Pandemiczny podział obowiązków. "Kobiety robią więcej, tak było, jest i będzie"

Jak podczas lockdownu i pracy zdalnej partnerzy dzielą się zadaniami w domu? – Tradycyjny podział obowiązków rodzinnych uległ zasadniczym zmianom – uważa socjolog dr Bogdan Więckiewicz. Badania pokazują jednak, że wciąż więcej spada na kobiety. – Kategoria obowiązków częściej przypada w okresie pandemii kobietom niż mężczyznom – przyznaje Mateusz Żydek, ekspert rynku pracy Randstad Polska.

Kobieta dzieci homeoffice pandemiaKobiety wciąż częściej zajmują się domem
Źródło zdjęć: © Getty Images | Ute Grabowsky/Photothek

Od ponad roku Karolina i Mariusz – z krótkim przerwami – pracują zdalnie. Oboje są grafikami, a małżeństwem od 2018 roku. – Musieliśmy przeorganizować swoje życie, a nawet przemeblować salon, żebyśmy mieli gdzie pracować w komforcie – mówi Karolina. Początki home office nie były dla nich łatwe (np. on lubi pracować przy muzyce, podczas gdy ona potrzebuje absolutnej ciszy), ale w końcu się dotarli. – Kluczowe okazało się rozdzielenie obowiązków, które nas rozpraszały i obniżały efektywność pracy – dodaje Karolina.

Tradycyjny podział ról wciąż żywy

Bo przez kilka tygodni praniem, zakupami czy odkurzaniem wciąż zajmowała się ona. Coraz częściej bywało więc tak, że Karolina kończyła pracę o 21–22, a Mariusz miał wolny wieczór. – Pogadaliśmy o tym, Mariusz wziął na siebie część spraw i jakoś wyszliśmy na prostą, choć jestem ostatnią osobą, która powie, że praca w domu jest łatwa.

Jak wygląda godzenie pracy zdalnej z domowymi obowiązkami w polskiej rodzinie, pokazuje raport "Aktywni +. Praca zdalna z perspektywy pracowników i pracodawców" (na zlecenie Gumtree.pl przy współpracy z Randstad Polska). Na pytanie, czy w czasie home office zdarza ci się wykonywać dodatkowe, niezwiązane z pracą czynności, twierdząco odpowiedziało 67 proc. kobiet i 70 proc. mężczyzn.

O jakie czynności chodzi? Sprząta 49 proc. kobiet i 38 proc. mężczyzn. Ogląda telewizję/surfuje po internecie 50 proc. kobiet i 57 proc. mężczyzn. Zajmuje się dziećmi 47 proc. kobiet i 26 proc. mężczyzn. Załatwia sprawy poza domem (wizyta u lekarza, w urzędzie) 19 proc. kobiet i 16 proc. mężczyzn. Robi sobie długie przerwy lub odpoczywa 31 proc. kobiet i 41 proc. mężczyzn. Wychodzi po zakupy lub na spacer z psem 34 proc. kobiet i 32 proc. mężczyzn.

– Możemy powiedzieć, że kategoria obowiązków częściej przypada w okresie pandemii kobietom niż mężczyznom. Mężczyźni natomiast częściej część pracy poświęcają na kategorię odpoczynku i przyjemności. Dwa razy częściej niż mężczyźni to kobiety zajmują się w trakcie pracy zdalnej opieką nad dziećmi, co szczególnie w okresie nauki online tylko pogłębia trudniejszą sytuacją kobiet na rynku pracy. Jest to wypadkowa pokutującego wciąż w społeczeństwie tradycyjnego podziału ról, które nierównomiernie przypisywały poszczególne obowiązki kobietom i mężczyznom – komentuje Mateusz Żydek, ekspert rynku pracy Randstad Polska.

