarcia z nią małżeństwa.
8. Małżonkobójstwo - czyli zamordowanie małżonka lub moralne przyczynienie się do jego śmierci w celu zawarcia nowego związku.
9. Pokrewieństwo w linii prostej (ojciec - córka itp.) oraz do czwartego stopnia w linii bocznej.
10. Powinowactwo w linii prostej (ojczym - pasierbica itp.).
11. Przyzwoitość publiczna - relacja powstająca z nieważnie zawartego małżeństwa lub publicznego konkubinatu zabraniająca małżeństwa pomiędzy mężczyzną a matką i córką jego konkubiny itp.
12. Pokrewieństwo ustawowe płynące z adopcji prawnej (adoptujący - adoptowany) oraz w drugim stopniu linii bocznej (dziecko naturalne - dziecko adoptowane czy też dzieci adoptowane między sobą)

W ustawodawstwie kościelnym przewidziano możliwość dyspensowania od przeszkód małżeńskich. Władza ta przysługuje najczęściej biskupom diecezjalnym, jedynie Stolicy Apostolskiej przysługuje natomiast prawo dyspensowania od: święceń, ślubu zakonnego oraz małżonkobójstwa. W przypadkach szczególnych możliwość udzielenia dyspensy przysługuje także proboszczowi, diakonowi lub spowiednikowi. Jednak od przeszkód wynikających z Prawa Bożego jak pokrewieństwo w linii prostej nie może dyspensować nikt, nawet sam papież.

Istnieją także wady zgody małżeńskiej skutkujące nieważnością małżeństwa w tym m.in.: choroba psychiczna i psychiczna niezdolność do podjęcia obowiązków małżeńskich czy też pozorowanie zawierania małżeństwa z jednoczesnym wykluczeniem istotnego przymiotu małżeństwa oraz pozostawanie podczas zawierania ślubu pod wpływem strachu, który uniemożliwia podejmowanie racjonalnych działań.