Karmienie niemowlęcia – o czym jeszcze nie wiedziałaś?

Powszechnie znanym jest fakt, iż karmienie piersią to jeden z najlepszych i najzdrowszych sposobów odżywiania niemowląt. Światowa Organizacja Zdrowia (zalecenia z 2001 r.) [1] oraz Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci są zgodne co do tego, iż najlepiej, aby okres ten wynosił 6 miesięcy [3]. Należy też pamiętać, aby w tym czasie nie rozszerzać diety dziecka o żaden inny płyn ani pokarm. Mleko matki zawiera wszystkie niezbędne do rozwoju składniki [2].

To nie tylko składniki odżywcze, lecz również aktywne białka, tj. hormony, enzymy, przeciwciała, immunomodulatory (np. laktoferyna) oraz substancje o charakterze prebiotycznym (oligosacharydy), które wspomogą prawidłowy rozwój mikroflory jelitowej niemowlęcia. Żadne inne mleko dla niemowląt nie jest w stanie dostarczyć bogactwa i różnorodności składników aktywnych "wyssanych z mlekiem matki". Niewiele młodych matek wie natomiast, iż mleko w przypadku przedwczesnego porodu różni się składem od mleka matek, które urodziły o czasie, szczególnie w początkowym okresie karmienia.

Największą różnicę widać w składzie tzw. siary, czyli pierwszego mleka matki po urodzeniu. Warto o tym pamiętać – mogą bowiem w pełni bezpiecznie korzystać z mleka swojej matki, natomiast nie powinny korzystać z mleka matki zastępczej, która urodziła o czasie, gdyż skład jej pokarmu jest niedostosowany do niedojrzałego układu pokarmowego niemowlęcia przedwcześnie urodzonego [4].

Choć co do wyższości karmienia piersią nad mlekiem zastępczym nikt nie ma wątpliwości, istnieją sytuacje, kiedy zastępcze mleko dla niemowląt stanowi jedyne możliwe rozwiązanie. Przeciwwskazania do karmienia piersią mogą wynikać zarówno ze stanu matki, jak i dziecka.

Kiedy stan matki nie pozwala na karmienie? Sytuacja taka ma miejsce w przypadku ciężkich chorób, zwłaszcza zakaźnych (czynna, nieleczona gruźlica oraz zakażenia wirusami: HIV i HTLV typu 1 i 2), a także w przypadku, w którym matka musi zażywać leki mogące się przedostać z mlekiem do organizmu niemowlęcia, a będące dla dziecka niebezpieczne.

Natomiast ciekawostką, o której wiele młodych mam nie wie, jest fakt, iż inne zakażenia wirusowe nie są przeciwwskazaniem do karmienia piersią, przy spełnieniu pewnych warunków (np. w przypadku WZW typu B – można karmić, pod warunkiem iż dziecko zostało zaszczepione i podano mu odpowiedni lek). Dlatego należy pamiętać, iż zawsze należy zasięgnąć porady lekarza, jakie warunki muszą być spełnione, aby móc karmić. Sytuacją, w której karmienie nie jest możliwe, jest również brak pokarmu u matki - jednak na szczęście istnieje wiele metod pobudzania laktacji i często stan ten jest tylko przejściowy.

Z kolei stan dziecka nie pozwala na żywienie mlekiem matki, w przypadku chorób metabolicznych związanych ze składnikami mleka – galaktozemii i wrodzonym niedoborze laktazy – enzymu rozkładającego laktozę – przy czym oba przypadki są bardzo rzadkie. W innych wypadkach, tj. np. ciężkie choroby dziecka, zawsze należy zapytać o zdanie lekarza.

W powyższych przypadkach konieczne jest zastosowanie mleka modyfikowanego dla niemowląt. W pierwszym okresie są to tzw. preparaty do początkowego żywienia niemowląt, a następnie preparaty do dalszego żywienia niemowląt. Na rynku obecne są preparaty różnych producentów o zróżnicowanych składach dostosowanych do potrzeb maluszka i zawsze wybór odpowiedniego mleka zastępczego należy skonsultować z lekarzem. W niektórych przypadkach wypisze on receptę na specjalistyczny preparat podlegający refundacji przez NFZ [2].

[1] Fidler-Witoń E. i in., 2010, Żywienie niemowląt a aktualne rekomendacje, „Nowiny Lekarskie” 79, 5: 356–361.
[2] Szajewska H. i in., 2014, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne Pediatria”, 11: 321–338.
[3] Szajewska H. i in., 2016, Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne Pediatria”, 13: 9–24.
[4] Orczyk-Pawiłowicz M., Wesołowska A., 2013, Różnice w biochemicznym składzie mleka matek wcześniaków i noworodków urodzonych o czasie – aspekt żywieniowy i terapeutyczny, „Standardy Medyczne Pediatria” 10: 677–686.