Nerki - mały ważny filtr

Mimo małych rozmiarów (ok. 150g każda), nerki spełniają bardzo ważną funkcję w organizmie. Przede wszystkim są najważniejszym filtrem, do tego regulatorem odpowiedzialnym za utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego organizmu. Odpowiadają, m.in. za utrzymywanie równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, usuwanie produktów przemiany materii, regulują gospodarkę wapniowo-fosforanową i hormonalną.

Leżą głęboko w jamie brzusznej, są częścią układu moczowego Podstawą ich budowy jest tzw. nefron. W każdej ludzkiej nerce jest około 1,2 mln nefronów.

Mówiąc najprościej, nerki prawie natychmiast reagują na każdą zmianę ilości wody ogólnoustrojowej i zawartych w niej składników. To, co jest niepotrzebne lub w nadmiarze usuwają, a to co potrzebne lub czego jest za mało zatrzymują lub wchłaniają. Dzięki temu, przy prawidłowej pracy nerek, wszystkie narządy i tkanki mogą pracować w stałych najlepszych dla siebie warunkach i działać jak trzeba. Nerki są narządem miąższowym, bardzo wrażliwym na działanie wielu niekorzystnych czynników zapalnych i niezapalnych. Dlatego ich choroby są spowodowane i pierwotnymi chorobami nerek, i ich uszkodzeniem w wyniku innych chorób.

WYSYPAŁO ALERGIAMI

Te pierwsze choroby są kłębuszkowe lub śródmiąższowe. Choroby kłębuszków to przede wszystkim zapalenia ostre i przewlekłe. Najczęściej wywołują je infekcje bakteryjne oraz procesy autoimmunologiczne. Choroby śródmiąższowe (dawniej określane jako odmiedniczkowe) wywołane są przez infekcje albo toksyny. Do czynników uszkadzających należą również złogi (tzw. kamienie) wytrącające się w moczu i odkładające w miedniczce nerkowej, rzadziej w ścianie kanalików nerkowych.

Coraz częściej spotykamy wielotorbielowatość nerek. Jest to choroba polegająca na zastępowaniu miąższu nerkowego tworzącymi się torbielami (nie należy tej choroby mylić z nagminnie występującymi, nieszkodliwymi pojedynczymi torbielami nerek). Osobna grupa to nowotwory nerek i układu moczowego.

Wtórne uszkodzenie nerek występuje w wielu chorobach. Przede wszystkim przy cukrzycy (zwłaszcza typu 2), chorobach układowych np. toczeń, reumatologicznych. Nerki mogą być też przyczyną, ale i ofiarą nadciśnienia. Leczenie w tym wypadku polega przede wszystkim na leczeniu chorób wywołujących.

Niezależnie od rodzaju choroby, podstawowym wskaźnikiem czynności nerek jest ich wydolność. Niestety, w niektórych chorobach część chorych, w innych wszyscy, przechodzą w stadium niewydolności nerek. Najczęściej określa się ją na podstawie poziomu kreatyniny w surowicy krwi. W niewydolności dochodzi do niedostatecznego oczyszczania krwi i usuwania wody, co prowadzi do wzrostu stężenia niepotrzebnych (produkty przemiany materii) lub wręcz szkodliwych (toksyny) składników krwi. Przestają działać również inne funkcje regulacyjne. Niewydolność nerek nie jest tylko chorobą nerek, ponieważ „zanieczyszczona” krew dociera do każdego narządu i tkanki zaburzając ich funkcjonowanie.

WYSYPAŁO ALERGIAMI

Niewydolność nerek może być ostra lub przewlekła. Ostra ma zazwyczaj bardziej burzliwy przebieg, ale jest odwracalna, po odpowiednim, skutecznym leczeniu nerki działają jak należy. Z kolei przewlekła niewydolność jest procesem nieodwracalnym i co gorsza postępującym, prowadzi do nieuchronnej utraty przez nerkę wszystkich funkcji. Konieczne jest leczenie nerkozastępcze. Niestety, w przewlekłej niewydolności nerek, ze względu na zazwyczaj stopniowy postęp uszkodzenia nerek, przebieg choroby jest często bezobjawowy i chory zgłasza się do nefrologa już w bardzo zaawansowanym stadium. Dlatego tak ważne jest profilaktyczne oznaczanie kreatyniny. Jest to na szczęście badanie ogólnodostępne i tanie.

Warto je zrobić, bo ponad 500 milionów osób na świecie, czyli w przybliżeniu jedna na dziesięć, jest w pewnym stopniu dotknięta przewlekłą chorobą nerek (PChN). Około półtora miliona ludzi żyje tylko dzięki dializom, czekając na przeszczep nawet siedem lat i to tylko wtedy, gdy taki przeszczep jest w ogóle możliwy. Jako, że PChN zwiększa ryzyko wystąpienia niewydolności nerek, chorób układu krążenia i udaru mózgu, do roku 2015 schorzenie to może przyczynić się do przedwczesnej śmierci nawet 36 milionów ludzi. Lekarze, pacjenci, urzędnicy służby zdrowia i przedstawiciele firm farmaceutycznych jednoczą siły w walce na rzecz wczesnego wykrywania i leczenia PChN, choroby powszechnej i groźnej, ale przecież uleczalnej. Dlatego ustanowiono nawet Światowy Dzień Nerek (8 marca), również w Polsce zorganizowane były darmowe badania profilaktyczne. Stało się możliwe dzięki działaniom organizacji non-profit, takich jak Międzynarodowe Towarzystwo Nefrologiczne (ISN), Międzynarodowa Federacja Fundacji ds. Nerek (IFKF),
Stowarzyszenie Nefrologia Polska, a także dzięki dotacjom partnerów, wśród których znalazły się takie korporacje jak Genzyme, Roche, Amgen, Shire i Wyeth.

Powodem wzrostu zachorowalności na PChN jest ścisły związek tej choroby z rozpowszechnieniem się cukrzycy, chorób układu krążenia i nadciśnienia tętniczego. Bardzo ważne jest, aby uświadomić sobie, że PChN zbiera śmiertelne żniwo wśród milionów ludzi na całym świecie. U większości osób cierpiących na PChN choroba ta nie jest diagnozowana w jej wczesnej fazie. Zwłaszcza w krajach rozwijających się. Wczesne wykrycie upośledzenia funkcji nerek ma zatem znaczenie podstawowe i pozwala na podjęcie właściwej terapii zanim dojdzie do uszkodzenia nerek lub obniżenia ich wydolności, co spowoduje kolejne powikłania.

WYSYPAŁO ALERGIAMI