Symbole świąteczne
Nadszedł magiczny okres przygotowań do wyjątkowego dnia w roku - Bożego Narodzenia. Gdzie nie spojrzeć, spotkamy symbole związane ze świętami. Czy jednak zastanawiałaś się, dlaczego te przedmioty stały się symbolami świątecznymi? Skąd pochodzą i co dokładnie oznaczają?
12.12.2007 | aktual.: 27.06.2010 23:24
Nadszedł magiczny okres przygotowań do wyjątkowego dnia w roku - Bożego Narodzenia. Atmosfera świąteczna otacza nas zewsząd. Spotykamy osoby przebrane za Świętego Mikołaja. Ozdobione domy, latarnie świąteczne czy drzewa przez różnego rodzaju świecące lampki i bombki. W witrynach sklepowych pięknie przyozdobione choinki i ozdobnie pakowane paczki udające prezenty. W oknach wiszą kolorowe witraże i lampki. Gdzie nie spojrzeć, spotkamy symbole związane ze świętami. Czy jednak zastanawiałaś się, dlaczego te przedmioty stały się symbolami świątecznymi? Skąd pochodzą i co dokładnie oznaczają?
Święty Mikołaj
Przydomek człowieka, urodzonego w pierwszym wieku w Patarze. Żył w mieście Mira, gdzie pełnił funkcję biskupa. To właśnie od niego powstała nazwa Święty Mikołaj ze względu na jego hojność. Krąży na jego temat wiele opowieści. Za swojego życia rozdał cały swój majątek potrzebującym. Uznawany za patrona uczniów, studentów i więźniów oraz żeglarzy, marynarzy, rybaków. Wspomagał biednych, ratował skazanych na śmierć. W swoim życiu wyróżniał się odwagą i sprawiedliwością.
Obecnie znany wszystkim Mikołaj to postać czerpiąca z cech autentycznego Mikołaja biskupa, jednak przez wpływy amerykańskie i brytyjskie do formy atrakcji bożonarodzeniowej. Także jest postacią dobrą i szczodrą: rozdaje prezenty. Otrzymał jednak dodany, charakterystyczny dla siebie wygląd – czerwony strój, długą brodę oraz towarzystwo Elfów, z którymi podobno mieszka w Laponii.
Na podstawie jego osoby powstaje wiele baśni dla dzieci oraz opowiadań.
Choinka
Stosunkowo najmłodszy zwyczaj bożonarodzeniowy. Drzewko jest nawiązaniem do rajskiego drzewka dobra i zła. W wielu kulturach jest oznaką życia i odradzania się, trwania i płodności Zwyczaj dotarł do nas z Niemczech, prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX w. Mówi się o wielu źródłach tego symbolu, niezaprzeczalnie jednak kojarzony był z religijnością, szczęściem i dobrobytem.
ZIMA Z LATAWCEM
Na świąteczne drzewko najczęściej wybieramy świerk lub jodłę. Na czas świąt jest pięknie przyozdabiana przez świecące lampki, bombki oraz ręcznie robione ozdoby. Na samej górze stawia się gwiazdę, która ma symbolizować gwiazdę betlejemską. Pod nią w wieczór wigilijny.
Pierwsza gwiazdka
Pierwsza gwiazdka, na którą czekamy w Wigilię jest upamiętnieniem historycznej Gwiazdy Betlejemskiej wskazującej drogę stajenki. Symbolem wynoszący się ze zdarzeń betlejemskich, które miały miejsce około 2000 lat temu. Miała ona w noc narodzin Dzieciątka Jezus wskazywać drogę do niego Trzem Królom.
Pojawienie się pierwszej gwiazdy na niebie w ten wieczór to współcześnie sygnał do rozpoczęcia uroczystej kolacji.
Dzielenie się opłatkiem
Biały płatek chlebowy, którym dzielą się wszyscy członkowie kolacji wigilijnej tuż przed rozpoczęciem jedzenia to typowo polski zwyczaj. Łamanie się opłatkiem jest gestem jedności i życzliwości. Osoby dzielące się nim składają sobie życzenia pomyślności, przebaczając ewentualne winy. Nie różni się on niczym od używanego podczas mszy świętej w kościele katolickim. Tradycja opłatka wywodzi się z pierwszych wieków chrześcijańskich.
Na początku XIX wieku zaczęto robić ozdoby z opłatka, które zawieszone nad stołem, zapewnić miały na nowy rok szczęście i powodzenie. W zależności od części Polski, w jakiej się znajdziemy, spotkać możemy drobne różnice w kultywowaniu tej tradycji (opłatki posmarowane miodem, tzw. „radośnik”).
Kolacja wigilijna
Kolacja Wigilijna jest upamiętnieniem ostatniej wieczerzy, jaką Jezus zjadł z apostołami przed modlitwą w Ogrodzie Oliwnym. Wigilia jest bardzo uroczystym sposobem nawiązania do tego wydarzenia. Typowo rodzinny zwyczaj. Zaprasza się na nią, oprócz krewnych, samotnie mieszkające osoby.
ZIMA Z LATAWCEM
Kolacja przygotowywana jest obficie, na stole powinno znaleźć się dwanaście potraw. Według tradycji powinno się spróbować każdej z dwunastu potraw. Zapewni nam to obfitość w rozpoczynającym się roku. Stół do wyjątkowej kolacji powinien być przygotowany z dbałością o sianko pod obrusem (symbol stajenki), a zapalona na nim świeca będzie symbolem Jezusa, który jest światłością świata.
Tradycyjne potrawy to głównie dania rybne (ryba jako najstarszy symbol chrześcijański), ale także barszcz z uszkami i inne. W większości domów jednak dba się aby były one w pełni bezmięsne.
Wolne miejsce przy stole
Jest wiele koncepcji tłumaczących ten zwyczaj. Najpowszechniej jednak tłumaczy się go jako dodatkowe miejsce na którym może zasiąść niespodziewany gość. Ten obcy człowiek utożsamiany jest z Bogiem, który przychodzi do nas w każdym napotkanym człowieku. Każdy ma zostać przyjęty jak brat. Maryja z Józefem wędrując, poszukiwali miejsca na narodziny Syna Bożego, nigdzie jednak nie chciano ich przyjąć. Otwarty dom dla innego człowieka symbolizuje otwartość serc na wartości związane z wiarą chrześcijańską.
Jak widać symbole świąteczne mają w dużej mierze pochodzenie zaciągnięte z wydarzeń opisanych w Biblii. Tworzą naszą kulturę, pozwalają zatrzymać bezcenne wartości. Jest to szczególnie ważne właśnie teraz, kiedy gigantyczne markety, dzięki radom marketingowców, wykorzystują okres świąteczny do „podkręcania” sprzedaży.
Teraz, kiedy wśród świątecznych promocji i kolorowo udekorowanych sklepów, łatwo zagubić pierwotny i najważniejszy sens świat Bożego Narodzenia.
