Żelazo – rola, funkcje i źródła. Objawy niedoboru żelaza

Żelazo jest jednym z najważniejszych pierwiastków, jakie dostarczamy organizmowi każdego dnia poprzez właściwe odżywianie. Jego odpowiedni poziom pomaga zapobiec chorobom takim jak anemia. Jakie inne role spełnia żelazo? Jak rozpoznać niedobór żelaza i jak podnieść jego poziom?

Warto mieć świadomość, że ciało człowieka nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować żelaza, a jego najlepszym źródłem jest pożywienie, dlatego niewłaściwa dieta jest najczęstszą przyczyną niedoborów. Może nieść to za sobą negatywne skutki szczególnie dla kobiet, które będąc w ciąży, mogą doświadczyć nawet uszkodzenia płodu.

Do najlepszych źródeł żelaza zaliczamy podroby takie jak wątroba czy nerki. Gdzie jeszcze znajdziemy żelazo? W natce pietruszki, roślinach strączkowych, pieczywo i inne produkty zbożowe, mięsie takim jak wołowina, żółtku jaja, pestkach i orzechach. Mniejszą dawkę żelaza dostarczą nabiał, ryby i owoce morza czy warzywa.

Za najważniejsze funkcje żelaza uważa się m.in.:

• czynny udział w powstawaniu nowych czerwonych krwinek,
• udział w procesach metabolicznych,
• wypłukiwanie szkodliwych elementów z wątroby,
• zwiększanie oporności organizmu na działanie bakterii i grzybów,
• ułatwianie działania układu nerwowego.

Oprócz tego jedną z ważniejszych funkcji żelaza obecnego w organizmie człowieka są właściwości przeciwutleniające, co wpływa odmładzająco na kondycję skóry.

Podczas spożywania produktów bogatych w żelazo należy mieć świadomość, że jego nadmiar również może być szkodliwy. Podczas gdy większość przyjmowanego żelaza łączy się z białkami, jego nadwyżka prowadzi do produkcji wolnych rodników, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów.

Białka te nazywane są transferynami. Jak sama nazwa wskazuje, odpowiadają za prawidłowy transport pierwiastka w głąb organizmu do narządów takich jak wątroba, śledziona oraz szpik kostny. Dzięki temu w sytuacji, kiedy tracimy znaczną ilość krwi, zamagazynowane w organach żelazo ułatwia produkcję niezbędnej do życia hemoglobiny.

Przeciętnie w ciele człowieka znajdują się ok. 4 gramy żelaza.

Najczęstszym powodem niedoboru żelaza w organizmie jest jego niska przyswajalność, która może być spowodowana zarówno przez niewłaściwą dietę, jak i problemy zdrowotne, np. utratę krwi. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, w organizmie następuje znaczne zmniejszenie zawartości erytrocytów, co może prowadzić do niedokrwistości.

Innym skutkiem niskiej przyswajalności żelaza jest obniżona wydolność organizmu oraz znaczne spowolnienie metabolizmu, co przekłada się na niskie stężenie hormonów tarczycy.

Nie mniej poważnym problemem spowodowanym przez zbyt niską zawartość żelaza w ciele człowieka może być także nieprawidłowy przebieg termoregulacji, a w konsekwencji hipotermia. Aby w porę rozpoznać taki stan rzeczy, należy zwracać uwagę na takie symptomy jak liczne siniaki, ogólne osłabienie, krwawienie, np. z nosa, bladość skóry, problemy z koncentracją oraz obniżenie ogólnej sprawności umysłowej.

Jak zwiększyć wchłanianie żelaza? Pomocna może być dieta bogata w witaminę C, a także w witaminy B6, B12 oraz kwas foliowy.