Żyworódka, częściej zwana Kalanchoe, to często spotykany w naszych domach sukulent. Należy ona do rodziny gruboszowatych (Crassulaceae), liczącej kilkadziesiąt gatunków. Rośliny te rosną w tropikalnych obszarach na obu półkulach. Wywodzą się z Afryki, ale spotkać je możemy także na Półwyspie Arabskim, w Chinach, w Indiach i w Malezji.
Do Europy zostały sprowadzone z Madagaskaru, gdzie na pustyniach obficie kwitną Kalanchoe Blossfelda (K. blossfeldiana) - od którego wywodzą się dzisiejsze mieszańce.
Z rodzaju Kalanchoe najczęściej uprawiane są gatunki doniczkowe, dorastające do 10-30 cm. Wyhodowano również odmiany karłowe i o pełniejszych kwiatach. Żyworódki mają grube, zdrewniałe łodygi, na których gęsto osadzone są dekoracyjne, ciemnozielone liście. Niektóre odmiany mogą mieć czerwonawo-brunatne przebarwienia oraz ząbkowany lub gładki brzeg. Tak jak i inne sukulenty w grubych, mięsistych liściach gromadzą wodę na okres suszy. Żeby roślina się rozkrzewiała trzeba usuwać wierzchołki głównych pędów.
Rośliny kwitną obficie, tworząc kwiatostany w kształcie baldachów. Czteropłatkowe kwiaty przeważnie mają kolor czerwieni i różu, ale można też spotkać odmiany kwitnące na biało i żółto. Po przekwitnieniu odcinamy zeschnięte kwiaty nad najwyższą parą liści.
W październiku roślina przechodzi okres spoczynku. Żeby ponownie zakwitła niezbędne jest przez 2 miesiące (przeważnie zimą) ograniczenie oświetlenia do maksymalnie 10 godzin dziennie - można nakrywać ją kartonem lub zasłaniać okna ciemnymi zasłonami.
Kalanchoe toleruje półcień, dobrze znosi też chłodniejsze stanowiska od strony północnej i zachodniej, ale stanowiska ciepłe i jasne umożliwiają obfite kwitnienie i piękne wybarwienie liści.
Optymalna temperatura powinna wynosić 18-23ºC i nie powinna spadać poniżej 15ºC. Zimą, w okresie spoczynku - około 10-15°C.
Kalanchoe jest odporne na suszę - wytrzymuje długie okresy bez podlewania i brak wilgoci w powietrzu. Nie wymaga zraszania - wystarczy wstawić doniczkę do osłonki wypełnionej wilgotnym torfem.
Roślinę podlewamy miękką wodą od góry, gdy wierzchnia warstwa ziemi w doniczce przeschnie - najczęściej raz w tygodniu. Zimą kalanchoe powinno przejść okres spoczynku - wtedy podlewamy je najwyżej raz w miesiącu.
Od maja do sierpnia, raz na dwa tygodnie, dokarmiamy nawozami do sukulentów.
Podłoże, w którym rośnie roślina powinno być żyzne - próchniczne, o odczynie pH 6-6,5, przepuszczalne, zmieszane w proporcji 1:1 z gruboziarnistym piaskiem.
Kalanchoe przesadzamy przeważnie co 2 lata, wiosną (pod koniec lutego), gdy stare korzenie nie mieszczą się już w dotychczasowej doniczce. Nowa doniczka powinna mieć o 2 cm większą średnicę od dotychczasowej (automatycznie będzie też o 2 cm wyższa).
Roślinę możemy rozmnażać z nasion oraz poprzez sadzonki pędowe i wierzchołkowe:
- nasiona wysiewamy wiosną - nie przysypujemy ich ziemią, tylko nakrywamy pojemnik szybą;
- sadzonki pędowe robimy w maju i czerwcu, ukorzeniamy po kilkudniowym obeschnięciu - przycinamy łodygi tuż nad pierwszą parą liści i umieszczamy roślinę w chłodnym (ok. 10°C) i jasnym, choć nie nasłonecznionym miejscu. Podlewamy co dwa tygodnie. Po miesiącu przesadzamy do większej doniczki i przenosimy na słoneczny parapet. Do końca lata, co 3-4 tygodnie, dokarmiamy nawozem dla sukulentów;
- sadzonki wierzchołkowe robimy wiosną z młodych pędów. Po ścięciu pędów o długości 8-10 cm odcinamy dolną parę liści, zanurzamy w ukorzeniaczu i wsadzamy do podłoża aż po nasadę liści. Podlewamy i trzymamy w temperaturze 21°C. * Gdy roślina choruje*
Liście zwisają - zbyt mokro - ograniczamy podlewanie.
