"Baba za kierownicą autobusu?". Na Podkarpaciu to wciąż rzadkość

- Miałam ostatni kurs z Krosna do Rymanowa. Dochodziła północ. Po drodze wszyscy wysiedli, został tylko jeden mężczyzna. Miał tatuaże przy oczach. W pewnym momencie zapytał, czy się nie boję. Zabiło mi mocniej serce, ale się roześmiał: "Żartowałem, nic pani nie zrobię" – opowiada Maria Furtek, która przed pięćdziesiątką została kierowczynią autobusu.

Tekst jest częścią redakcyjnej akcji #niemuszę. Jej celem jest pokazanie, że nie jako kobiety nie musimy spełniać niczyich oczekiwań, możemy być kim chcemy i żyć tak jak czujemy.

Budzik w telefonie dzwoni o 4 rano. Maria od razu otwiera oczy. Tost, kawa, poranna toaleta, trochę cieni na powieki, tusz na rzęsy. Błękitna bluzka, spodnie, buty, kurtka. Pół godziny po pobudce jedzie do pracy swoim hyundaiem.

- Z Moderówki, gdzie mieszkam, do Jedlicza, skąd ruszam, to tylko pięć minut. Witam się z kolegami, biorę kluczyk do autobusu i robię poranny przegląd: sprawdzam światła, poziom oleju, płyny - do spryskiwaczy i chłodnicy, koła, czy w którymś nie ma kapcia. O 5.20 podjeżdżam na przystanek w Jedliczu – opisuje.

Wsiadają uczniowie i starsi ludzie, którzy chcą się dostać do przychodni, urzędu, załatwić coś w pobliskich miastach. Pasażerowie to głównie ludzie poniżej 20. roku życia i po 70. Reszta porusza się swoimi autami. Od czasu do czasu wsiądą kobiety w średnim wieku. Maria większość zna z widzenia, młodzi dojeżdżają do szkół codziennie, starsi korzystają z autobusu dość regularnie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

- Ale oczywiście zdarza się, że ktoś wsiądzie pierwszy raz i się dziwi: baba za kierownicą autobusu. Na Podkarpaciu to jednak rzadki widok. Mimo to, nikt raczej nie robi mi przytyków. Kiedyś wsiadł jakiś podpity pan i zamiast poprosić bilet na Hulankę, jak nazywa się jeden z przystanków w Jaśle, podał nazwę ulicy. To były początki mojej pracy, nie znałam wszystkich ulic w Jaśle. Zaczął pokrzykiwać, że jestem niekompetentna i jakieś takie rzeczy. W mojej obronie stanęli inni pasażerowie – mówi Maria.

Sama też nie daje sobie w kaszę dmuchać. Nauczyło ją tego życie. Miała siedem lat, kiedy zmarła jej mama. Tata był zawodowym kierowcą, często ruszał w trasę. Marią i jej pięć lat młodszym bratem zajmowała się 70-letnia babcia.

- Chodziła koło domu, a my plątaliśmy się za nią. Uwielbiałam jeździć z tatą. Zabierał mnie nad morze, do Poznania, po całej Polsce. I chyba wtedy złapałam bakcyla. Szybko zrobiłam prawo jazdy na osobówki, ale nawet mi nie przyszło do głowy, żeby zostać zawodowym kierowcą. Nie wiem, czy w tamtych czasach w ogóle kobiety prowadziły ciężarówki czy autobusy, a na pewno nie w naszych stronach - wspomina.

Skończyła technikum rolnicze, poszła do pracy do magazynu. Potem założyła rodzinę, rodziły się dzieci, pięcioro. Kiedy podrosły, zatrudniła się w sklepie.

- Lubiłam pracę z ludźmi, miałam fajne koleżanki, ale z czasem awansowałam na kierowniczkę zmiany. Okazało się, że nie jest fajnie być szefową koleżanek. Szefowie naciskają na jak najlepsze wyniki… Było trochę niemiłych sytuacji, stres. Aż któregoś dnia powiedziałam: dość. Z dnia na dzień, po 19 latach pracy w sklepie, złożyłam wymówienie - opowiada.

Zbliżała się do pięćdziesiątki i nie miała planu B. W końcu zaczęła myśleć o zostaniu zawodowym kierowcą. Jej mąż po 13 latach pracy w fabryce zaczął jeździć TIR-ami. Czasem ruszała z nim w trasę. Podobało jej się. No ale mąż prawo jazdy na ciężarówki zrobił przed laty, w wojsku, ona nie miała, a to sporo kosztuje.

- Zarejestrowałam się w urzędzie pracy. Akurat ruszał program, w ramach którego można było dostać dofinansowanie do kursu na prawo jazdy na ciężarówki i autobusy, bo na Podkarpaciu brakowało kierowców. Zgłosiłam się. Oprócz mnie, jeszcze pięciu mężczyzn, młodszych ode mnie. Jakoś nikt dziwnie na mnie nie patrzył. Ja po tych przejściach w dzieciństwie, wychowaniu czterech synów i córki, jestem dość odważna. Nie okazuję słabości. Rodzina była trochę w szoku, ale wiedziała, że skoro tak zdecydowałam, swego dopnę – przyznaje.

Przed pierwszą jazdą przyszedł instruktor i zapytał, kto wsiada za kierownicę. Zgłosiła się Maria.

