Bałkańskie klimaty - rakija i musaka

Bułgarzy to naród bardzo towarzyski. Wspólne przygotowywanie posiłków, biesiady do późnych godzin nocnych i częstowanie zaproszonych gości rakiją, to ważne rytuały w życiu mieszkańców. Bogactwo potraw z różnych zakątków świata zadziwia – na bułgarskim stole znajdziemy bowiem zarówno tradycyjną, rodzimą sałatkę szopską, popularną w Grecji musakę, jak i chorwacką potrawkę z ośmiornicy.

Kuchnia bułgarska swój obecny kształt zawdzięcza wpływom m.in. tureckim, greckim i niemieckim, dlatego trudno połapać się, co tak naprawdę jest „od zawsze” bułgarskie, a jakie nawyki żywieniowe i rarytasy są charakterystyczne dla kuchni narodów, które przez wieki najeżdżały na ziemie Półwyspu Bałkańskiego. Dzisiejsza kuchnia bułgarska obfituje w dania mięsne, z czosnkiem, cebulą i pomidorami – niezastąpionym i powszechnie stosowanym warzywem, z którego Bułgarzy potrafią zrobić prawdziwe, kulinarne arcydzieła. Na stole nie może również zabraknąć gęstych i tłustych sosów jogurtowych (np. ajrjan – doskonały do banicy i bakławy), zapiekanek warzywno-mięsnych i chłodników, takich jak tarator z jogurtu, ogórków, śmietany i kopru. Przed daniem głównym serwuje się gęste, aromatyczne zupy nazywane czorbami. Do najbardziej popularnych należą czorba z pomidora, z owocami morza oraz czorba ziemniaczana z boczkiem. Tradycja gotowania czorb sięga jeszcze czasów starobułgarskich – sporządza się je, wrzucając do
garnka wszystkie składniki, dodając dużą ilość ostrej, czerwonej papryki i gotując na ogniu do momentu, aż składniki zmiękną.

W Bułgarii posiłki trwają długo, a wszystkie potrawy serwowane są według określonego porządku. Jest to charakterystyczne dla wielu narodów bałkańskich - w Grecji posiłek zaczyna się od wzniesienia przez gospodynię salaterek z tradycyjną sałatką grecką, skomponowaną z sałaty, fety, pomidorów i oliwek, a następnie serwuje się konkretne dania mięsne, natomiast zwiedzając centrum chorwackiej Dalmacji, zdziwimy się, jak wiele osób w środku dnia spożywa całkiem treściwy lunch na mieście, celebrując każdy kęs i nie spiesząc się z powrotem do biura.

Polecamy przepisy:
W Bułgarii natomiast, wstępem do posiłku jest podanie sałatki szopskiej – chyba jedynej potrawy, która w Polsce bezsprzecznie kojarzy się z Bułgarią. Jeden z internautów tak opisał jej wygląd – „to wielka góra warzywna, ze śniegiem serowym na szczycie i zdobywczynią szczytu w postaci oliwki”. Sałatka pod względem składników przypomina sałatkę grecką, jednak jest od niej bardziej wytrawna, głównie ze względu na dodatek bardzo słonego sera sirene. Sirene to ser typu feta, bardzo w Bułgarii popularny – posypuje się nim frytki, dodaje do banicy oraz potrawy sirene po trakijski z sera, pomidorów, papryki, szynki zapiekanej z dodatkiem czubricy (bułgarskiego odpowiednika cząbru) w żaroodpornym naczyniu.

Na stół, wraz z sałatką, podaje się bułeczki pszenno – kukurydziane, kebabczety (pikantne kiełbaski) i łukanki (kiełbaski z dodatkiem mięsa oślego) oraz różnego rodzaju sosy z dodatkiem czosnku i aromatycznych ziół. Następnie przychodzi czas na zawiesistą, treściwą zupę i dania główne, tzn. mandże (dania mięsne, przyrządzane z młodych, tłustych mięs). Sztandarowym daniem głównym jest musaka - zapiekanka z mięsa wieprzowego lub mięsa z rusztu nazywanego skarą, duszona wraz z warzywami (podstawą są tu bakłażany) w niewielkiej ilości wody. Pomiędzy warstwy mięsa i warzyw wkłada się ryż i całość zapieka w piekarniku pod serową pierzynką. Aby powstała gruba pierzynka, całość warto polać ubitą pianą z jajek.

Polecamy przepisy:
Bułgarskie trunki

Pierwszy kieliszek rakiji – mocnego alkoholu ziołowego, produkowanego również m.in. w Chorwacji i Serbii, podaje się już w momencie podania sałatki szopskiej. Jest to napój wysokoprocentowy, bo zawiera około 40 –50% alkoholu, najczęściej otrzymywany z różnych owoców - z moreli, śliwek oraz winogron. Najbardziej aromatyczne i najmocniejsze są rakije sporządzane w domu (każdy szanujący się Bułgar wytwarza podobno 100 litrów tego trunku rocznie) – są one jednak dostępne tylko w Bułgarii, na lokalnych bazarach. Żeby rakija miała lepszy aromat i wspaniały, owocowy smak oraz złocisty kolor, zostawia się ją na leżakowanie w dębowych beczkach. Kiedy przychodzi jesień i zima, w karczmach serwowana jest rakija grzana, z dodatkiem miodu. Znanym trunkiem jest również kumys – napój fermentowany z mleka kobyły lub oślicy oraz mastika - mocny alkohol anyżkowy, o charakterystycznym, mętnym wyglądzie, podawany z lodem. Jednym z najpopularniejszych win bułgarskich jest Pelin, wytwarzany z piołunu, natomiast
najpopularniejszym likierem zdaje się być miętowa Mentowka

Bułgarska uczta kończy się deserem – do najpopularniejszych ciast zalicza się bakławę, trigunę i kadaif (cienkie niteczki z ciasta, polane słodkim syropem).

Polecamy przepisy: