Jak rozpoznać psychopatę? Ekspertka wymienia znaki ostrzegawcze

Uprzejmy, ułożony, kulturalny. Wyprasowana koszula, praca w korporacji, nienaganne maniery. Przysłowiowe "dzień dobry na klatce schodowej". To maska, pod którą może ukrywać się psychopata. Może nim być każdy z twojego otoczenia. Sąsiad, znajomy, przyjaciel. Jak go rozpoznać?

Psychopata może wyglądać jak każdy z nas. Nie są mordercami w celach więziennych, jak nauczyła nas telewizja. Bardziej prawdopodobne, że to twój znajomy, były chłopak albo członek rodziny, który sprawia, że czujesz, iż coś nie gra. Po spotkaniu z nimi jesteś zwykle skołowany, wątpisz w siebie i swoją intuicję. Psychopatię trudno zdiagnozować, ale jest wystarczająco dużo badań, by można było zidentyfikować jej cechy i zachowania.

Paulina była w związku z Markiem od paru lat. Młody, zaradny finansista szybko zrobił na niej wrażenie. Ignorowała niektóre dziwne jego zachowania i szybko się pobrali. Z czasem jednak Marek robił się coraz bardziej zaborczy. Zaczęło się od ograniczania kontaktów ze znajomymi, a potem z rodziną. Twierdził, że chcą oni tak naprawdę im zaszkodzić, zniszczyć ich związek.

Potem przyszedł czas ograniczania hobby Pauliny. Coraz rzadziej chodziła na basen czy zajęcia jogi. Była rozliczana z czasu, który spędzała poza domem. Pojawiła się agresja słowna. Zaczął uzależniać ją od siebie, dążył, by zrezygnowała z pracy, wychodziła z domu tylko z nim. Z wesołej dziewczyny Paulina stała się zamkniętą w sobie ofiarą psychopatycznej osobowości, która próbowała zawładnąć jej życiem. Na szczęście w porę zorientowała się przy pomocy przyjaciół, że sprawy poszły o wiele za daleko. Dlatego tak ważne jest, by umieć w porę rozpoznać psychopatę.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Powierzchownie. To bardzo powszechna cecha. Ale to nie jest tak, że urok osobisty idzie w parze z arogancją czy olbrzymią pewnością siebie. Urok jest idealnie skrojony pod cel. Niektórzy reagują mocno na pochlebstwa i upominki. Innym zależy na empatii i bliskości. Psychopata to ekspert w sprawianiu, żeby jego ofiara czuła się wyjątkowo.

Bez względu na to, kogo psychopata obierze sobie za cel – to nie jest prawdziwe. To kameleon, który zmienia się pod potrzeby swojej ofiary. Jeśli odkryjesz jakieś niespójności, ktoś bliski opowie o nim zupełnie inną historię, niż znasz, czy wyczujesz coś nieszczerego w zachowaniu, skup się na tym odczuciu i pilnuj go.

Psychopata lubi tworzyć wokół siebie chaos. Robi to intencjonalnie, by potem usiąść z tyłu, zgrywać niewiniątko i obwiniać cię o to, co się stało. Będzie cię prowokować, a gdy (oczywiście!) zareagujesz, potraktuje cię z góry i stwierdzi, że "nie będzie z tobą więcej o tym rozmawiał". Finalnie zaczniesz czuć się jak przewrażliwiony człowiek z problemami emocjonalnymi.

W miejscu pracy psychopata tak zmanipuluje ludźmi, że zwróci ich przeciwko tobie i znacząco obniży twoją wiarygodność. W relacji użyje tych reakcji, by dostać współczucie od potencjalnych przyszłych partnerów. Jeśli czujesz, że ktoś wciąga cię w kłótnię, a potem udaje zaskoczonego, warto się temu przyjrzeć. Nie pozwól, by twoje naturalne pragnienie do załagodzenia problemu powstrzymało cię przed określeniem i ocenieniem swojego poczucia niesprawiedliwości.

