Spałam w legendzie lat 70. Widok z okna zapiera dech

W hotelu Harnaś nie musisz robić nic, by poczuć magię gór. Nawet wstawać z łóżka. Wystarczy otworzyć oczy. Przywilej oglądania Tatr ma tu każdy gość, niezależnie od standardu pokoju. Ba, z kilku z nich góry można podziwiać, leżąc w wannie.

Budynek stoi na uboczu, z dala od zgiełku centrum Bukowiny Tatrzańskiej. Ale pobliska, ruchliwa droga generuje nieprzyjemny dla szukającego ciszy ucha hałas. To jedyny minus, jaki znalazłam podczas trzydniowego pobytu.

Miało być z rozmachem. Zgodnie z koncepcją rozwoju turystycznego Podhala w Bukowinie zaplanowano budowę kompleksu wypoczynkowego dla dwóch tysięcy osób. Szczęśliwie projektu nigdy nie zrealizowano. A przynajmniej nie w całości, bo w latach 1967-1968 r. w jego ramach powstał wyjątkowy budynek – dom wypoczynkowy Harnaś.

Za projekt odpowiada trzech krakowskich architektów: Leszek Filar, Przemysław Gawor i Jerzy Pilitowski. Obiekt miał stanąć na Buńdowym Wierchu, więc postanowili maksymalnie wykorzystać tę lokalizację. Powstał budynek jednotraktowy, w którym wszystkie pokoje umieszczono od południowej strony. Skośne ustawienie względem wzgórza miało osłonić gości przed uciążliwymi północno-wschodnimi wiatrami.

"Charakterystyczna skośnie ustawiona bryła budynku jest wyrazem dążenia do uzyskania głębszej penetracji słońca w pokojach mieszkalnych, przedłużenia czasu użytkowania loggi i uzyskania jak najbardziej atrakcyjnych widoków z wnętrz pokoi" - pisał Gawor na łamach "Architektury".

Przewodnią myślą autorów było "uzyskanie możliwie lapidarnej formy budynku kształtowanego w otwartym bogatym krajobrazie oraz dążenie do stworzenia architektury nawiązującej do charakteru budownictwa lokalnego". Czy im się to udało?

- Oryginalny projekt Harnasia to kawał naprawdę dobrej architektury, przemyślanej od ogólnego zarysu do najdrobniejszego detalu. To jedyny w swoim rodzaju budynek, który zasługuje na miano tatrzańskiej perły modernizmu - mówi Błażej Ciarkowski, architekt i historyk sztuki z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, który obecnie pracuje nad książką o ośrodkach wypoczynkowych w PRL.

- Dla mnie Harnaś to absolutny top architektury socmodernizmu. Ustawiłbym go w jednym szeregu z takimi obiektami jak: piramidy w Ustroniu-Zawodzie, Centrum rehabilitacji rolników KRUS Granit w Szklarskiej Porębie czy sanatorium Bałtyk w Kołobrzegu - wylicza.

Jan Karpiel-Bułecka, architekt z pracowni Karpiel Steindel Architektura w Zakopanem, jest podobnego zdania.

- Harnaś to prawdziwa perła modernizmu, wybitna jak na tamte czasy architektura, nawet w skali europejskiej. Projekt był bardzo funkcjonalny - całą elewację otwarto na południową stronę, na widok Tatr. Dodatkowo wprowadzono wiele przeszkleń. Przybywanie tam w otoczeniu wnętrz zaprojektowanych według polskiego wzornictwa musiało być przyjemnością - mówi.

Najbardziej charakterystycznym elementem wnętrz była mozaika z kamieni rzecznych autorstwa zakopiańskiego artysty - Józefa Galicy, zatytułowana "Tańczący rozbójnik", którą można było podziwiać w jadalni. Nie brakowało również elementów drewnianych nawiązujących do góralskiego folkloru.

"Nowy dom wczasowy Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy ‘Harnaś’ oddany został 19 bm. do eksploatacji w Bukowinie Tatrzańskiej. Przebywa tam pierwsza 120-osobowa grupa wczasowiczów z różnych stron kraju. Goście odpoczywają w 1- i 2-osobowych pokojach z pięknym widokiem na panoramę Tatr" - informowała w styczniu 1968 r. "Gazeta Krakowska".

Obiekt szybko stał się miejscem, w którym wypadało bywać lub przynajmniej zrobić sobie zdjęcie na jego tle. Bez cienia wstydu konkurował z hotelami w Zakopanem. To było jego pięć minut. Niestety, po niecałych 7 latach eksploatacji Harnaś zaczął się sypać i w październiku 1977 r. został zamknięty na czas remontu.

"Duma ‘Harnasia’ – balkony, na których słońce gości cały dzień - są niebezpieczne dla opalających się: kolejne płaty tynku mogą w każdej chwili spaść im na głowę" - można było przeczytać w "Gazecie Południowej" z 1977 r.

Otwarcie granic po upadku ZSRR sprawiło, że Polacy ruszyli za granicę w poszukiwaniu innych krajobrazów. Ośrodek zaczął tracić na popularności, by w końcu całkowicie opustoszeć.

