Życie na huśtawce – czym jest ChAD?
Anna przez kilka miesięcy była przygnębiona, nic jej nie cieszyło. Chodziła do pracy, ale wyniki miała coraz gorsze. Unikała kontaktów z ludźmi. Jednak w pewnym momencie wszystko zaczęło się zmieniać. Świat stał się kolorowy. Nabrała energii i miała mnóstwo pomysłów na swoje życie.
Anna przez kilka miesięcy była przygnębiona, nic jej nie cieszyło. Chodziła do pracy, ale wyniki miała coraz gorsze. Unikała kontaktów z ludźmi. Jednak w pewnym momencie wszystko zaczęło się zmieniać. Świat stał się kolorowy. Nabrała energii i miała mnóstwo pomysłów na swoje życie. Poznała nowych ludzi, dawno nie czuła się taka szczęśliwa. Wyremontowała mieszkanie i kupiła meble, o których marzyła. Wzięła pożyczkę, ale w końcu pożyczki są dla ludzi.
Żyła coraz intensywniej. Co noc chodziła na imprezy, podobało się jej to szaleństwo, w końcu przestała być grzeczną dziewczynką. Wydawało się, że jej możliwości nie mają granic. Myśli biegły coraz szybciej. Ludzie wkoło zmieniali się jak w kalejdoskopie. Obowiązki zeszły na dalszy plan, w pracy przestała się pojawiać, ale nie przejmowała się tym, bo miała w głowie nowe projekty. Załatwiła już całkiem spore fundusze na jeden z nich. Wiedziała, że wszystko się uda. Niestety po kilku tygodniach sprawy zaczęły wymykać się spod kontroli. Czuła się wykończona, a gdy któregoś ranka obudziła się w nieznanym mieszkaniu, w łóżku z nieznajomym facetem, zdała sobie sprawę, że dzieje się coś niepokojącego.
Wiele twarzy ChAD
Choroba afektywna dwubiegunowa (dawniej znana jako cyklofrenia lub choroba maniakalno-depresyjna) to zaburzenie, które charakteryzuje się naprzemiennymi stanami manii i depresji. W zależności od odmiany, w chorobie występują okresy depresji i manii o różnym trwaniu i nasileniu. W klasycznej postaci stany maniakalne są długotrwałe i intensywne. W drugim typie występuje hipomania (łagodna postać manii) trwająca dość krótko - do trzech tygodni. Inna postać zwana "rapid cycling" cechuje się szybkimi i częstymi przejściami między manią a depresją.
W ciągu roku pojawiają się cztery lub więcej okresy manii lub depresji. Poza tym istnieją inne rodzaje tego zaburzenia, których wspólnym mianownikiem jest niestabilność nastroju, snu i energii życiowej. Zazwyczaj też przeważające są okresy depresji. Dlatego niektórzy lekarze wolą używać określenia "spektrum ChAD", dla podkreślenia różnorodności objawów, które mogą występować. Z tego powodu diagnoza może być postawiona tylko przez dobrego specjalistę, bo u każdej osoby ChAD może wyglądać trochę inaczej.
ChAD we wszystkich postaciach dotyczy około 5% populacji. Typowo ujawnia się około 20-30 roku życia, jednak szacuje się, że w dużej części choroba rozpoczyna się w wieku dorastania, tylko nie jest prawidłowo rozpoznawana. Początek może mieć postać depresji (najczęściej), manii lub hipomanii. Trwa przez całe życie, ale obecne są okresy zdrowego funkcjonowania. Jeśli ChAD jest nieleczona, okresy te skracają się lub zanikają. Choroba ta jest w dużym stopniu dziedziczona, ale jej ujawnienie się często bywa dodatkowo wyzwolone trudnymi wydarzeniami życiowymi.
Dwie skrajności
Stany depresyjne najczęściej utrzymują się dłużej niż maniakalne. W ostrej postaci utrudniają lub wręcz uniemożliwiają sprawne funkcjonowanie zawodowe, społeczne i osobiste. Przygnębienie, brak energii do robienia czegokolwiek, świat i własne życie widziane w najczarniejszych barwach to codzienność w okresie depresyjnym. Gdy przychodzi okres manii nagle wszystko zaczyna nabierać barw i kolorów. Wiele osób mówi o wzmożonej kreatywności, niesamowitej prędkości myślenia, większej otwartości na ludzi i pewności siebie.
W kontraście do stanów lękowych i depresyjnych jest to stan sprawiający wrażenie wybawienia. Mogą w końcu "nadrobić czas doła", pozałatwiać sprawy, spotykać się z ludźmi, poznawać nowych, tworzyć, cieszyć się życiem... Jednak gdy mania nasila się, zachowania i działania stają się coraz bardziej chaotyczne. Decyzje są podejmowane w nieprzemyślany sposób, wiele osób okres manii kończy w głębokich długach, wskutek zupełnie nierealistycznej oceny rzeczywistości i swoich możliwości. Osoba w takim stanie działa z niesamowitą prędkością, a martwienie się konsekwencjami zostawia na później.
ChAD również dla najbliższych
Euforia uniemożliwia racjonalny ogląd rzeczywistości. Nieprzemyślane zakupy, pożyczki, wpędzają w finansowe tarapaty również rodzinę. Szaleńcze zachowania seksualne niszczą związki. Nastrój waha się od wielkiej miłości wobec partnera do pełnej oskarżeń nienawiści. W wielu przypadkach mania powoduje ogromne wycieńczenie fizyczne i psychiczne, a pobyt w szpitalu jest niezbędny. Zejście z maniakalnych wyżyn jest bolesne, bo konfrontuje z rzeczywistością i pozostawionym ogromnym życiowym bałaganem. Bardzo często w wyniku choroby człowiek nie tylko traci zaufanie otoczenia, ale również przestaje ufać sobie i swoim decyzjom.
Jest uwięziony pomiędzy dwiema skrajnościami, w manii - nadpobudliwość, nierealistycznie pozytywne myślenie, w depresji - niechęć do robienia czegokolwiek czy nawet do życia. Takie uwięzienie wiele osób prowadzi do rozważania zakończenia tego wszystkiego, aż 15% chorych podejmuje próbę samobójczą. Dlatego tak ważne jest podjęcie leczenia, gdyż ChAD nieleczona postępuje. Jest to kolejne wyzwanie, także dla rodziny, ponieważ w manii choremu ciężko wytłumaczyć, że coś jest nie tak, z kolei w głębokiej fazie depresji wszystko przestaje mieć sens. Wizyta u lekarza również. A jednak, umówienie się z psychiatrą nie jest trudne, a może przynieść znaczną ulgę zarówno choremu jak i jego najbliższym.
(jb/sr)
POLECAMY:
