Jak uchronić się przed rakiem? Przede wszystkim zdrowo jeść

Naukowcy oszacowali, że działania prewencyjne mogą zmniejszyć liczbę zgonów wywołanych nowotworami, nawet o 40 procent. Jednym z bardzo ważnych aspektów jest stosowanie diety bogatej w roślinne przeciwutleniacze i fitosterole.

Najczęściej występującymi nowotworami w Polsce są wciąż rak płuc, piersi i prostaty. Autorzy publikacji „Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 2025 roku” z Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, w najbliższych latach wskazują na wzrost zachorowalności na raka piersi we wszystkich grupach wiekowych, szczególnie wśród kobiet po 50. roku życia. Z kolei zachorowalność na raka prostaty wśród mężczyzn od lat 90. XX wieku gwałtownie wzrasta i wraz ze starzeniem się naszej populacji ta tendencja będzie się utrzymywać. Prognozy są, więc dość pesymistyczne. Stąd niezwykle ważna jest profilaktyka zdrowotna i wykształcenie dobrych nawyków, aby móc cieszyć się długim, zdrowym życiem.

Światowy Instytut Badań nad Rakiem oraz twórcy Europejskiego Kodeksu Zwalczania Raka jako działania zapobiegawcze zalecają przede wszystkim: utrzymywanie prawidłowej masy ciała (wskaźnik BMI do 25) i obwodu talii (u kobiet do 80 cm, u mężczyzn do 90 cm) oraz aktywność fizyczną.

Równie istotne są także: ograniczanie picia alkoholu, rezygnacja z palenia tytoniu i ochrona przeciwsłoneczna skóry (nie tylko latem). Pamiętajmy o regularnych badaniach diagnostycznych. Lekarze podkreślają, jak ważne jest zdrowe odżywianie – zmodyfikujmy swój dzienny jadłospis i włączmy do niego więcej naturalnych produktów.

Produkty wysoko przetworzone, naszpikowane konserwantami, są źródłem toksycznych substancji, które mogą działać rakotwórczo. Jakie produkty wykluczyć z diety?

Należy wystrzegać się przede wszystkim żywności bogatej w tłuszcze i cukry, zawierającej tzw. „puste kalorie”, a ubogiej w błonnik (czyli batonów, chipsów, słodzonych napojów). Zaleca się również ograniczenie spożywania czerwonego mięsa, wędlin zawierających sztuczne dodatki.

Należy także mniej solić potrawy, nie spożywać spleśniałych ziaren i orzechów, gdyż ich spożycie podnosi ryzyko rozwoju raka wątroby. Zamiast tego jedzmy dużo świeżych warzyw i owoców, roślin strączkowych i pełnoziarnistych produktów zbożowych. Warto zastąpić tłuszcze pochodzenia zwierzęcego zdrowszymi tłuszczami roślinnymi, takimi jak oleje, czy oliwa z oliwek.

W przyrodzie znajdziemy wiele roślin będących naturalnymi przeciwutleniaczami (antyoksydantami), czyli substancjami chemicznymi, które wspierają procesy obronne komórek człowieka i pomagają zapobiegać wielu chorobom, w tym nowotworom. Najwięcej przeciwutleniaczy zawierają m.in.: zmielony cynamon, aronia, fasola, jagody, śliwki, truskawki i maliny. Nie zapominajmy więc, o owocach i warzywach w codziennej diecie i starajmy się spożywać je na surowo, gdyż wraz z obróbką termiczną (smażeniem, gotowaniem) maleje w nich zawartość antyoksydantów.

W profilaktyce rozwoju raka piersi i prostaty na szczególną uwagę zasługują rośliny zawierające fitosterole i fitohormony (fitoestrogeny). Ich działanie prewencyjne, a nawet niszczący wpływ na komórki nowotworowe, opisują liczne prace badawcze amerykańskich i francuskich naukowców. Niezwykle cenne połączenie fitosteroli z antyoksydantami znajdziemy w olejach roślinnych, sezamie, słoneczniku i pestkach dyni, natomiast soja to najlepsze źródło fitoestrogenów.

Fitoestrogeny są roślinnymi związkami chemicznymi, które w organizmie ludzkim działają podobnie do estrogenu. Znajdziemy je w jabłkach, rabarbarze, czereśniach i czosnku. Najbogatszym źródłem fitoestrogenów (przede wszystkim izaflawonów) są produkty sojowe. Zwiększenie ich spożycia może przyczynić się do złagodzenia objawów menopauzy, zmniejszyć ryzyko rozwoju miażdżycy, raka piersi i przerostu prostaty.

