Nowotwór to nie wyrok. Co trzeba wiedzieć o raku

Od 30 lat rośnie w Polsce liczba zachorowań na choroby nowotworowe, w tym na najgroźniejsze nowotwory złośliwe. Od 2003 r. liczba ta przekracza regularnie 120 tys. nowych przypadków, sięgając obecnie ponad 160 tys. zachorowań. To prawie 400 osób na każde 100 tys. mieszkańców naszego kraju. Dla wielu z nich wiadomość o chorobie to życiowy dramat, dla części przychodzi ona za późno, bo wyleczonych zostaje tylko 40 proc. chorych. A przecież nowotwór to nie wyrok.

O chorobach onkologicznych często mówi się jako o chorobach cywilizacyjnych, których częstotliwość występowania rośnie wraz z postępem technologicznym. Statystyki są nieubłagane, zwłaszcza w stosunku do seniorów. Większość zachorowań występuje po 60. roku życia, niezależnie od płci. Najczęściej są to nowotwory układu pokarmowego, oddechowego i układu rozrodczego. Niestety rośnie również średnia liczba zgonów. W ostatnich 50 latach liczba ta zwiększyła się ponad dwukrotnie, zaś umieralność na nowotwory jest w Polsce wyższa o prawie 20 proc. w przypadku mężczyzn i o 10 proc. u kobiet w stosunku do średniej w krajach Unii Europejskiej.

Jest kilka przyczyn takiego stanu rzeczy. Większość nowoczesnych leków onkologicznych nie jest refundowana przez NFZ (czasem nie są nawet zarejestrowane jako lek, a proces rejestracji trwa ok. 2 lat), przez co koszty terapii często idą w dziesiątki tysięcy złotych. Dodajmy do tego jeszcze kolejki do specjalistów i na badania. Istotny wpływ ma też niewielka świadomość społeczna objawów chorób nowotworowych i niechęć do wykonywania regularnych badań profilaktycznych. Opisane sytuacje znajdują oddźwięk w postawach społecznych - wizyta u onkologa i wiadomość o nowotworze często jeszcze są w Polsce tematami tabu. Ta kwestia na szczęście ulega zmianie.

Chorujący na nowotwory nie są osamotnieni. Rosnąca liczba zachorowań i trudności w pozyskiwaniu skutecznych metod leczenia spowodowały rozwój licznych inicjatyw społecznych mających na celu działalność informacyjną, uwrażliwienie społeczne na choroby onkologiczne, pomoc cierpiącym w znalezieniu skutecznych terapii oraz wsparcie psychologiczne i finansowe dla osób chorych. Są to działania podejmowane z różnych kierunków. Ministerstwo Zdrowia prowadzi kampanie informacyjne i programy edukacyjne, badania i leczenie, mnożą się też organizacje pożytku publicznego powoływane przez samych zainteresowanych (czyli przez chorych na nowotwory i ich bliskich), które współpracują z władzami, instytucjami naukowymi, ale i z aktorami, piosenkarzami, postaciami znanymi z telewizji oraz z innymi podmiotami chcącymi pomóc w walce z nowotworami.

W całym tym zakresie działań dużą część powinny stanowić i stanowią działania informacyjne oraz edukacyjne prowadzące do wzrostu świadomości społecznej na temat nowotworów, wykształcenia odruchu regularnych badań profilaktycznych oraz prowadzenia zdrowego trybu życia. Wykrycie choroby w jej wczesnym stadium daje bowiem o wiele większe szanse na jej powstrzymanie, rośnie więc też prawdopodobieństwo wyleczenia pacjenta. Chorzy, a szczególnie kobiety, mają do dyspozycji wiele organizacji niosących wsparcie i pomoc oraz promujących postawy zdrowotne. Takie podmioty nie tylko prowadzą działalność informacyjno-edukacyjną, ale organizują też bezpłatne badania profilaktyczne, które mają za zadanie zwiększyć społeczną świadomość zagrożenia chorobami onkologicznymi i pomóc wykrywać je jak najwcześniej. To tam najlepiej szukać pomocy i informacji o chorobach.

Kobiety szukać powinny przede wszystkim wiadomości o nowotworach piersi, jest to bowiem najczęściej występujący typ raka wśród kobiet, szczególnie przed 65. rokiem życia (rak piersi stanowi niemal 22 proc. spośród wszystkich zachorowań). Najwięcej kobiet choruje w przedziale 50-79 lat, niestety panie częściej też niż mężczyźni zapadają na nowotwory w młodym i średnim wieku (20-44 lata). Grupy te powinny regularnie poddawać się badaniom i zdobywać informacje o zagrożeniach. Zwiększone zainteresowanie sprawami związanymi z diagnostyką i profilaktyką powinny wykazać również kobiety z dziedzicznymi skłonnościami do nowotworu. Przytoczone informacje wskazują, że niezbędne jest wprowadzanie jak największej liczby programów badań profilaktycznych oraz popularyzacja wiedzy o czynnikach ryzyka występowania chorób nowotworowych.

Do walki z rakiem włączyli się również przedstawiciele firm inwestujących w Polsce: sponsorują lekarzy w środowiskach naukowych, wspierając kształcenie onkologów, prowadzą kampanie informacyjne dotyczące zasad profilaktyki, organizują i finansują darmowe badania profilaktyczne (cytologia, mammografia)
, wspierają fundacje i stowarzyszenia, wreszcie organizują portale informacyjne poświęcone rakowi.

W tę akcję informowania i wsparcia chorych na nowotwory włączyła się również firma Jeronimo Martins Polska, właściciel sieci Biedronka. Spółka od 2005 r. prowadzi program profilaktyki zdrowotnej "Razem zadbajmy o zdrowie", umożliwiający swoim pracownikom sklepów i magazynów wykonanie bezpłatnych specjalistycznych badań w celu zapobiegania i wczesnego wykrywania chorób. Co więcej, pracownicy mogą skorzystać z konsultacji z dietetykiem oraz trenerem aktywności fizycznej.

Od niedawna spółka postanowiła jednak pójść o krok dalej i we współpracy z Polskim Komitetem Zwalczania Raka i Fundacją Przyjaciółka powołała do życia portal informacyjny www.oswoicraka.pl. Pełni on funkcję bazy wiedzy o chorobach nowotworowych, sposobach ich wczesnego wykrywania, zawiera też wskazówki i porady z zakresu psychoonkologii, sposobów zdrowego odżywiania i jego roli w zapobieganiu chorobom nowotworowym. A warto pamiętać, że odpowiednia dieta i prowadzenie zdrowego trybu życia to również niższe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II, zawału serca czy udaru mózgu. Uruchomienie portalu stało się możliwe dzięki zaangażowaniu klientów sieci, którzy wsparli akcję sprzedaży w sklepach specjalnych bukietów róż.

Takie działania pozwalają wpłynąć na świadomość Polaków o chorobach nowotworowych. To bardzo ważne, bo im więcej o chorobie wiemy, tym łatwiej się przed nią uchronić i prościej z nią się mierzyć, jeżeli już się przydarzy.

Partnerem artykułu jest Biedronka