Czy można mieszkać na działce ROD? Przepisy mówią jasno
Regularnie pojawiają się doniesienia o osobach wykorzystujących domek na działce jako miejsce zamieszkania. Prawo tego zakazuje, ale praktyka bywa różna.
Czy można mieszkać na ROD?
Ustawowe cele rodzinnego ogrodu działkowego to między innymi "zaspokajanie wypoczynkowych i rekreacyjnych potrzeb społeczeństwa poprzez umożliwianie prowadzenia upraw ogrodniczych" oraz "oddziaływanie na poprawę warunków ekologicznych w gminach". Na oficjalnej liście celów nie znajdziemy żadnej wzmianki o mieszkaniowej funkcji ROD-ów. Mimo tego, regularnie pojawiają się doniesienia na temat osób traktujących ogrody działkowe jako miejsce długoterminowego pobytu. Media niedawno informowały nawet o nasileniu skali tego zjawiska. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili wyjaśnić, dlaczego zamieszkiwanie na działkach jest nielegalne. Oprócz prawnej teorii, funkcjonuje jednak również działkowa praktyka.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Turystom nie wystarcza sam nocleg. "Staramy się tworzyć nowe produkty turystyczne"
Jasny zakaz w ustawie i regulaminie ogrodów?
Wydaje się, że opis sytuacji związanej z zamieszkiwaniem na działkach ROD, mimo wszystko warto rozpocząć od prawnej teorii. Chodzi przede wszystkim o artykuł 12 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Zgodnie z tym przepisem: "Na terenie działki obowiązuje zakaz zamieszkiwania oraz prowadzenia działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej". Internetowe artykuły dość często odwołują się do cytowanego przepisu, lecz bez szerszego omówienia. Tymczasem mogą rodzić się pytania dotyczące np. tego, co należy rozumieć pod pojęciem zamieszkiwania na działce.
Jeden z komentarzy do ustawy o ROD wskazuje, że zakaz wymieniony przez artykuł 12 "ustawy ogrodowej" nie powinien mieć zastosowania w razie sporadycznego, krótkotrwałego nocowania na działce (zobacz: O. Kuc [w:] A. Jakowlew, O. Kuc, Ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych. Komentarz, Warszawa 2014, art. 12). Zakazane jest natomiast przebywanie na działce z zamiarem stałego pobytu na niej. Warto również zajrzeć do Regulaminu Rodzinnego Ogrodu Działkowego. Ten dokument uchwalony przez Krajową Radę Polskiego Związku Działkowców mówi, że działka nie może być wykorzystywana do zamieszkiwania, czyli przebywania z zamiarem skupienia i realizacji swoich spraw życiowych.
Uwaga: meldunek nie oznacza legalizacji pobytu
Co ciekawe, wspomniany regulamin ROD informuje również, że: "Altana działkowa na terenie działki w ROD nie jest obiektem mieszkalnym", a "przebywanie w niej nie może stanowić podstawy do urzędowego potwierdzenia czasowego lub stałego pobytu". Jednak Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 czerwca 2008 roku (sygn. akt: II OSK 608/07) zdaje się mówić coś innego. NSA, analizując spór prawny o zameldowanie na działce ROD, wskazał, że taka czynność powinna być dopuszczalna pod warunkiem spełnienia wymagań formalnych.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2008 r. ukształtował bardziej przychylny stosunek urzędników do "działkowych" meldunków. Pamiętajmy jednak, że samo zameldowanie jest czynnością typowo administracyjną, która nie potwierdza, a także nie nadaje uprawnień do zamieszkania w danym miejscu. Taką zasadę akcentuje na przykład Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 19 kwietnia 2018 r. (sygn. akt: III SA/Lu 669/17).
Były inne wyroki ciekawe dla mieszkańców ROD
Eksperci portalu RynekPierwotny.pl zwracają też uwagę na inną prawną ciekawostkę. Była ona związana z przyznawaniem dodatku węglowego. W kontekście węglowego dodatku, ujawnił się spór prawny dotyczący tego, czy nielegalny mieszkaniec ROD powinien otrzymać państwowe wsparcie. Prawo do dodatku węglowego w razie zamieszkania na terenie działek potwierdził np. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 września 2023 r. (sygn. akt: II SA/Po 254/23).
Jeszcze ciekawiej dla mieszkańców ROD prezentuje się Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2017 r. (sygn. akt: II FSK 2602/15). Główna teza tego orzeczenia wskazuje bowiem, że nielegalne w świetle ustawy zamieszkanie na działce ROD, jednak nie uzasadnia egzekwowania od działkowca obowiązku ponoszenia indywidualnej opłaty za wywóz odpadów z zamieszkanej nieruchomości (na podstawie art. 6c ust. 1 oraz art. 6i ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach).
Kwestie śmieciowe bywają zarzewiem sporów
Ta sama ustawa z dnia 13 września 1996 r. przewiduje dla ROD sposób naliczania publicznej opłaty śmieciowej taki jak w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy (tzn. rozliczenie za pojemnik lub worek). Faktyczne zasady rozliczeń mocno różnią się jednak w poszczególnych miastach, a rozliczanie i odbieranie śmieci wzbudza kontrowersje, bo stali mieszkańcy ROD generują więcej odpadów niż pozostali działkowicze. To może powodować spory również, jeśli śmieci są odbierane na podstawie indywidualnej umowy zarządu ROD z wyspecjalizowaną firmą.
W praktyce wiele zależy od podejścia władz ROD
Cytowane wyżej przepisy i wyroki sądów bez wątpienia są ważne, ale w praktyce duże znaczenie ma też stosunek zarządu ROD do zamieszkiwania na działkach. Przepisy ustawy o ROD (podobnie jak regulamin ROD) wskazują na możliwość wypowiedzenia umowy dzierżawy działkowej, jeśli działkowiec, mimo pisemnego upomnienia, nadal korzysta z działki lub altany działkowej w sposób sprzeczny z przepisami ustawy lub regulaminem. Codzienna praktyka pokazuje jednak, że stali mieszkańcy ogrodów działkowych bywają tolerowani, a nawet traktowani jako… swoista nocna straż ogrodowa.
Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl
Znasz kobiety, które robią coś bezinteresownie dla innych? Zgłoś ją w plebiscycie #Wszechmocne