W 2016 r. budynek trafił w ręce firmy Bukovina, która postanowiła tchnąć w niego życie. Przeprowadzono generalny remont, przy okazji starając się nie utracić walorów pierwotnego projektu.

Na pierwszy rzut oka zmiany wydają się być stosunkowo niewielkie. Otoczaki z Białki z elewacji na parterze zastąpiono szarym granitem, a w miejsce poziomych balustrad wprowadzono przezroczyste, szklane. Okna przeszklono na pełną wysokość i szerokość pokoi. Wewnątrz zrezygnowano z drewnianych okładzin, zniknęła również praca Galicy.

Na stronie hotelu możemy przeczytać: "Harnaś został odrestaurowany w stylu lat 70., a kolorowe akcenty, takie jak grzejniki, lampy i fotele przypominają o barwnej przeszłości hotelu. (...) Z szacunku do typografii modernistycznej i pracy ówczesnych projektantów, oryginalny wzór logotypu został zachowany". Jak oceniają remont architekci?

- Harnasia godnie "przepisano" na bardziej współczesny język, zachowując jego modernistyczną formę i dodając mu trochę oddechu. Największą zmianą jest wymiana balustrad na szklane. Choć z konserwatorskiego punktu widzenia nie powinno się to wydarzyć, jestem w stanie zrozumieć zamysł - mówi Jan Karpiel-Bułecka.

- Wiem, że były różne próby przebudowy tego obiektu. W jednej z nich planowano dwuspadowy dach, żeby na siłę nawiązać do lokalnych tradycji. Co jest bzdurą przy tego typu kubaturach, bo zrobiłaby się z tego jeszcze większa i wyższa bryła. Harnaś zatraciłby swój charakter i przestał być symbolem swojej epoki. To, że ma modernistyczną formę, nie oznacza, że nie wpisuje się w górski krajobraz – podsumowuje architekt.

- Jestem pełen uznania dla osób, które kupiły ten budynek i nie uległy pokusie, żeby go powiększyć, rozbudować, zmienić, tylko podjęły decyzję o zachowaniu oryginalnej bryły. Osobiście oceniam remont na plus i cieszę się, że nie zepsuto wtedy zbyt dużo - potwierdza jego słowa Błażej Ciarkowski.

Wspomina, że z prośbą o konsultację zwrócono się do współautora oryginalnego projektu - Przemysława Gawora, który jednak nie był zadowolony z końcowego efektu.

- Kiedy z nim rozmawiałem kilka lat temu, narzekał, że miało być "trochę inaczej, a zrobili po swojemu". Najbardziej bolały go szklane balustrady, które zmieniły układ kompozycji - wcześniej były zabudowane, poziome. Nie mógł też odżałować pracy Galicy, która zniknęła. I pod tym się podpisuję - podsumowuje.

72 pokoje, które mogą pomieścić 150 osób. Większość z nich jest dwuosobowa. W pokojach na czwartym piętrze można wziąć kąpiel lub prysznic z widokiem na góry. Największy apartament ma aż 64 mkw. Dla mnie widok z okien na panoramę Tatr to największy plus tego obiektu.

Już na początku ustalono, że Harnaś będzie hotelem tylko dla dorosłych 15+. W 2016 r. był pierwszym tego typu hotelem na Podhalu. Dziś szczyci się mianem najwyżej położonego hotelu dla dorosłych w Polsce, w którym można odpocząć od dzieci, również własnych. I faktycznie w budynku panuje błogi spokój i cisza.

Wnętrze zostało urządzone ze smakiem. Zachwyci ludzi, którzy cenią sobie minimalizm. Każdy detal został tu przemyślany. Od betonowych okładzin ściennych w formie reliefów opartowych, przez meble, w tym designerskie fotele tapicerowane naturalną wełną, po kolorowe grzejniki. Ściany zdobi kolekcja unikalnych 100 grafik pochodzących z lat 1965-89 autorstwa zagranicznych artystów.

Dzień w Harnasiu zaczynam od pysznego śniadania. Jednego z lepszych hotelowych, jakie jadłam. Wybór jest ogromny. Biokawa, świeżo wyciskany sok z owoców, ryby z własnej wędzarni, pyszne sałatki, tarty, wędliny i sery, warzywa, naleśniki, racuchy oraz klasyka: jajecznica, kiełbaski i boczek. Nie brakuje słodkich wypieków i owoców.

Jest tu pewien haczyk. Śniadanie ma być przedsmakiem dań przygotowywanych w restauracji Widok przez jej szefa kuchni - Marcina Gruszkę, członka Poland National Culinary Team. Trudno nie ulec pokusie, by zamówić tam posiłek. Chociażby góralski ramen – gotowany przez dwa dni bulion z hałuskami i suszoną kiszoną kapustą.

Co można robić potem? Możliwości jest wiele: zrelaksować się w SPA Wellness Bukovina lub w termach, pojeździć na nartach lub wybrać się w góry. Tatrzańskich szlaków w okolicy nie brakuje i każdy znajdzie coś dla siebie - począwszy od spaceru nad Morskie Oko, a skończywszy na zdobywaniu dwutysięczników.

Iwona Wcisło, dziennikarka Wirtualnej Polski