Jak być niezależną i przedsiębiorczą? Spotkanie z dr Joanną Heidtman

Musiała brać tabletki na uspokojenie

To właśnie opieka nad dziećmi w czasie pracy zdalnej najbardziej dała się Polkom we znaki. Bożena jest nauczycielką angielskiego w szkole podstawowej. Jak przyznaje, najtrudniejsze były dla niej momenty, kiedy mąż wychodził na cały dzień (jest kurierem), a ona siedziała w domu z dwójką małych dzieci i jeszcze próbowała pracować.

– To zwyczajnie było nierealne. Konflikt ról kobiety, która jest matką i chce spełniać się zawodowo, wydaje się oczywisty w normalnych warunkach, a już w sytuacji pandemii właściwie nie da się tego pogodzić – twierdzi Bożena, która organizowanie zdalnych lekcji z kłócącymi się bliźniaczkami za ścianą określa jako "hardcore". I zdradza, że musiała ratować się środkami ziołowymi na uspokojenie.

Dr Bogdan Więckiewicz z Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie uważa, że sytuacja związana z pandemią wymusiła podział obowiązków rodzinnych. – Podział zadań pomiędzy ojcem i matką stał się koniecznością – mówi.

Nie należy mieć jednak złudzeń, że obowiązki domowe dzielone są po równo pomiędzy matki oraz ojców. Diana mówi wprost: – Kobiety robią więcej, tak było, jest i będzie. W przypadku niektórych czynności mężczyźni nie są w stanie nas wyręczyć, chodzi mi np. o opiekę nad małym dzieckiem, a zwłaszcza o karmienie. Ale też mam wrażenie, że panowie wielu rzeczy zwyczajnie nie widzą albo nie chcą zobaczyć. Mojemu mężowi muszę prawie wszystko palcem pokazać, poprosić go o nastawienie prania albo wyciągnięcie odkurzacza. Sam z siebie w domu robi niewiele, bo "on pracuje".

Zdaniem dr. Bogdana Więckiewicza obserwując polskie rodziny, można zauważyć, że mamy do czynienia z egalitaryzacją (zrównaniem) obowiązków rodzinnych pomiędzy ojcem i matką. – Mężczyźni podobnie jak kobiety włączają się w opiekę nad dziećmi, robią zakupy, przygotowują posiłki. Można to zauważyć w sklepach, na placach zabaw, spacerach; biorą czynny udział w pracach porządkowych w domu. Tradycyjny podział obowiązków rodzinnych uległ zasadniczym zmianom – mówi socjolog, choć przyznaje, że nadal tradycyjnie wykonywane są te czynności, które wynikają z predyspozycji cech fizycznych oraz osobowych. – Mężczyźni częściej niż kobiety wykonują cięższe prace domowe z racji przewagi fizycznej, a są przecież czynności, których mimo wszelkich chęci nie wykona mężczyzna, jak chociażby karmienie naturalne dziecka.

Boją się o pracę

Dodatkowym czynnikiem obciążającym psychikę kobiet jest ich sytuacja zawodowa. – Nasze najnowsze badania pokazują, że to kobiety boleśniej odczuwają wpływ pandemii na rynek pracy – częściej niż mężczyźni obawiają się utraty zatrudnienia (13 proc. wobec 9 proc.), gorzej oceniają swoje szanse na znalezienie nowego (79 proc. kobiet i 84 proc. mężczyzn widzi szanse na nową pracę), częściej też zmieniają pracodawcę (25 proc. wobec 21 proc.), co wynika m.in. z redukcji załóg w zakładach pracy. Na ocenę swoich własnych szans wpływać może poczucie, że godząc coraz więcej obowiązków domowych i zawodowych, nie są w stanie być tak samo efektywne w oczach pracodawców jak przed pandemią – wyjaśnia Mateusz Żydek.

Ekspert rynku pracy Randstad Polska dodaje, że to właśnie kobiety częściej niż przed pandemią pracują w nadgodzinach i gorzej oceniają poziom swojej równowagi między życiem prywatnym a zawodowym. Dotyczy to przede wszystkich tych Polek, które w związku z pandemią po raz pierwszy mają do czynienia z pracą zdalną.

