Ostracyzm. Czym się przejawia i do czego może doprowadzić społeczne wykluczenie?

Ostracyzm to zjawisko znane jeszcze z czasów starożytnej Grecji, kiedy podczas tzw. sądów skorupkowych decydowano o skazaniu kogoś ze społeczności na całkowite wygnanie. Choć tego typu sądzenie nie przetrwało do dzisiaj, to pojęcie ostracyzmu wciąż okazuje się aktualnym problemem społecznym. Jak się objawia?

Ostracyzm przejawia się w jeden charakterystyczny sposób, który okazuje się bardzo dotkliwy dla wielu osób. Często początkowo osoba objęta wykluczeniem nawet nie wie, dlaczego jest w ten sposób traktowana, a kiedy się orientuje w zaistniałej sytuacji, może odczuć nieprzyjemne konsekwencje, które odbijają się na jej psychice.

Zjawisko ostracyzmu znane od starożytności przeszło ewolucję i obecnie nie oznacza dokładnie tego samego, co niegdyś. Przede wszystkim sąd skorupkowy polegał na wydrapywaniu imion kandydatów do wygnania na specjalnych skorupkach – osoba, której imię pojawiało się najczęściej, zostawała odrzucana przez swoje dotychczasowe społeczeństwo. Z kolei współcześnie ostracyzm to rodzaj wykluczenia, którego główną istotą pozostaje obojętność wobec konkretnej osoby. Zjawisko pojawia się zarówno w miejscu pracy, jak i w grupie przyjaciół, w szkole, czyli wszędzie tam, gdzie ludzie budują silne więzi.

Ostracyzm społeczny współcześnie objawia się w formie ignorowania i obojętności do drugiej osoby. Wykluczona/odtrącona z grupy osoba czuje się ciągle pomijana – nikt nie odpowiada na jej serdeczne powitanie czy pożegnanie, a także nie spotyka się z życzliwością. Również w ostracyzmie człowiek naznaczony jest pomijaniem w wielu kwestiach. Natomiast zjawisko nagłej zmiany tematu lub całkowite milczenie w obecności odrzuconej osoby to kolejne charakterystyczne cechy. W konsekwencji takie zachowanie odbija się negatywnie na psychice dotkniętego ostracyzmem, który zaczyna coraz bardziej wszystko analizować swoje myśli i postępowanie.

Osoba poddana dłuższemu ostracyzmowi może naprawdę doprowadzić do bardzo wielu negatywnych konsekwencji. Przede wszystkim bolesna okazuje się obojętność oraz ignorancja, dlatego często taka osoba stara się naprawić trudną sytuację. Często jednak próby okazują się bezowocne, co z kolei prowadzi do bezradności, smutku, bierności i frustracji. Długotrwały ostracyzm przyczynia się do:

• zaburzeń lękowych;
• zaburzeń nerwicowych;
• załamania nerwowego;
• epizodów depresyjnych.

Niestety osoba dotknięta ostracyzmem może nawet podjąć próbę samobójczą. Bardzo ważne jest w związku z tym przeciwdziałanie temu zjawisku przy pierwszych objawach wykluczenia społecznego.