Pogotowie ratunkowe - mediacja!
Konflikty są nieodłączną częścią naszego życia. Zdarzają się codziennie. W rodzinie, wśród przyjaciół, w szkole, w pracy, w urzędach, sklepach, w biznesie, w polityce itp. Angażują czas i emocje. Odrywają od bieżących zadań, dekoncentrują, zabierają twórcze siły i energię.
Konflikty są nieodłączną częścią naszego życia. Zdarzają się codziennie. W rodzinie, wśród przyjaciół, w szkole, w pracy, w urzędach, sklepach, w biznesie, w polityce itp. Angażują czas i emocje. Odrywają od bieżących zadań, dekoncentrują, zabierają twórcze siły i energię.
Gdy konflikty nie są rozwiązywane, eskalują, wpływając na pogorszenie lub zniszczenie relacji. A rozmowa i bezpośrednie negocjacje, często w sytuacjach silnych konfliktów są niemożliwe lub nieefektywne. Wtedy „pogotowiem ratunkowym” może być mediacja. Strony sporu, które zgłaszają się do mediatora w sytuacji konfliktu, mogą zobaczyć swoje problemy w innym świetle - jako szansę na zmiany, rozwój.
Zyskują możliwość spojrzenia w nowy sposób na dzielące je kwestie, wysłuchania i zrozumienia oraz zbudowania atmosfery współpracy ukierunkowanej na rozwiązanie konfliktu. Mediator nie udziela rad, nie podaje gotowych rozwiązań, nie podejmuje decyzji za uczestników sporu. Strony zachowują więc pełną kontrolę na procesem poszukiwania rozwiązań trudnych kwestii i dochodzeniem do pojednania oraz same stają się autorami wypracowanych ustaleń końcowych.
Mediator dba o zachowanie przyjaznej i bezpiecznej atmosfery, umożliwia otwartą komunikację, wspomaga negocjacje. Pozwala to niejednokrotnie wzmocnić relacje między stronami, które po zakończeniu mediacji będą nadal oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu.
Czym jest mediacja? To proces samodzielnego, dobrowolnego szukania korzystnego dla obu stron rozwiązania w konflikcie oraz dochodzenia do porozumienia, przy wsparciu neutralnej i bezstronnej osoby z zewnątrz - mediatora. Mediacja jest poufna, treść rozmów objęta jest tajemnicą. Atmosfera spotkań - tzw. sesji mediacyjnych - jest bezpieczna i przyjazna.
Wykwalifikowany, profesjonalny mediator posiada niezbędną wiedzę z zakresu komunikacji, psychologii konfliktu, negocjacji oraz dysponuje całym wachlarzem technik ułatwiających stronom porozumiewanie się, radzenie sobie z emocjami, wzajemne zrozumienie, szukanie rozwiązań uwzględniających potrzeby obydwu stron oraz zawarcie porozumienia. Mediacja pozwala zamienić walkę na współpracę, uzyskać satysfakcję z wyniku pertraktacji. Daje też stronom możliwość realnego wprowadzenia w życie przyjętych ustaleń.
Przedmiotem mediacji mogą być konflikty o charakterze małżeńskim, rodzinnym, społecznym, biznesowym, gospodarczym, pracowniczym, politycznym. Mediacja jako forma polubownego rozwiązania konfliktu może być stosowana w każdym sporze, w którym skonfliktowane strony wyrażą dobrowolnie gotowość jej podjęcia (zasada dobrowolności), zaakceptują jej zasady i reguły oraz osobę mediatora (zasada akceptowalności).
Mediacji nie należy stosować w przypadkach chorób psychicznych, niezdolności do podejmowania samodzielnych decyzji (np. upośledzenie umysłowe, ubezwłasnowolnienie), długotrwałej przemocy, uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy innych środków. Nie jest ona wskazana w sytuacjach silnych traumatycznych przeżyć, gdy stan emocjonalny czy psychofizyczny jednej czy obydwu stron uniemożliwia konstruktywną rozmowę.
Nie powinna być prowadzona, gdy nie ma motywacji do współpracy, gdy istnieją podejrzenia o manipulacje i wykorzystanie mediacji do zdobycia informacji i argumentów przeciwko drugiej stronie (na przykład w celu prowadzenia sprawy sądowej). W mediacji poza zasadami: dobrowolności, poufności, akceptowalności oraz bezstronności i neutralności, ważne są wartości takie jak: uczciwość, sprawiedliwość, równowaga, szacunek, godność, zaufanie, odpowiedzialność.
Mediacja uznawana dziś jako nowoczesna, alternatywna do procesów sądowych procedura rozwiązywania sporów nie jest metodą odkrytą w naszych czasach. Ma długą tradycję w wielu kulturach świata. Buddyzm, judaizm, chrześcijaństwo, islam, a także kultury i społeczności o charakterze lokalnym stosowały od wieków mediację jako metodę rozwiązywania konfliktów. Mediatorami zwykle byli ludzie, których strony sporu darzyły zaufaniem - osoby starsze, autorytety, przywódcy religijni lub polityczni.
Stosowano ją w poszukiwaniu rozwiązań sporów i nieporozumień, zarówno między osobami, jak i grupami, społecznościami, państwami. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku mediacja została formalnie zinstytucjonalizowana i stała się profesją. Obecnie spory rodzinne, małżeńskie, sąsiedzkie, społeczne, gospodarcze, w sprawach sądowych karnych i cywilnych w USA i wielu krajach europejskich mogą być rozwiązywane w procesie mediacyjnym.
W Polsce pierwsi profesjonalni mediatorzy zaczęli działać w końcu lat dziewięćdziesiątych. Od tego też czasu korzystanie z mediacji w naszym kraju staje się z roku na rok coraz bardziej powszechne. Mediacja po raz pierwszy została wprowadzona w prawie karnym (1997 rok), następnie w postępowaniu w sprawach nieletnich (2001 rok), a od kilku lat (2005 rok) stosowana jest również w sprawach cywilnych. Pozwala ona na skuteczne i szybkie rozwiązanie sporu w ciągu kilku do kilkunastu sesji mediacyjnych, w miejsce niejednokrotnie toczących się latami i kosztownych spraw sądowych.
Alicja Krata – mediator; trener, coach; prezes Zarządu Fundacji Mediare: Dialog-Mediacja-Prawo; założycielka Szkoły Miłości, w ramach której prowadzi treningi indywidualne oraz warsztaty dla osób i par, które chcą budować dobre relacje, dialog i współpracę, tworzyć szczęśliwe związki.
(akr/bb)
