Ogromny sukces Polki. Jej badania pomogą w poznaniu przyczyn AIDS i białaczki
Dr hab. Joanna Sułkowska z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego jest według UNESCO jednym z naukowców, którzy mogą zmienić świat. Została wyróżniona w kategorii osób poszukujących nowych źródeł leków. Oprócz niej UNESCO wyróżniło jeszcze 14 młodych badaczek z całego świata zajmujących się m.in. analizą pracy mózgu i opracowywaniem nowych terapii medycznych. Laureatki zostaną uhonorowane podczas gali, która odbędzie się 21 marca w Paryżu.
Sułkowska znalazła się na liście "2017 International Rising Talents". Doceniono ją za "rozwiązywanie sekretów zaplątanych białek".
Wyróżnienie to pokazuje, że warto poznawać nowe dziedziny, być otwartym na nowe odkrycia i wytrwale ich poszukiwać. Nagroda umożliwi mi dalsze interdyscyplinarne badania we współpracy z najlepszymi ośrodkami na świecie nad białkami o nietrywialnej topologii. Poprzez to wyróżnienie chciałabym pokazać kolejnym pokoleniom kobiet, że nauka to także kobieta.
Badaczka kieruje Interdyscyplinarnym Laboratorium Modelowania Układów Biologicznych w Centrum Nowych Technologii UW, gdzie zajmuje się zapętlonymi białkami mogącymi mieć związek z wieloma chorobami cywilizacyjnymi. Dr Sułkowska współpracuje z ośrodkami w Stanach Zjednoczonych: Uniwersytetem Kalifornijskim w San Diego, Instytutem Badawczym Scripps i Uniwersytetem Rice. Jej prace skupiają się na poznaniu funkcji białek z węzłami, co może pomóc zrozumieć przyczyny choroby Parkinsona, AIDS i białaczki.W swojej pracy wykorzystuje metody fizyczne, matematyczne i biologiczne.
- Białko przypomina łańcuch o otwartych końcach, jest trochę jak nasze sznurówki – wyjaśnia w rozmowie z PAP badaczka. - Z życia codziennego wiemy, że wiążą się wszelkie kable, słuchawki do telefonu, a nawet nasze włosy. Węzły są czymś powszechnym i zawiązują się spontanicznie - opisała. Występują również w naszym ciele, np. w strukturach DNA. Posiada je też około 2 proc. struktur białkowych, zdeponowanych w specjalnej światowej bazie białek. - To dość mało. Jednak nie wiadomo, czy rzeczywiście jest ich tylko tyle, czy po prostu węzłów na pozostałych białkach nikt do tej pory nie potrafił zidentyfikować – podkreśla badaczka.
- Jeszcze nieco ponad 10 lat temu naukowcy o istnieniu węzłów na białkach nie wiedzieli nic. Obecnie wiemy, że struktury zawęźlone istnieją w kilkuset białkach. Wśród nich są białka odpowiedzialne za chorobę Parkinsona. Obecnie spodziewamy się, że złe zawiązanie białka może być przyczyną rozwoju tej choroby, ale nie wiemy dokładanie, w jaki sposób – dodaje.
Wiadomo też, że strukturę zawęźloną tworzy białko zwane leptyną, które może także prowadzić do otyłości. - W największym uproszczeniu można powiedzieć, że w zależności od formy, w jakiej występuje, może ono hamować lub stymulować wysyłanie impulsów do mózgu o tym, czy jesteśmy najedzeni czy głodni - mówi dr Sułkowska.
Polka odnalazła m.in. najbardziej skomplikowany węzeł na białku. Badania jej zespołu pokazały, że właściwie składa się on z kilku małych węzełków połączonych pętelkami. Udało się im również wykonać symulacje, które pokazały z kolei jak najmniejsze białko z węzłem mogłoby powstawać. - Używając symulacji komputerowych udało się nam zaobserwować proces wiązania tego białka niemal w realnych warunkach. Pozwoliło nam ono cokolwiek rozumieć z zagadki zawiązanych białek – wyjaśnia badaczka.
Osoby, które trafiają na listę International Rising Talents, są wybierane spośród 250 laureatek krajowych konkursów finansowanych z programu L’Oreal UNESCO For Women in Science. Otrzymują dodatkowe roczne stypendium.
Ranking jest opracowywany od 2014 roku. - Te młode kobiety mają siłę by zmienić świat. Międzynarodowe uznanie pomoże im zrealizować ten potencjał - głosi UNESCO.
