Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy i druga po raku płuca przyczyna zgonów u kobiet. Co roku w Polsce taką diagnozę słyszy 20 000 pacjentek. Nie każda z nich jednak otrzyma szansę skorzystania z najnowszych standardów leczenia. A przecież "Jedna opcja to za mało", jak głosi hasło kampanii społecznej Onkofundacji Alivia, która uświadamia pacjentki o ich prawach oraz zachęca do rozmowy z lekarzem na temat możliwości wyboru terapii.
Rak piersi to nowotwór diagnozowany niemal wyłącznie u kobiet (w przypadku mężczyzn wykrywa się ok. 140 przypadków choroby rocznie). Zachorowania najczęściej dotyczą pań po 50. roku życia.
W grupie ryzyka są zwłaszcza pacjentki, u których miesiączka pojawiła się we wczesnym wieku, przez długi czas stosowały hormonalną terapię zastępczą lub gdy pierwsze dziecko urodziły po 35. roku życia, co ma związek z długą ekspozycją na estrogeny. Ryzyko rozwoju raka znacząco zwiększa też mutacja w genach BRCA 1 i BRCA 2, na którą może wskazywać historia zachorowań na niego w rodzinie.
Nie każdy rak piersi to ten sam rodzaj nowotworu. Wśród zmian rozrostowych piersi wyróżnia się m.in.
· gruczolaki,
· gruczolistość oraz łagodne zmiany stwardniające,
· łagodne nabłonkowe proliferacje oraz prekursory,
· nowotwory brodawkowate,
· guzy nabłonkowo-mięśniowonabłonkowe,
· nienaciekająca neoplazja zrazikowa,
· naciekający rak piersi,
· DCIS (rak przewodowy in situ),
· nowotwory neuroendokrynne,
· nowotwory rzadkie oraz typu gruczołu ślinowego.
Choroba przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Niekiedy niepokojące zmiany są wykrywane podczas badań profilaktycznych, np. mammografii.
W późnym stopniu zaawansowania choroby w piersi można wyczuć twardy, niebolesny guzek, najczęściej umiejscowiony w górnej bocznej części gruczołu piersiowego. Inne niepokojące objawy to:
· zmiana napięcia skóry, obrysu, kształtu, wielkości piersi,
· owrzodzenie lub wciągnięcie brodawki,
· asymetria piersi,
· powiększone pachowe węzły chłonne, a później też szyjno-nadobojczykowe,
· obrzęk kończyny górnej,
· pieczenie, świąd brodawki,
· stan zapalny piersi, czyli rozlane zaczerwienienie skóry i jej wzmożona temperatura/ciepłota,
· zmiany w obrębie skóry piersi lub brodawki przypominające niewielkie dołeczki, drobne zagłębienia (tzw. skórka pomarańczy).
Do postawienia rozpoznania konieczne jest wykonanie badań obrazowych, zwłaszcza mammografii oraz USG z oceną dołów pachowych. Jeśli w ich trakcie lekarz wykryje zmianę budzącą podejrzenie choroby nowotworowej, zleci wykonanie biopsji cienkoigłowej, gruboigłowej lub chirurgicznej (w jej trakcie wycinek podejrzanej zmiany pobiera się za pomocą skalpela). Do postawienia diagnozy i wyboru metody leczenia konieczne może się też okazać badanie RTG lub TK klatki piersiowej, USG lub TK jamy brzusznej, TK mózgowia oraz PET-TK.
Jak leczy się raka piersi?
Wybór terapii jest uzależniony m.in. od stopnia zaawansowania choroby i typu nowotworu. Lekarze korzystają z metod systemowych (chemioterapia, terapie celowane, np. przeciwciała czy cząstki blokujące konkretne białka, oraz hormonoterapia) oraz miejscowych (chirurgia i radioterapia).
Precyzyjne metody leczenia, które nie tylko pozwalają na przedłużenie życia, lecz także poprawiają jego jakość, nie zawsze są jednak dostępne dla wszystkich pacjentek. Tak wynika z analizy[1] przeprowadzonej na zlecenie Onkofundacji Alivia dotyczącej kobiet z rakiem piersi z najczęściej występującym podtypem – rakiem hormonozależnym, HER2-ujemnym.
