Częste nawroty przeziębienia mogą prowadzić do osłabienia górnych dróg oddechowych.
Na szczęście nie zawsze trzeba je leczyć antybiotykami. Czasem wystarczy oklepywanie pleców i syropki. Ale nigdy nie wolno lekceważyć tej choroby. 1 Jak zaczyna się choroba? Ostre zapalenie oskrzeli zwykle występuje po 3–4 dniach trwania infekcji, najczęściej wirusowej: zapalenia gardła, kataru. Jeżeli pojawia się podwyższona temperatura, a ponadto kaszel, początkowo suchy, później przechodzący w wilgotny, można przypuszczać, że to już zapalenie oskrzeli. Oczywiście diagnozę musi postawić lekarz, po osłuchaniu dziecka.
2 Chorobę wywołują wirusy czy bakterie? Najczęściej zapalenie oskrzeli zostaje wywołane przez wirusy z różnych grup: RSV, rhinowirusy, adenowirusy i inne. Dość rzadko, ale nie można tego wykluczyć, choroba jest spowodowana zakażeniem bakteryjnym.
3 W jaki sposób przebiega infekcja? Dziecko ma kaszel – najpierw suchy, potem wilgotny – i pojawia się u niego dużo wydzieliny. Maluszek jednak nie potrafi jej odkrztusić, po prostu najczęściej ją połyka. Dlatego często dołączają się bóle brzucha oraz wymioty podczas napadów kaszlu. Dziecko może – choć nie musi – mieć gorączkę. Ostre zapalenie oskrzeli zwykle trwa 7–10 dni.
4 Czy chory zawsze musi brać antybiotyk? Przy zakażeniach bakteryjnych – tak. Przy wirusowych – niekoniecznie. Wiele zależy od wieku dziecka, jego stanu ogólnego. Jeśli jest to niemowlę, zazwyczaj szybko dostaje antybiotyk, gdyż zapalenie oskrzeli może być dla niego niebezpieczne i przejść w zapalenie płuc. A wtedy czasem konieczny bywa nawet pobyt w szpitalu.
Jeśli jest to już starsze dziecko, w dobrym stanie ogólnym, a infekcja wirusowa, antybiotyk może nie być niezbędny. Maluch dostanie tylko leki mukolityczne, ułatwiające rozrzedzenie wydzieliny i jej odkrztuszenie. To np. Mucosolvan, Ambroksol. Trzeba pamiętać, że leki mukolityczne powinno się podawać nie później niż o godzinie 16–17, żeby wydzielina nie pojawiła się w nocy, co utrudniłoby dziecku sen. Jeśli maluch ma gorączkę, powinien dostać także lek przeciwgorączkowy.
5 Jak jeszcze można pomóc choremu?Przede wszystkim trzeba podawać dziecku duże ilości napojów – może to być pokarm z piersi, woda, rozcieńczone soki owocowe, kompoty. Poza tym należy zadbać o odpowiednie nawilżenie jego pokoju.
Ważne jest też oklepywanie plecków dziecka – to ułatwi mu odkrztuszanie i pozbycie się wydzieliny. Trzeba to robić kilka razy dziennie: zawsze rano, po przebudzeniu się malca, gdyż w nocy gromadzi się dużo wydzieliny, oraz pół godziny po każdym podaniu syropu mukolitycznego. Najlepiej położyć dziecko na brzuszku na swoich kolanach, tak żeby jego główka znajdowała się niżej niż reszta ciała, i oklepywać plecki po obu stronach kręgosłupa.
6 Jak się zorientować, że infekcja rozszerza się i prowadzi do zapalenia płuc? Powodem do niepokoju może być np. zmiana rodzaju kaszlu dziecka na bardzo suchy i męczący oraz osłabienie maluszka, apatia, brak apetytu, podwyższenie temperatury, zasinienie wokół ust. Jak najszybciej trzeba zwrócić się wówczas do lekarza, ponieważ mogą to być objawy zapalenia płuc. Oczywiście lekarz musi to zdiagnozować, osłuchując dziecko. W razie jakichkolwiek wątpliwości zaleca wykonanie zdjęcia RTG.
* 7 Co to jest zapalenie obturacyjne?* Przy zapaleniu oskrzeli wywołanym wirusami pojawia się wydzielina. Lekarz podczas osłuchiwania malca słyszy „furczenia”. Jeśli występuje zapalenie typu obturacyjnego, dochodzi ponadto do zwężenia dróg oddechowych. Dziecko może mieć problemy z oddychaniem, duszności, uczucie braku powietrza.
Najczęściej przyczyną obturacyjnego zapalenia oskrzeli są zmiany alergiczne, rzadziej infekcje. Dziecko musi dostawać lekarstwa rozszerzające oskrzela i przeciwzapalne. Często są one podawane wziewnie.
8 Zapalenie oskrzeli to to samo co zapalenie oskrzelików? Nie. Zapalenie oskrzelików jest chorobą obejmującą zapalenie drobnych rozgałęzień oskrzeli i oskrzelików, czyli zakończeń oskrzeli. Chorują na nią najczęściej najmłodsze niemowlęta – do szóstego miesiąca. Sprawcą zakażenia jest najczęściej wirus, zwłaszcza z grupy RS – tzw. wirus nabłonka oddechowego. Choroba może być niebezpieczna dla niemowląt, zwłaszcza noworodków. A już szczególnie dla wcześniaków.
9 Jak leczy się zapalenie oskrzelików? Konieczny jest najczęściej pobyt w szpitalu. Podstawa leczenia to podawanie maluchowi dużej ilości płynów, nawilżanie dróg oddechowych, zapewnienie czystego, świeżego powietrza, monitorowanie pracy serca i oddechu, dostarczanie tlenu. Czasem potrzebny jest również antybiotyk.
10 Czy te choroby mogą nawracać? Tak, chociaż wszystko zależy od przyczyny infekcji i odporności dziecka. Im jest starsze, tym sprawniej funkcjonuje jego układ odpornościowy. Nawracające zapalenia, zwłaszcza typu obturacyjnego, mogą świadczyć o alergii. Jeśli nie włączy się odpowiedniego leczenia, w tym podawania leków wziewnych, także sterydowych, może dojść do trwałego zwężenia dróg oddechowych oraz astmy. Dlatego powtarzające się zapalenia oskrzeli są wskazaniem do zrobienia dziecku dokładnych badań, między innymi w kierunku alergii.
Katarzyna Pinkosz
Konsultacja: dr Wojciech Trzeciakowski, pediatra neonatolog
Objawy zapalenia płuc, czyli jak rozpoznaćchorobę
