Skala Apgar - co to takiego?

Chwilę po narodzinach rodzice słyszą, jakiej płci jest dziecko, następnie jak dużo punktów w skali Apgar otrzymał ich maluszek. O ile każdy wie, że 10 punktów oznacza, że noworodek przyszedł na świat w dobrej kondycji, to wielu rodziców nie jest świadomych, co tak naprawdę lekarz zbadał.

Nazwa skali pochodzi od nazwiska lekarza-pediatry, która ją opracowała - Virginii Apgar. Chwilę po porodzie noworodka bada pediatra. Malec jest mierzony, ważony, a stan jego zdrowia ocenia się według tak zwanej skali Apgar. Badanie przeprowadza się w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia dziecka.

Lekarz ocenia kilka funkcji życiowych maluszka i przyznaje punkty. W każdym badaniu może otrzymać 0-2 punktów. Idealny wynik to 10 punktów. Większość zdrowych noworodków dostaje od 7 do 9 punktów. To jednak nie konkurs z nagrodami, ale przede wszystkim informacja dla rodziców i lekarzy, czy dziecko wymaga natychmiastowego leczenia. Pomocy już w pierwszych chwilach życia wymagają dzieci, które otrzymały 4-6 punktów. Jeżeli punktów jest od zera do trzech, oznacza to, że stan noworodka jest bardzo ciężki i niezbędne jest wspomaganie oddychania i pracy serca. Nie zawsze oznacza to jednak poważne choroby, bardzo często stan dziecka poprawia się z każdą minutą.

Oddech.
Kiedy maluszek przychodzi na świat, od pierwszej chwili musi sam oddychać. I chociaż dla dorosłych wydaje się to zupełnie normalną czynnością, to dla noworodka jest nie lada wyzwaniem. W brzuchu mamy tlen dostawał się naczyniami krwionośnymi przez łożysko. Układ oddechowy zaczyna się intensywnie przygotowywać do pracy około 25. tygodnia ciąży.

Dopiero jednak w 38. tygodniu ciąży dziecko jest gotowe do samodzielnego oddychania. Pierwszy oddech maluszek łapie po przecięciu pępowiny. Wtedy pęcherzyki płucne wypełniają się powietrzem, czemu zwykle towarzyszy głośny krzyk. Za prawidłowe oddychanie dostaje 2 punkty w skali Apgar. Jeżeli oddycha słabo i nieregularnie otrzymuje 1 punkt. W tej sytuacji podawany jest mu tlen w celu wyrównania oddechu. Jeżeli noworodek nie jest w stanie sam oddychać, sinieje, to lekarz natychmiast rozpoczyna sztuczne oddychanie, by zapobiec niedotlenieniu mózgu. Maluszek nie otrzymuje wtedy punktów.

Wszystko jest w najlepszym porządku, jeśli bije równo - 140 uderzeń na minutę. A dziecko dostaje 2 punkty, jeśli poniżej 100 razy na minutę - 1 punkt. Układ oddechowy i krążenia są ze sobą połączone. Jeśli dziecko jest niedotlenione, słabnie też akcja serca. Zdarza się, że lekarz nie może wyczuć tętna, a to może oznaczać, że serce nie pracuje prawidłowo i trzeba prowadzić masaż serca i sztuczne oddychanie. Maluch nie otrzymuje punktów. Zazwyczaj podanie tlenu pozwala na szybkie wyrównanie tych zaburzeń. Jeśli nie, to może oznaczać, że maluch ma wrodzoną wadę układu krążenia.

Zaraz po narodzinach lekarz ogląda maluszka. Ocenia, czy jego skóra jest różowa, a wtedy dostaje kolejne 2 punkty. 1 punkt, jeśli ręce lub nóżki są sine. 0 punktów, kiedy sine jest całe ciałko. Nieprawidłowe zabarwienie jest najczęściej skutkiem trudności z oddychaniem i z reguły mija po podaniu tlenu. Może też być objawem wady serca, czy nieprawidłowej budowy układu oddechowego, także zbyt niskiego poziomu cukru we krwi, a nawet zakażenia.

Jeśli mięśnie są odpowiednio napięte i maluszek wykazuje prawidłowe ruchy kończyn, to otrzymuje 2 punkty. Zdrowy noworodek układa się po porodzie tak jak w brzuchu mamy - ma zgięte w stawach ręce i nogi, a mięśnie kończyn stawiają opór przy próbie prostowania. Oznacza to, że w chwili narodzin dobrze pracuje centralny układ nerwowy, który odpowiada za napięcie mięśni. Nie ma punktów, gdy mięśnie są wiotkie. Przyczyną może być niedotlenienie układu nerwowego.

Noworodkowi wprowadza się cewnik do nosa, jeśli kicha i kaszle oznacza to, że odruch obronny jest prawidłowy, a dziecko dostaje 2 punkty. W ten sposób bada się dojrzałość układu nerwowego. Jeżeli odpowiedzią na cewnik jest grymas, dostaje 1 punkt; za brak reakcji nie przyznaje się punktów.

Tekst: Monika Doroszkiewicz