- Przeżywałam, wiadomo, ale jakoś bardzo się nie bałam. Jechaliśmy niedługi odcinek, droga była prosta. Chciałam jak najszybciej się nauczyć, zdać egzamin i znaleźć pracę. I poszło! Zdałam za pierwszym razem. Potem dostałam pracę z "pośredniaka" u prywatnego przewoźnika. Miałam wozić ludzi busem do Krakowa. Na pierwszy kurs pojechałam z dodatkowym kierowcą. Musiałam poznać, trasę, przystanki. Lekki stres był, bo duże miasto, ale okazało się, że trasa nie jest trudna - wspomina.

Potem pracowała w firmie, w której woziła wycieczki w różne miejsca. Tu już czasem było pod górkę. Jechała na przykład po pielgrzymkę do Częstochowy, jak prowadziła ją nawigacja, a tu zakaz wjazdu dla autobusów. Albo innym razem, na Śląsku, nie mogła znaleźć wjazdu na autostradę.

- Wtedy korzystałam z koła ratunkowego – telefonu do męża. Zawsze wyciągał mnie z tarapatów – śmieje się. - Ta praca była trochę uciążliwa, ciągle nowa trasa, zajęte weekendy. Zastanawiałam się nawet, czy nie zacząć jeździć TIR-ami z mężem, ale udało mi się znaleźć pracę w kolejnej firmie jako kierowca busów, ale kursowych. Prowadziła ją kobieta, kierowcami były dwie córki, więc było mi trochę łatwiej - opowiada.

Jeździła na trasach do Krosna, Sanoka. Ale z czasem trafiła jej się okazja - przeniesienie do dawnego PKS-u. Duża firma, lepsze zaplecze socjalne, dobre zarobki. Przecierała szlaki. Była tu pierwszą kobietą – kierowcą. Czuła na plecach wzrok kolegów, szczególnie starszych, którzy pracowali tu od 30 lat.

- No ale nikt mi nic przykrego ani złośliwego nie powiedział. Może dlatego, że znali mnie z tras, widzieli, jak prowadziłam busy. Czasem musieli się trochę hamować w żartach, bo wiadomo, jak to jest w męskim gronie. Ale ja mam poczucie humoru, jestem wesoła, otwarta. Na tyle się sprawdziłam, że po pół roku zatrudniono kolejną kobietę, a teraz jeździ nas cztery. Szefowie są zadowoleni, bo atmosfera milsza - jak to się mówi, kobiety łagodzą obyczaje – mówi Maria.

Kiedy zjeżdża na przerwę śniadaniową, zawsze jest wesoło. Ktoś rzuci jakiś żart, ktoś opowie coś śmiesznego. Niedawno do tej ekipy kierowców dołączył jeden ze średnich synów, Marcin.

- To fajna praca. Jadę sobie spokojnie po drogach, na których nie ma dużego ruchu. Nie denerwuję się. Bywa, że muszę poczekać, bo jakaś gospodyni prowadzi krowy. W naszych stronach jest naprawdę ładnie. Czasem, jak zajeżdżam w Bieszczady albo przejeżdżam obok Magurskiego Parku Narodowego, widoki zapierają dech – przyznaje Maria.

Zdarzyło jej się, że złapała kapcia. Koło Jasła. Zadzwoniła po chłopaków z warsztatu w jej firmie i wymienili koło. Tej zimy na jednej z bocznych tras tak zawiało od Przełęczy Dukielskiej, że wjechała w zaspę na drodze. Z pomocą ruszyli koledzy i pół godziny później już była w trasie.

- Nie miewam jakichś bardzo trudnych sytuacji. Raz tylko trochę najadłam się strachu. Miałam ostatni kurs z Krosna do Rymanowa. Dochodziła północ. Po drodze wszyscy wysiedli, został tylko jeden mężczyzna. Wyglądał podejrzanie. Miał tatuaże przy oczach. W pewnym momencie zapytał, czy się go nie boję. Zabiło mi mocniej serce, ale się roześmiał: "Żartowałem, nic pani nie zrobię" - wspomina.

Po zakończonej zmianie sprawdza, czy nikt niczego nie zostawił w autobusie. Zbiera papiery, worki, puste butelki, opakowania po batonach czy chipsach. Jak jest deszczowa pogoda i pasażerowie naniosą błota, przejedzie mopem po podłodze. Czasem trzeba przewietrzyć, bo zdarza się, że do autobusu wsiądzie jakiś gospodarz prosto z obory, po obrządku.

- Koleżanki czasem mówią, że mnie podziwiają. Czy jest czego? Może faktycznie taka całkowita zmiana życia wymaga jakiejś odwagi, zwłaszcza w moim wieku. Ale czasem warto wyjść ze strefy komfortu. Dzięki temu nie grozi mi wypalenie zawodowe. Dobrze zarabiam, u nas nie ma dyskryminacji ze względu na płeć. W naszych stronach to ważne, bo tu nie ma aż tylu miejsc pracy, a i w wielu branżach zarobki nie są takie super – mówi Maria.

Kobieta nie ukrywa, że lubi to, co robi. I nawet, gdy jedzie gdzieś prywatnie, zdarza jej się zatrzymywać na przystankach. Dopiero po chwili orientuje się, że przecież siedzi za kierownicą swojego samochodu, a nie autobusu.

Edyta Urbaniak dla Wirtualnej Polski