Skłonność do kłamania to bardzo częsta cecha u psychopatów. Kłamią na okrągło, nawet jeśli prawda byłaby lepszą i ciekawszą historią. Psychopata tak często zmienia skórę i historie, że kłamanie to dla niego naturalna czynność. Jeśli kiedykolwiek zdarzyło ci się kwestionować jego słowa (nawet z dowodami!), psychopata odwraca kota ogonem i wmawia ci paranoję oraz przesadne analizowanie wszystkiego. Bez względu na to, czy robi to psychopata czy patologiczny kłamca, trzymaj się od niego z daleka.

Zwykli ludzie mają intensywne poczucie winy, gdy robią to, co psychopata robi na co dzień (kłamie, zdradza, kradnie, manipuluje). Ale psychopata nie ma wyrzutów sumienia z tego powodu. To też cecha narcyza, ale psychopata jeszcze się dodatkowo cieszy z tego, co zrobił. Czerpie z tego autentyczną radość.

Psychopata wie, że jego zachowania ranią innych. Dlatego właśnie to robi. Przeprosi cię tylko wtedy, gdy będzie czegoś od ciebie chciał. Każdy, kto cieszy się czyimś bólem i nigdy nie ma prawdziwych wyrzutów sumienia, to ktoś, z kim natychmiast trzeba zerwać wszelkie kontakty. To emocjonalna czarna dziura.

Kolejna cecha psychopaty to brak lojalności. Taki człowiek zdewaluuje i wymieni człowieka na lepszy model w sekundę. Nawet jeśli poczujesz z nim natychmiastową więź, zaufanie i ekscytację, w końcu zrozumiesz, że jest on w stanie stworzyć to z każdym. Psychopata nie ma w sobie lojalności, przywiązania i miłości. Zostawia za sobą ścieżkę zniszczenia i obwinia o to swoje ofiary. Za każdym razem.

Gdy psychopata pojawi się w twoim otoczeniu zauważysz, że nie lubisz ludzi, których jeszcze nawet nie udało ci się poznać. Psychopata wciąż plotkuje i zatruwa atmosferę, sprawiając, że ludzie czują zawiść i sobie nie ufają. Ale robi to w otoczce niewinności, używając smutnych historyjek i zaburzając twoje postrzeganie.

Psychopata chce, by ludzie byli rozkojarzeni i ciągle walczyli o jego uwagę. Przez to wydaje się wyjątkowo wymagający. Jeśli łapiesz się na tym, że nienawidzisz ludzi, co do których nie miałeś żadnych zastrzeżeń, przyjrzyj się skąd to pochodzi. Źródłem może się okazać psychopata w Twoim otoczeniu.

To wymaga nieco introspekcji. Gdy psychopata wchodzi do twojego życia, zaobserwujesz intensywne i wciąż wzrastające poczucie niepewności, zagrożenia i zwątpisz w siebie. Twój umysł będzie się zmagał z wizerunkiem "perfekcyjnej" osoby z początku znajomości, z nieodpowiednim zachowaniem, które zaczynasz zauważać coraz częściej i regularnie. A to wszystko dlatego, że ten perfekcyjny człowiek nigdy nie istniał. To była postać stworzona dla ciebie. To najtrudniejsze dla nas do zrozumienia.

Dodatkowo, przy psychopacie to ty zawsze będziesz ta złą osobą. Nawet jeśli on kłamie, oszukuje, zdradza i manipuluje, to ty "masz problem". Psychopata ma zdolność sprawiania, że czujesz, jakby to z tobą było coś nie tak, gdy odkryjesz, że coś jest nie tak z nim.

Jeśli wciąż doświadczasz takich myśli, emocji i sytuacji – możliwe, że masz do czynienia z psychopatą. Gdy nauczysz się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze u psychopaty, możesz zacząć powoli uciekać od relacji z nim. To może nie być łatwe, ale świadomość to pierwszy krok do wolności.