Dieta bezglutenowa
Dieta bezglutenowa jest jedyną metodą leczenia celiakii. Celiakia (choroba trzewna) to bardzo poważny problem zdrowotny. Występują w niej zmiany chorobowe w jelicie cienkim pod wpływem glutenu, zawartego w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Dieta bezglutenowa polega na wyeliminowaniu z jadłospisu wyżej wymienionych zbóż oraz produktów wyprodukowanych lub przygotowanych z ich udziałem.
Dieta bezglutenowa jest jedyną metodą leczenia celiakii. Celiakia (choroba trzewna) to bardzo poważny problem zdrowotny. Występują w niej zmiany chorobowe w jelicie cienkim pod wpływem glutenu, zawartego w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Dieta bezglutenowa polega na wyeliminowaniu z jadłospisu wyżej wymienionych zbóż oraz produktów wyprodukowanych lub przygotowanych z ich udziałem.
Celiakia jest jedną z form reakcji alergicznej, w których stwierdza się nadwrażliwość na gluten (a dokładniej jedną z jego frakcji – gliadynę) zawarty w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Gliadyna u chorych prowadzi do powstawania procesów zwyrodnieniowych w jelicie cienkim - zaniku kosmków. Konsekwencją tych procesów są zaburzenia wchłaniania powodujące różne objawy kliniczne np. biegunki czy niedokrwistości.
Najczęstszą, klasyczną postacią choroby trzewnej jest postać jelitowa, w której dominuje zespół złego wchłaniania, z objawami takimi jak; biegunka, chudnięcie, wzdęcia, niedokrwistość, niedobory białka. W niektórych przypadkach mogą jednak przeważać objawy kliniczne spoza przewodu pokarmowego. Należą do nich różne zmiany skórne, zaburzenia neurologiczne, endokrynologiczne, niska masa kostna i obrzęki.
Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie diety bezglutenowej. W przypadku jej nieprzestrzegania lub nieświadomego spożywania produktów zawierających nawet minimalne ilości glutenu może dojść do wyniszczenia chorego, a u niektórych osób - do powikłań np. nowotworów (chłoniak jelita cienkiego).
Na czym polega dieta?
Gluten to substancja białkowa. Do produktów zawierających gluten należą przede wszystkim środki spożywcze wyprodukowane na bazie surowców zbożowych pochodzących z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Surowcami takimi są głównie mąki, kasze oraz płatki. Gluten zawarty jest we wszystkich produktach z tymi składnikami. Można je określić jako „naturalnie” zawierające gluten.
Trzeba również zdawać sobie sprawę, że gluten może znajdować się w produktach, które zwyczajowo uznaje się za bezglutenowe. Obecnie w różnych celach technologicznych, dość powszechnie stosuje się w produkcji żywności preparaty glutenu. Dlatego też należy wnikliwie czytać skład produktu podany na etykiecie. Znakowanie produktów spożywczych pod kontem zawartości glutenu jest objęte szczegółowymi przepisami prawnymi.
Dieta bezglutenowa powinna pokrywać zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki odżywcze oraz umożliwiać jego prawidłowe funkcjonowanie. W ciężkich przypadkach celiakii stosuje się również, poza dietą, suplemantację witaminami; kwasem foliowym, witaminą B12, K oraz żelazem.
Produkty naturalnie zawierające gluten:
mąka pszenna, mąka żytnia, mąka jęczmienna, pieczywo pszenne, pieczywo żytnie, pieczywo mieszane, pieczywo wielozbożowe, pieczywo chrupkie, płatki pszenne, płatki owsiane, płatki żytnie, płatki jęczmienne, muesli, kasza jęczmienna, pęczak jęczmienny, kasza manna, kasza owsiana, pęczak owsiany, kaszki błyskawiczne zbożowe i mleczno zbożowe, makarony, pyzy, wyroby garmażeryjne mączne, omlety, pieczywo cukiernicze (wafle, herbatniki, pierniki, biszkopty, sucharki), paluszki, ciasta, drożdżówki, pizza, bułka tarta, proszek do pieczenia, budynie, kremy cukiernicze, opłatek, słód np. jęczmienny.
Produkty, do których mogą być dodane preparaty zawierające gluten:
chipsy i snacki, żółty ser (powlekanie powierzchni sera), kiełbasy drobno rozdrobnione, parówki, konserwy mięsne, wędliny podrobowe, konserwy drobiowe, wyroby garmażeryjne mięsne, konserwy rybne, wyroby rybne panierowane, panierki do mięs i ryb oraz potrawy panierowane, produkty wegetariańskie (np. pasztety sojowe), warzywa zasmażane, placki ziemniaczane zagęszczane mąką, napoje owocowo-warzywne, koncentraty spożywcze zup i sosów, jogurty, lody, guma do żucia, aromaty, przyprawy korzenne, piwo, sosy sałatkowe, produkty wspomagające odchudzanie, tabletki przeciwbólowe, preparaty witaminowe i niektóre leki, kisiel, przetwory owocowe i gotowe dania obiadowe dla małych dzieci.
Produkty zbożowe dozwolone w diecie:
Glutenu nie zawierają: amarantus, gryka, kukurydza, maniok, proso, ryż, sorgo, quinoa (komosa ryżowa) oraz produkty wytworzone z tych zbóż.
Przykładowy jadłospis diety bezglutenowej
Śniadanie:
- chleb bezglutenowy np. gryczany,
- masło,
- jajecznica,
- surówka z pomidora, cebuli i oliwy z oliwek.
II śniadanie:
- jogurt naturalny,
- płatki kukurydziane (bez słodu),
- mandarynki.
Obiad:
- zupa pomidorowa z ryżem,
- ziemniaki,
- kurczak pieczony,
- surówka z marchwi.
Podwieczorek:
- sałatka owocowa (np. banana, winogron, pomarańczy).
Kolacja:
- chleb bezglutenowy np. gryczany,
- masło,
- ser twarogowy,
- sałatka: sałata, ogórek, papryka, olej rzepakowy.
(mkr/bb)