Po kwitnieniu wyrastają małe, drobne listki - trzeba dokarmić roślinę lub przesadzić.
Na liściach pojawiają się ciemne plamy o jasnych brzegach - mączniak - posypujemy siarką liście i kwiaty, trzeba przestawić roślinę w miejsce bardziej przewiewne. Nie należy zostawiać wody na liściach.
Łodygi wyciągnięte, młode liście blade lub żółtawe - za ciemno - roślinę przenosimy w słoneczne miejsce, na przykład na południowy parapet.
Słaby wzrost - zbyt ciasna doniczka lub za mało pokarmu - roślinę przesadzamy do większego pojemnika i częściej dokarmiamy nawozem.
Zimą pędy się wydłużają, liście zwisają - za gorąco i zbyt mokro. Roślinę przenosimy do chłodniejszego pomieszczenia (około 10°C) i rzadziej podlewamy.
Liście schną i opadają - za sucho - trzeba częściej i obficiej podlewać.
Łodygi czernieją, a liście opadają - zbyt chłodno i mokro - przestawiamy roślinę w cieplejsze miejsce i podlewamy mniej obficie.
Kłaczki "waty" na liściach - wełnowce - insekty usuwamy pędzelkiem umoczonym w denaturacie lub opryskujemy preparatem owadobójczym.
Nadgryzione brzegi liści - opuchlaki - stosujemy pałeczki nawozowe zwalczające szkodniki roślin doniczkowych.
Wybrane gatunki
Kalanchoe blossfeldiana – żyworódka Blossfelda (kalanchoe Blossfelda) - dorasta do 25 cm i może - dzięki uprawie sterowanej - kwitnąć prawie cały rok.
Kalanchoe daigremontiana – żyworódka Daigremontiana (kalanchoe Daigremontiana) - pochodzi z Madagaskaru. powszechnie uprawiana ze względu na łatwość rozmnażania. Wytwarza na brzegach liści rozmnóżki, które łatwo odpadają od rośliny i od razu się ukorzeniają. W warunkach domowych rzadko zakwita, a jeśli już, to dopiero późną jesienią lub nawet zimą. Kwiaty są czerwonawe.
Kalanchoe pinnata – żyworódka pierzasta (kalanchoe pierzaste) - Ma prostą, grubą, nierozgałęziającą się łodygę, dorastającą do 1 metra wysokości. Liście owalnosercowate, osiągające do 30 cm długości, są grubo piłkowane. Roślina zakwita u nas tylko zimą. Kwiaty - zielonkawo-biało-czerwonawe - zebrane są w wiechę. Podobnie jak kalanchoe daigremontiana rozmnażają się przez rozmnóżki wyrastające między ząbkami na końcach liści. Roślina może ukorzeniać się także z łodygi i liści. Posiada właściwości lecznicze, stosowana zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie. Ma działanie wirusobójcze, grzybobójcze i bakteriobójcze.
Kalanchoe thyrsiflora - o dużych, prawie okrągłych, jasnozielonych z brązowawym przebarwieniem liściach. Kwiaty na zewnątrz białe, wewnątrz - żółte, zebrane w kwiatostan w kształcie kolby.
Kalanchoe tomentosa – żyworódka omszona (kalanchoe omszone) - z bardzo dekoracyjnymi, lancetowatymi, grubymi, mięsistymi liśćmi, o różnym zabarwieniu, zależnie od stanowiska, w cieniu - białe, a w pełnym słońcu ciemnobrunatne. Forma doniczkowa dorasta do 10-20 cm.
Kalanchoe delagoensis - K. tubiflora – żyworódka wąskolistna (kalanchoe wąskolistne) - może dorastać do wysokości 1m. Ma liście wąskie i zwinięte w rulon. Kwiaty małe, dzwonkowate, o czerwonym zabarwieniu. Nie pachnie. Rozmnaża się za pomocą opadających rozmnóżek wyrastających na końcach rurkowatych liści.
Ciekawostki
Sok żyworódki posiada właściwości lecznicze. Przyspiesza gojenie się drobnych ran, oparzeń itp.
