Chrzan dla smaku i zdrowia

Chrzan to element wielkanocnej tradycji, który ze względu na swoją symbolikę musi się znaleźć nie tylko na świątecznym stole, ale również w święconce. To także jedna z najzdrowszych przypraw, bardzo ceniona w polskiej kuchni.

Chrzan jest byliną występującą w różnych odmianach. W Polsce rośnie powszechnie chrzan pospolity – gatunek popularny również m.in. w Azji i Ameryce Północnej. Ta przyprawa jest obecna w naszej tradycji od dawna, choć kiedyś nazywano ją inaczej – warzechą lub warzęchą. Do dziś zresztą w niektórych regionach kraju możemy spotkać się z takim nazewnictwem.

W polskiej sztuce kulinarnej chrzan ma swoje stałe miejsce. Nadaje potrawom niepowtarzalny smak i aromat – czyni je bardziej wyrazistymi i pikantnymi. Do przyrządzania rozmaitych dań najczęściej stosuje się korzeń chrzanu, który jest cenionym dodatkiem do mięs, buraków ćwikłowych, ryb czy ogórków kiszonych. Korzeń można zetrzeć na tarce i w takiej formie dosypywać do potraw, np. surówek, lub samodzielnie stworzyć z niego chrzan śmietankowy, który będzie świetnym dodatkiem do pieczonego mięsa. Liście chrzanu też mogą być wykorzystane kulinarnie np. do gołąbków albo jako dodatek do pikli z warzyw.

Chrzan zawiera mnóstwo składników dobroczynnie wpływających na zdrowie. Po pierwsze, ma znaczące działanie bakteriobójcze i grzybobójcze – pod tym względem jest nawet lepszy od czosnku czy cebuli. Na dodatek jego spożywanie nie psuje oddechu.

Można śmiało powiedzieć, że ta roślina leczy i zwiększa odporność. W niektórych krajach, takich jak Francja czy Holandia, chrzan ma wręcz status lekarstwa. Jest bogaty w liczne witaminy – między innymi witaminę C i witaminy z grupy B. Zawiera również pierwiastki i składniki mineralne, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, np. wapń, potas, magnez, żelazo, miedź, fosfor.

Dobroczynne działanie chrzanu od lat wykorzystuje się w medycynie naturalnej. Zaleca się spożywanie chrzanu chorym m.in. na tyfus, infekcje dróg moczowych, choroby dróg żółciowych, artretyzm, reumatyzm, grypę, szkorbut, cukrzycę, anemię, nadciśnienie. Chrzan pomaga również pobudzić apetyt, zmniejszyć ból stawów i mięśni oraz ból głowy. I to podobno nie jedyne jego prozdrowotne właściwości.

Chrzan zajmuje też ważne miejsce w chrześcijańskiej tradycji wielkanocnej. Dlatego powinniśmy umieścić go w święconce – jako korzeń lub w postaci tartej z dodatkiem śmietany i jajek. Ta roślina symbolizuje witalność i ma zapewnić nam siłę na cały rok. W chrześcijańskiej tradycji jest symbolem pokonania goryczy męki Chrystusa. Po poświęceniu przyprawy w kościele, w Wielką Sobotę – zgodnie ze staropolskim obyczajem – należy zjeść chrzan na czczo, by później móc bezkarnie objadać się. I zapewne sporo w tym racji, skoro chrzan poprawia funkcjonowanie systemu trawiennego oraz zapobiega nadkwasocie i niestrawnościom (zawdzięcza to głównie dużej zawartości błonnika). To z pewnością kolejny znaczący argument przemawiający za obecnością chrzanu na wielkanocnym stole.

Najczęściej przyrządza się chrzan, ucierając go i mieszając z jajkiem i śmietaną. Ta wersja jest też najczęściej sprzedawana w sklepach. Zachęcamy jednak, by przygotować ją samodzielnie. Nie jest to trudne, a doznania smakowe są lepsze. Dla tych, którzy lubią eksperymenty kulinarne polecamy chrzan w nowej odsłonie. Chrzan z żurawiną może okazać się wspaniałym urozmaiceniem wielkanocnych potraw.

• 1/2 szklanki świeżo startego chrzanu
  • 1 jabłko
  • 4 łyżki gęstej śmietany
  • sól i pieprz
  • 1/3 szklanki suszonych owoców żurawiny
  • 3 łyżki białego wytrawnego wina

Suszone owoce należy uprzednio namoczyć w gorącej wodzie i trzymać je w niej około 10 minut. W tym czasie można obrać jabłko i zetrzeć je na tarce na mus (drobne oczka). Na koniec wystarczy połączyć ze sobą wszystkie składniki i dokładnie wymieszać. Tak przygotowany chrzan jest świetnym dodatkiem do białej kiełbasy lub pieczonego pasztetu.

Anna Kuliberda