Antykoncepcja doraźna - fakty i mity
Nieznajomość zasad działania antykoncepcji postkoitalnej powoduje, że narosło wokół niej wiele niejasności i mitów.
20.11.2006 | aktual.: 20.08.2018 15:38
Zalogowani mogą więcej
Możesz zapisać ten artykuł na później. Znajdziesz go potem na swoim koncie użytkownika
Antykoncepcja doraźna jest metodą zapobiegania ciąży, którą należy stosować sporadycznie po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w przypadku niepowodzenia zastosowanego zabezpieczenia. Nieznajomość zasad działania antykoncepcji postkoitalnej powoduje, że narosło wokół niej wiele niejasności i mitów.
Ta forma zapobiegania ciąży może być stosowana wyłącznie w sytuacjach awaryjnych i nie można jej zalecać jako rutynowego sposobu antykoncepcji. Klasycznymi wskazaniami są: pęknięcie lub zsunięcie prezerwatywy w czasie współżycia, brak zastosowania jakichkolwiek metod antykoncepcji lub pomyłki w przyjmowaniu typowych tabletek antykoncepcyjnych czy dokonany gwałt.
W ramach tej metody w Polsce dostępne są preparaty Postinor–Duo (składający się z dwóch tabletek) oraz nowość na rynku Escapelle – jedna tabletka zawierająca progestagen (Levonorgestrel).
Escapelle zawiera substancję czynną – 1500 mikrogramów lewonorgestrelu, hormonu z grupy progestagenów. Skuteczność Escapelle oblicza się na ponad 99% po zażyciu w pierwszej dobie po niezabezpieczonym stosunku.
Produkt zawiera pojedynczą tabletkę, co jest ułatwieniem w stosowaniu leku. Tabletkę należy przyjąć jak najszybciej, najlepiej w ciągu 12 godzin i nie później niż do 72 godzin po stosunku bez zastosowania skutecznego zabezpieczenia. Jeżeli w ciągu 3 godzin od połknięcia tabletki wystąpią wymioty, należy natychmiast przyjąć jeszcze jedną tabletkę.
Uważa się, że lewonorgestrel stosowany zgodnie z zaleceniami zapobiega owulacji (jajeczkowaniu) i zapłodnieniu, o ile stosunek płciowy miał miejsce przed owulacją, gdy prawdopodobieństwo zapłodnienia jest największe. Escapelle może również powodować zmiany w błonie śluzowej macicy, które zmniejszają możliwość implantacji (zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej w macicy).
Tabletka nie jest skuteczna, jeśli proces implantacji już się rozpoczął – nie powoduje przerwania istniejącej ciąży. Lewonorgestrel (progestagen), gdy zostanie przyjęty zbyt późno, podtrzyma ciążę i stanie się jej sprzymierzeńcem. Cena preparatu to ok. 55 PLN.
Antykoncepcja doraźna – regulacje prawne w Europie
W Polsce antykoncepcja doraźna nadal budzi wiele kontrowersji i jest omyłkowo oskarżana o działanie wczesnoporonne. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o ciąży możemy mówić dopiero, gdy dojdzie do zagnieżdżenia rozwijającego się zarodka w jamie macicy, ponieważ tylko połączenie zarodka z macicą jest uważane za ciążę (prawo stanowi tak także w Polsce).
W ten sposób działają preparaty stosowane w terminie następnej miesiączki, gdyż wywołują tak zwane mikroporonienia. Tego mechanizmu nie wykazują zarejestrowane i stosowane w Polsce metody antykoncepcji postkoitalnej (sposoby zapobiegania ciąży działające przed wszczepieniem zapłodnionej komórki jajowej do śluzówki macicy). Co więcej w przypadku, gdy dojdzie do zagnieżdżenia zarodka, zażycie tabletki nie spowoduje jego usunięcia, a zawarty w pigułce hormon progestagen wpłynie na ciążę podtrzymująco.
W Polsce preparaty stosowane w antykoncepcji doraźnej są dostępne wyłącznie na receptę (niezbędna jest wizyta u ginekologa), w przeciwieństwie do wielu krajów Europy i świata, gdzie można je kupić bezpośrednio w aptece po konsultacji farmaceuty lub w sklepie czy na stacjach benzynowych.
Świadomość seksualna w Polsce
W Polsce świadomość dotycząca wielu aspektów seksualności człowieka jest nadal bardzo niska. Braki w wiedzy na temat metod antykoncepcji, w tym antykoncepcji doraźnej, widoczne są zarówno wśród młodzieży, jak i w środowisku lekarskim.
Z badań młodzieży szkół ponadgimnazjalnych oraz nauczycieli przeprowadzonych przez TNS OBOP wynika, że w krajach, w których od dawna prowadzi się aktywne poradnictwo w zakresie antykoncepcji awaryjnej, np. w Wielkiej Brytanii, świadomość społeczeństwa jest dużo wyższa.
W mediach oraz w poradniach dla kobiet rozpowszechniane są informacje edukujące pacjentów w zakresie postępowania w sytuacji niezabezpieczonego stosunku seksualnego. Ogólnie dostępne są numery telefonów całodobowych poradni antykoncepcji awaryjnej, gdzie pacjent może otrzymać poradę oraz preparaty antykoncepcyjne.
W Polsce tego typu rozwiązania nie zostały przyjęte, działają natomiast telefony zaufania (np. 0801 1000 72) edukujące w zakresie sposobów zapobiegania niechcianej ciąży.