Pochodzenie szlacheckie czy chłopskie? W ten sposób sprawdzisz
Nazwiska niosą ślad naszej przeszłości - mogą wskazywać na pochodzenie społeczne lub rodzinne dziedzictwo. Niektóre z nich budzą skojarzenia ze szlachtą, ale czy słusznie? Wyjaśnia językoznawczyni.
Sprawdź, czy twoje nazwisko ma szlacheckie korzenie
Często nie zastanawiamy się nad tym, co oznacza nasze nazwisko, a może ono zdradzić wiele o pochodzeniu rodziny. W powszechnej opinii przyjęło się, że nazwiska zakończone na "-ski" oraz "-cki" są związane z dawnym stanem szlacheckim. Choć w niektórych przypadkach może to być prawda, nie każda osoba nosząca takie nazwisko faktycznie wywodzi się z arystokracji. Istnieją jednak sposoby, które pozwalają to sprawdzić.
Nie każde nazwisko zdradza szlacheckie pochodzenie
Według prof. Moniki Kresy z Uniwersytetu Warszawskiego, początki nazwisk w Polsce sięgają średniowiecza, konkretnie XIII i XIV wieku. - Szlachta identyfikowała się w odniesieniu do tego, co posiadała. A posiadała ziemię - powiedziała prof. Kresa w wywiadzie dla radiowej Trójki. Gdy właścicielem wsi Dobra Wola był szlachcic, przyjmował nazwisko Dobrowolski, jako odzwierciedlenie swojego majątku. Takie formy nazwisk dominowały wśród warstw wyższych w okresie średniowiecza i na początku epoki nowożytnej - tłumaczyła językoznawczyni.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Adam Zdrójkowski jest singlem? Nagle padło imię "Wiktoria"
Jak wyjaśnia badaczka, tylko te nazwiska, które pochodzą od nazw geograficznych i przybierają charakterystyczne zakończenia, mają rzeczywisty związek z pochodzeniem szlacheckim. Ich struktura wskazuje, że noszący je człowiek był właścicielem konkretnej miejscowości. Na przykład nazwisko "Suski" wiąże się z wsią Sucha, a "Dobrowolski" z Dobrą Wolą.
- Jan, który posiadał wieś o nazwie Sucha, identyfikował się początkowo jako Jan z Suchej. Z czasem jednak zaczynał się mianować Janem Suskim - tłumaczy prof. Kresa. Wraz ze wzrostem liczby ludności zaczęto tworzyć nazwiska od przezwisk, wyglądu czy cech charakteru.
- Nazwiska przezwiskowe, jak np. Baran, Głąb czy Dąb, to nazwiska niekoniecznie ładne i nobilitujące - zaznacza ekspertka. Aby brzmieć bardziej dostojnie, niektórzy dodawali końcówkę sugerującą wyższy status, przykładowo z Barana tworząc Baranowskiego, choć bez szlacheckiego rodowodu - tłumaczyła na antenie Trójki.
Czytaj także: Piękne imię wraca do łask. Będzie hitem na porodówkach?
Skąd naprawdę pochodzi twoje nazwisko?
Jeśli zastanawiasz się, czy twoje nazwisko ma związek z dawną szlachtą, warto zajrzeć do źródeł historycznych. Dobrym początkiem są domowe archiwa - akty urodzenia, małżeństwa czy zgonu mogą zawierać cenne informacje. Pomocne bywają też księgi parafialne. Czasem obok nazwiska widnieją symbole heraldyczne lub adnotacje "urodzony" (nobilis), które potwierdzają szlacheckie pochodzenie.
Warto również przejrzeć archiwa państwowe - zawarte tam dokumenty mogą rzucić światło na losy przodków i wyjaśnić, czy nazwisko ma arystokratyczne korzenie, czy inne pochodzenie.
Zapraszamy na grupę na Facebooku - #Samodbałość. To tu będziemy informować na bieżąco o wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!
