Pochodzenie szlacheckie czy chłopskie? Możesz to sprawdzić
Wielu ludzi sądzi, że nazwiska kończące się na "-ski" lub "-cki" od razu wskazują na szlacheckie korzenie. Czy rzeczywiście tak jest? Historia polskich nazwisk jest znacznie bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać.
Czy nazwisko może świadczyć o wywodzeniu się ze szlachty?
W tym artykule:
W Polsce panuje przekonanie, że nazwiska zakończone na "-ski" i "-cki" świadczą o szlacheckim pochodzeniu. Rzeczywistość okazuje się jednak bardziej złożona. Wiele nazwisk wywodzi się z zupełnie innych źródeł, a poznanie ich prawdziwej historii wymaga wnikliwego przyjrzenia się przeszłości rodziny. Na co więc warto zwrócić uwagę?
Wnuczka Szapołowskiej cieszy się, że nie ma nazwiska babci. Mówi o słowach skierowanych do Pavlović: "Nie nazwała pani S*KĄ"
Skąd pochodzi twoje nazwisko? Wyjaśnia językoznawczyni
Prof. Monika Kresa, językoznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczy, że pierwsze polskie nazwiska pojawiły się w XIII-XIV wieku. Początkowo były one domeną szlachty, która nadawała je sobie sama, często z użyciem przyrostków "-ski" lub "-cki". - Szlachta identyfikowała się w odniesieniu do tego, co posiadała. A posiadała ziemię - wyjaśniła ekspertka w rozmowie z radiową "Trójką".
- Jeżeli szlachcic posiadał miejscowość, która nazywała się Dobra Wola, określano go mianem Dobrowolskiego. Dlatego utarło się, że nazwiska z cząstką "-ski" to nazwiska szlacheckie. W odniesieniu do wieków XIII, XIV, XV, a nawet początków XVI rzeczywiście tak było - zaznaczyła językoznawczyni.
Prof. Kresa w rozmowie z PAP wyjaśniła, że przyrostki "-ski" i "-cki" mają znaczenie szlacheckie tylko w przypadku nazwisk odmiejscowych.
- Jan, który posiadał wieś o nazwie Sucha, identyfikował się początkowo jako Jan z Suchej. Z czasem jednak zaczynał się mianować Janem Suskim. Jeśli zaś Wojciech był dziedzicem Dobrej Woli, stawał się Wojciechem Dobrowolskim. Takie nazwiska wskazywały na to, co dany szlachcic posiadał - wytłumaczyła ekspertka.
Nazwiska inspirowane przezwiskami
W miarę wzrostu liczby ludności nie wszyscy mogli nosić oryginalne nazwiska szlacheckie. Wówczas zaczęły powstawać nazwiska oparte na przezwiskach lub cechach charakterystycznych.
- Nazwiska przezwiskowe, jak np. Baran, Głąb czy Dąb, to nazwiska niekoniecznie ładne i nobilitujące. Inne grupy społeczne zaczęły więc przerabiać swoje nazwiska za pomocą cząstki '-ski'. Na przykład, jeżeli ktoś wcześniej był określany mianem Barana, a nie chciał nim być, dorabiał sobie cząstkę "-ski" i był nazywany Baranowskim - dodała prof. Monika Kresa w "Trójce".
Jak odkryć swoje prawdziwe pochodzenie?
Aby odkryć historię swojej rodziny, konieczna jest wnikliwa analiza drzewa genealogicznego i dostępnych dokumentów rodzinnych. Informacje o herbach czy dawnych majątkach mogą być dużo cenniejsze niż sam przyrostek w nazwisku.
"Jeśli chcemy poznać historię naszej rodziny, warto dokładnie przejrzeć wszystkie rodzinne dokumenty, takie jak akty ślubu, urodzenia czy zgonu. Tam można znaleźć wiele wskazówek, a czasem nawet i całą historię danego nazwiska. Informacje o szlacheckim pochodzeniu można też znaleźć w dokumentach kościelnych, czyli metrykach chrztów i ślubów. W przypadku osób z wyższych rodów, obok nazwiska może pojawić się herb lub dopisek "urodzony" (łac. nobilis), który świadczy właśnie o przynależności do stanu szlacheckiego. Warto też zajrzeć do archiwów państwowych i kościelnych" - radzi g.pl.
Zapraszamy na grupę na Facebooku - #Samodbałość. To tu będziemy informować na bieżąco o wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.