Skala problemu jest duża: nawet jedna na cztery pacjentki może nie otrzymywać optymalnego leczenia!
– Nie we wszystkich placówkach, w których leczy się pacjentki z rakiem piersi, dostępny jest program lekowy "B.9 Leczenie raka piersi" – wskazuje dr hab. n. med. Krzysztof Adamowicz, onkolog z Wojewódzkiego Centrum Onkologii w Gdańsku. I dodaje:
– Pacjentki kwalifikujące się do leczenia w programie powinny być wtedy kierowane do tych ośrodków, w których uzyskają optymalne leczenie. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Przeszkody mogą ku temu być różne. Częste wizyty (wymagane przez program lekowy) w odległym od miejsca zamieszkania ośrodku mogą stanowić barierę nie do pokonania, zwłaszcza dla starszych i obciążonych innymi schorzeniami chorych na przerzutowego raka piersi. Należy też zwrócić uwagę, że przeszkody związane z wyceną świadczeń oraz obciążeniem administracyjnym mogą wpływać na ograniczoną dostępność do leczenia nawet w tych szpitalach, które podpisały z NFZ kontrakt na realizację programu lekowego.
Bądź świadomą pacjentką!
Onkofundacja Alivia, która pomaga pacjentom onkologicznym i ich bliskim, rozpoczęła kampanię "Jedna opcja to za mało". Jej celem jest edukacja i motywowanie pacjentek oraz ich bliskich do aktywnego włączenia się w proces leczenia, zadawania pytań, weryfikowania czy zaproponowana terapia jest rzeczywiście najlepszą spośród dostępnych opcji terapeutycznych.
Ambasadorką kampanii jest Anna Puślecka, producentka wydarzeń, ekspertka mody i aktywistka. Kilka lat temu sama zaczęła mierzyć się z rakiem piersi. Walczyła o optymalną terapię nie tylko dla siebie, ale i innych kobiet.
– Gdy kilka lat temu usłyszałam diagnozę, postanowiłam, że nie poddam się i wykorzystam wszystkie możliwości. Usłyszałam o drogiej terapii, która wówczas wydawała się nieosiągalna. Dziś ta nowoczesna terapia jest dostępna dla każdej pacjentki z takim samym typem raka, jaki ja miałam. Z przerażeniem obserwuję jednak, że nie wszystkie kobiety są w ogóle informowane o możliwości takiego leczenia – zauważa Anna Puślecka. I apeluje: – Dziś wraz z Onkofundacją Alivia, której sama jestem podopieczną, chcemy dotrzeć do tych kobiet i ich bliskich, by przekazać im, że realna pomoc jest na wyciągnięcie ręki. Chcemy przywrócić im poczucie sprawczości i oddać prawo do decydowania o sobie oraz swoim zdrowiu i życiu.
W działania Onkofundacji Alivia włączyły się również Patrycja Kazadi, Maria Winiarska, Lidia Popiel i Bogna Sworowska.
Na każdym etapie choroby ważna jest wiedza. Kiedy mija początkowy szok związany z diagnozą, zdecydowana większość z nas motywuje się do walki z rakiem. Towarzyszą nam w tym nasi bliscy, którzy również chcą wiedzieć więcej o chorobie onkologicznej.
W ramach kampanii "Jedna opcja to za mało" Onkofundacja Alivia uruchomiła stronę internetową (https://alivia.org.pl/kampania/jedna-opcja-to-za-malo/), na której można znaleźć najważniejsze informacje o raku piersi, listę placówek specjalizujących się w leczeniu tego typu nowotworu oraz oferujących konkretne programy lekowe. To też miejsce, które pomoże przygotować się do rozmowy z lekarzem. Na portalu znajdziemy listę pytań, które warto zadać, a także bazę polecanych przez innych pacjentów szpitali i lekarzy, którzy przyjmują w ramach NFZ.
Rak piersi to duże wyzwanie dla pacjenta i jego rodziny. Na pewien czas nasze życie zawodowe i prywatne zostaje podporządkowane leczeniu Współczesna medycyna ma dziś wiele do zaoferowania, jednak by móc z tego korzystać, warto pytać i być świadomym swoich praw.
[1] https://alivia.org.pl/wp-content/uploads/sites/10/2023/07/Raport.pdf.
