Kondolencje – jak składać, co powiedzieć, czego nie robić?

Kondolencje to wyrażenie żalu po stracie. Najtaktowniejsze kondolencje okazują życzliwość wobec osób, którym zmarł ktoś bliski. Najczęściej kondolencje przyjmuje rodzina. Sztuka kondolencji wymaga dużej delikatności i wyczucia. Warto dowiedzieć się, co nam wypada w czasie składania kondolencji - ponieważ to ważna chwila dla rodziny i bliskich zmarłego.

Kondolencje, ich rodzaj i okoliczności składania regulują zasady etykiety, nasza zażyłość lub stopień pokrewieństwa oraz status zmarłej osoby. Kondolencje są też związane z regionem i kulturą w jakiej żyjemy. Inne kondolencje składamy własnej rodzinie, a inne rodzinie osoby o wysokim statusie społecznym. Jeśli spotyka nas konieczność złożenia kondolencji po śmierci bardzo młodej osoby, nie należy posługiwać się odruchowo formułkami dedykowanymi starszym ludziom.

Kondolencje podlegają pewnej podstawowej zasadzie: całkowite podporządkowanie woli rodziny zmarłego, czyli jeśli nie życzą sobie oni kondolencji – nie należy ich składać.

Najczęściej składa się kondolencje w momencie, kiedy dowiadujemy się o śmierci, w niedługim czasie po niej, bezpośrednio po ceremonii pogrzebowej. Możemy je złożyć bezpośrednio słownie lub w formie pisanej. Lepiej oceniane przez etykietę są kondolencje bezpośrednie, gdyż wtedy okazujemy osobom w żałobie szczere i życzliwe ubolewanie przez np. uścisk dłoni, szczere przytulenie. Kondolencje nie powinny jednak trwać zbyt długo i dobijać pogrążonych w bólu.

Aby złożyć kondolencje, należy delikatnie ująć dłoń osoby której je składamy i wypowiedzieć przemyślane słowa. Jeśli pozwala nam na to stopień pokrewieństwa lub zażyłości, możemy ją objąć i uściskać.

Kondolencje w podstawowej i klasycznej formie to kilka słów:

• „współczuję stracie”,
• „wyrazy współczucia”,
• „moje kondolencje”,
• „proszę przyjąć kondolencje z powodu śmierci mamy”.

Tego rodzaju zwrotu możemy użyć niemal w każdej sytuacji, zarówno kiedy składamy kondolencje przyjaciółce, jak i żonie zmarłego profesora. Można odnieść się do dokonań i życia zmarłego np.: „był wybitnym prawnikiem”, „to była wspaniała kobieta i zawsze będziemy o niej pamiętać”.

Okoliczności pogrzebu są trudne, podobnie mówienie o śmierci.

Kiedy żegnamy osobę starszą, o wysokiej pozycji, ważną i poważaną, istnieje możliwość zamieszczenia w prasie lub pisemnie kondolencji oficjalnych, w których uwzględniamy nasze imię i nazwisko, np. z rodziną, oraz informacje o pozycji zmarłego. Na przykład wypada złożyć je w takiej formie, kiedy zespół pracowników żegna swojego wieloletniego przełożonego.

Kondolencje, których nie możemy złożyć bezpośrednio lub przez telefon, możemy przesłać także poczta w formie eleganckiej karty okolicznościowej. To gustowny i taktowny sposób okazywania żalu po stracie bliskiej osoby.

Absolutnie niewłaściwe są kondolencje składane przez e-mail lub SMS, gdyż jest to wyraz lekceważenia dla zmarłego.

Właściwe składanie kondolencji jest bardzo ważne. Należy pamiętać o tym, aby nie przypominać żałobnikom np. o ciężkiej chorobie, np. nie wypada przypominać w kondolencjach o cierpieniach przed śmiercią zmarłego. Rodzina przeżywa wystarczająco trudne chwile, aby to rozpamiętywać.

W składaniu kondolencji należy przede wszystkim kierować się regułą empatii i nie robić niczego, czego sami nie chcielibyśmy doświadczyć w sytuacji żałoby. Rodzina zmarłego musi oswoić się z sytuacją i nauczyć się żyć po stracie bliskiej osoby. Za oczywiste uznaje się, aby nie przyspieszać, nie pchać się, nie mówić głośno, ani zbyt żywiołowo, nie potrząsać dłonią czy nie gestykulować. Kondolencje najprostsze są najtaktowniejsze.