Żywność modyfikowana genetycznie
Ostatnio coraz więcej roślin hodowlanych poddawana jest genetycznym manipulacjom. Mają one na celu zwiększyć odporność na choroby i szkodniki oraz podnieść walory odżywcze i smakowe. Jednak sceptycy mają wątpliwości czy żywność transgeniczna jest bezpieczna dla ludzkiego zdrowia.
Ostatnio coraz więcej roślin hodowlanych poddawana jest genetycznym manipulacjom. Mają one na celu zwiększyć odporność na choroby i szkodniki oraz podnieść walory odżywcze i smakowe. Jednak sceptycy mają wątpliwości czy żywność transgeniczna jest bezpieczna dla ludzkiego zdrowia.
Co to jest GMO?
GMO - genetically modified organism – czyli organizm modyfikowany genetycznie., w wyniku którego następuje zmiana materiału genetycznego, nie zdarzająca się w przyrodzie. Zazwyczaj jest to roślina jedno - lub dwuliścienna (czasem zwierze), której DNA zostało zmienione metodami inżynierii genetycznej.
W 1990 roku w Wielkiej Brytanii do przetwórstwa wprowadzono modyfikowane drożdże piekarskie. Natomiast pierwszym produktem żywnościowym otrzymanym z wykorzystaniem metod inżynierii genetycznej, który trafił na rynek USA w 1994 był pomidor. Obecnie w niektórych krajach (m.in. USA, Chiny) na dużą skalę uprawiane są modyfikowaną soje, kukurydze, rzepak.
Zalety genetycznych modyfikacji
Transgeniczna soja i kukurydza są bardziej odporne na szkodniki i choroby. Złoty ryż" zawiera betakaroten, a sałata produkuje przeciwciała na wirusa zapalenia wątroby typu B. Zmodyfikowane rośliny miały być lepsze w smaku, np. pomidor z wbudowanym genem słodkiego białka taumatyny, używanej jako słodzika; oraz mniej podatne na psucie się i niekorzystne warunki środowiskowe.
Transgeniczne zwierzęta
Genetycznym modyfikacjom poddawane są także zwierzęta hodowlane: krowy, którym wprowadzono gen powodujący, że z ich mleka łatwiej produkuje się ser; czy owce wytwarzające wełnę toksyczną dla moli i łatwiejszą w praniu. Ciekawostką są świecące rybki akwariowe, którym wszczepiono gen meduzy.
Kontrowersje
Z czasem okazało się, że genetyczne modyfikowanie żywności ma także swoje ujemne strony: toksyczność, wzrost ryzyka zachorowania na nowotwory i alergie. Poza tym pyłki tych roślin krzyżują się z normalnymi roślinami. Powstają z tego na przykład superchwasty, które są odporne na pestycydy i dlatego rolnicy mają problemy ze zwalczeniem ich. Przeciwnicy GMO twierdzą, że tak naprawdę nie wiadomo jakie mogą być skutki spożywania takiej żywności, ponieważ są jeszcze znane długofalowe skutki jej stosowania.
Zdaniem ekologów genetyczne modyfikacje powodują ujednolicenie wśród gatunków roślin uprawnych co w przypadku masowej epidemii nowej choroby roślin może zakończyć się wyginięciem upraw. Transgeniczne organizmy mogą być zagrożeniem dla środowiska naturalnego np. rośliny z owadobójczymi genami Bt zabijają zarówno szkodniki jak i pożyteczne owady, np. pszczoły.
Kontrowersje wokół żywności modyfikowanej nie ustają. Prawo UE nie zezwala na zakaz uprawy roślin transgenicznych. Polski rząd jednak nie zgadza się z decyzją Unii. Okazało się bowiem, że 60 procent Polaków boi się spożywania transgenicznej żywności, a 55 procent chce całkowitego zakazania takich upraw. Padł pomysł, aby samorządy podejmowały decyzję czy zezwolić na uprawę GMO.
Transgeniczne zboża, przynoszące duże plony miały wyeliminować problem głodu. Tymczasem nadal głoduje ponad 800 mln ludzi na całym świecie mimo że zjawisko nadprodukcji żywności występuje na całej kuli ziemskiej.
Prawo wyboru
Procesu genetycznej modyfikacji zbóż i innych roślin jadalnych nie da się zatrzymać. Kto wie? Może rzeczywiście z czasem okaże się, że np. że warzywa z wszczepionymi przeciwciałami pomagają skutecznie zwalczać różne choroby. Jednak żywność GMO sprzedawana w sklepach, powinna być odpowiednio oznakowana, żeby kupujący mogli dokonać świadomego wyboru.