Mateusz Żydek: – Nie brakuje przykładów firm, w których managerowie wykazują się zrozumieniem dla sytuacji zwiększonej liczby domowych obowiązków kobiet i nie czynią z tego powodu zarzutu. Tworzą też dodatkowe mechanizmy wsparcia dla kobiet w takich sytuacjach, zostawiając im kwestie elastycznego określenia godzin, w których pracują. Warto pamiętać, że firmy, które w okresie pandemii pokazują taką otwartość, będą w przyszłości docenione, gdy o wykwalifikowanych kandydatów na rynku pracy będzie trudniej.

Socjolog dr Bogdan Więckiewicz nie ma wątpliwości, że sytuacja, w której znajdują się obecnie polskie rodziny, jest wyjątkowa. – Dotychczasowy podział rodzinnych obowiązków uległ znacznej reorganizacji. Trzeba było ustalić je na nowo – podkreśla, zaznaczając przy tym, że dla harmonijnego i zgodnego funkcjonowania rodziny podział zadań, zwłaszcza w przypadku home office, powinien być czymś oczywistym. – Nie może to być jednak podział "żelazny", gdyż taki często prowadzi do konfliktów, ale na zasadzie wzajemnego uzupełniania się – sumuje.

Zapraszamy na grupę FB - #Wszechmocne. To tu będziemy informować na bieżąco o terminach webinarów, wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!

Chętnie poznamy wasze historie, podzielcie się nimi z nami i wyślijcie na adres: wszechmocna_to_ja@grupawp.pl

SIŁACZKI – program Klaudii Stabach. Historie inspirujących kobiet

Wybrane dla Ciebie

Mieszkała z dziećmi w jaskini. Miała się tam czuć jak w domu
Mieszkała z dziećmi w jaskini. Miała się tam czuć jak w domu
Są widywane na drzewach. Uważaj, żeby przypadkiem nie dotknąć
Są widywane na drzewach. Uważaj, żeby przypadkiem nie dotknąć
W jakiej odległości od płotu można sadzić tuje? Prawo jest jasne
W jakiej odległości od płotu można sadzić tuje? Prawo jest jasne
Były "obciachem". Teraz powracają. Spójrzcie na spodnie Sokołowskiej
Były "obciachem". Teraz powracają. Spójrzcie na spodnie Sokołowskiej
"Płynna śmierć". Lekarz radzi odstawić raz na zawsze
"Płynna śmierć". Lekarz radzi odstawić raz na zawsze
Wyjątkowa roślina do ogrodu. Posadź jeszcze w lipcu
Wyjątkowa roślina do ogrodu. Posadź jeszcze w lipcu
Żona prezesa sądu niespodziewanie zniknęła. Cały kraj myślał, że to zaginięcie, prawda była dużo... dziwniejsza
Żona prezesa sądu niespodziewanie zniknęła. Cały kraj myślał, że to zaginięcie, prawda była dużo... dziwniejsza
Pies nie odstępuje cię na krok? "To nie jest przejaw miłości"
Pies nie odstępuje cię na krok? "To nie jest przejaw miłości"
Pierwsza żona latami wybaczała zdradę Władysławowi Broniewskiemu. Te słowa przelały czarę goryczy
Pierwsza żona latami wybaczała zdradę Władysławowi Broniewskiemu. Te słowa przelały czarę goryczy
Wylej w ogrodzie, gdy zauważysz. Inaczej wszystko padnie
Wylej w ogrodzie, gdy zauważysz. Inaczej wszystko padnie
"Uderzył po raz kolejny". Ukrywała, co robił jej partner
"Uderzył po raz kolejny". Ukrywała, co robił jej partner
Ich romansem żyła cała Polska. Tancerkę trudno dziś rozpoznać
Ich romansem żyła cała Polska. Tancerkę trudno dziś rozpoznać