Dzięki tradycyjnej diecie azjatyckiej bogatej w soję Japonki praktycznie bezobjawowo przechodzą okres przekwitania, a zapadalność na choroby nowotworowe jest u nich prawie pięciokrotnie niższa niż u mieszkanek Europy i Ameryki.

Fitosterole to organiczne związki chemiczne (sterole), występujące naturalnie w roślinach (i w tłuszczach roślinnych), które mają budowę cząsteczki zbliżoną do struktury cholesterolu. Fitosterole występują m.in. w owocach i warzywach, lecz najbogatszym ich źródłem są orzechy, nasiona i oleje roślinne. Dowiedziono, że fitosterole posiadają działanie obniżające poziom cholesterolu we krwi. Ponadto, wegetarianie oraz mieszkańcy krajów azjatyckich, którzy spożywają duże ilości roślin strączkowych i olejów roślinnych posiadają znacznie niższy poziom cholesterolu i rzadziej zapadają na choroby nowotworowe, w porównaniu do mieszkańców Zachodu. Liczne badania epidemiologiczne pokazują, że wysoka zawartość steroli roślinnych w diecie może zapobiegać występowaniu nowotworów jelita grubego, piersi i prostaty. Na uwagę zasługują dwa cenne źródła fitosteroli – nasiona dyni i olej z nasion arganii.

Fitosterole są szczególnie istotne w profilaktyce rozwoju raka prostaty. Wykazano bowiem, że mogą obniżać poziom testosteronu i pomagać w leczeniu przerostu prostaty. Pestki dyni zawierają wysoki poziom fitosteroli, a także cenne antyoksydanty, takie jak witamina C i beta-karoten. Mieszkańcy krajów bałkańskich chętnie spożywają nasiona dyni, co ciekawe odnotowano wśród nich znikomą ilość zachorowań na nowotwór gruczołu krokowego. Obecnie leki roślinne z wyciągiem z pestek dyni, są stosowane w leczeniu przerostu prostaty.

Wśród olejów roślinnych bogate w fitosterole są olej słonecznikowy i oliwa z oliwek. Warto także spróbować orientalnych i niezwykle zdrowych olejów, szczególnie oleju sezamowego i oleju arganowego.

− Olej z arganii zajmuje szczególne miejsce w arabskiej medycynie ludowej. Jest bogaty w kwasy omega-6 i omega-9. Zawiera również schotenol i spinastol − sterole rzadko występujące w olejach roślinnych. Francuscy naukowcy odkryli, że w wyizolowanej postaci są zabójcze dla komórek nowotworowych. Dodatkowo olej arganowy posiada więcej witaminy E niż oliwa z oliwek - witamina E jest jednym z najsilniejszych naturalnych przeciwutleniaczy, zwanym „zabójcą wolnych rodników” – mówi Agnieszka Śliwka-Gumienna z Maroko Produkt.

Stosujące olej arganowy Marokanki rzadziej niż Europejki zapadają na raka piersi, a Marokańczycy nie miewają problemów z potencją i przerostem prostaty. Warto więc wziąć przykład z diety mieszkańców Wschodu, która najwidoczniej zapewnia im zdrowie i długowieczność.

Picie oleju arganowego wzmacnia układ odpornościowy. Wystarczy pić dwie łyżeczki dziennie, a pozwoli nam to powstrzymać wiele chorób.

Olej arganowy można również dodawać do potraw zamiast oliwy. Nadaje się np. jako dodatek i dressing do sałatek, jako marynata do mięs.

Aktywność fizyczna, rezygnacja z używek, dobrze zbilansowana dieta – kilka prostych przykazań zdrowego stylu życia, ale niezwykle ważnych w profilaktyce chorób nowotworowych. Lepiej zapobiegać niż leczyć – stara medyczna prawda jest wciąż niezwykle aktualna.

(gabi/mtr), kobieta.wp.pl

* Reakcje na raka: mężczyźni wkurzeni, kobiety analizują*

* Rak płuca zabójcą nr 1 wśród nowotworów, na które chorują kobiety*

* 25 mitów dotyczących raka piersi*

Cesarz wszech chorób. Biografia raka