Kodeks pracy: jakie prawa przysługują pracującemu rodzicowi?

Wszyscy wiedzą, że kobietom w ciąży w miejscu pracy przysługują specjalne prawa, między innymi możliwość odmówienia pracy w trudnych warunkach. Kodeks pracy przewiduje także pewne udogodnienia dla rodziców niepełnoletnich dzieci.

Obniżenie wymiaru czasu pracy przysługuje rodzicom, którzy nie zdecydowali się skorzystać z urlopu wychowawczego. Czas pracy może zostać obniżony do wymiaru nie mniejszego niż połowa etatu, przy czym to pracownik we wniosku określa, w jaki sposób chciałby realizować godziny zatrudnienia: czy będą to 4 godziny każdego dnia, czy może 8 godzin, ale tylko w niektóre dni. Warto pamiętać, że rodzice korzystający z obniżenia wymiaru pracy otrzymują proporcjonalnie niższe wynagrodzenie, a także mniejszą ilość dni urlopu wypoczynkowego, naliczanego proporcjonalnie do przepracowanych godzin.

Kobiety, które urodziły dziecko, kodeks pracy gwarantuje dodatkową przerwę podczas dnia, która ma na celu umożliwienie karmienia piersią. Przerwa ta przysługuje kobietom pracującym na pełny etat oraz tym, które skorzystały z obniżenia wymiaru czasy pracy, jeżeli w pracy spędzają nie mniej niż 4 godziny dziennie. Jeżeli kobieta pracuje w pełnym, 8-godzinnym wymiarze, przysługują jej 2 półgodzinne przerwy na karmienie, jeżeli w pracy spędza mniej niż 6 godzin: jedna 30 minutowa przerwa. Popularną praktyką jest łączenie dwóch przerw w jedną i wychodzenie przez kobiety z pracy o godzinę wcześniej. Co do zasady kodeks pracy nie reguluje, do jakiego wieku dziecka matce przysługuje przerwa na karmienie i decyduje o tym sama pracownica, jednak pracodawca ma prawo zażądać przedstawienia zaświadczenia od lekarza, które potwierdzi, że kobieta ciągle karmi piersią.

Każdemu rodzicowi dziecka do 14 roku życia przysługują 2 dodatkowe dni płatnego urlopu w skali roku, docelowo przeznaczone na opiekę nad potomkiem, które mogą być wykorzystane w dowolnym terminie na wniosek osoby zatrudnionej. Warto pamiętać, że urlop ten nie przechodzi na następny rok, a pracownikowi nie przynależy za niego ekwiwalent pieniężny. Jeżeli oboje rodzice dziecka są zatrudnieni, dodatkowe dni wolne w danym roku może wykorzystać tylko jedno z nich.

Rodzicom, którzy przebywają na urlopie wychowawczym lub korzystają z ze skróconego wymiaru pracy, nie można wypowiedzieć umowy o pracę, ponieważ stosunek pracy w tym okresie podlega szczególnej ochronie. Rodzice dzieci, które nie ukończyły jeszcze 4 roku życia, nie mogą także pracować w wymiarze dłuższym niż 8 godzin dziennie, w godzinach nadliczbowych ani nocnych, nie powinni także być wysyłani w delegacje poza miejscem zamieszkania. Takie udogodnienie ułatwia zaplanowanie opieki nad dzieckiem zarówno przez samych rodziców jak i przez zatrudnioną do tego celu opiekunkę. Warto mieć na uwadze, że profesjonalna niania w Warszawie lub innym mieście z reguły chętniej podejmuje się opieki nad dzieckiem, którego rodzice regularnie wracają do domu o stałej porze.

Zwolnienie lekarskie na dziecko przysługuje rodzicom w sytuacji, kiedy zachoruje dziecko przed ukończeniem 14 roku życia. Z L4 na dziecko można także skorzystać na zdrowe dziecko do 8 roku życia, ale tylko w określonych sytuacjach. Jedną z okoliczności jest nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza dziecko, a także poród lub choroba ubezpieczonego małżonka, który na stałe opiekuje się dzieckiem, o ile stan zdrowia uniemożliwia kontynuowanie tej opieki. Inną sytuacją, w której rodzic może wziąć L4 na zdrowe dziecko, jest pobyt małżonka w stacjonarnej placówce opieki medycznej.