Nawracające stany zapalne mogą doprowadzić do poważnych komplikacji, a zaniedbane – do trwałego pogorszenia słuchu.
Problemów z uszami nie można lekceważyć. Dziś odpowiadamy na najczęstsze pytania młodych mam dotyczące tej powszechnie występującej dziecięcej dolegliwości. 1 Dlaczego wiele maluszków często ma kłopoty z uszami? U malutkich dzieci trąbka słuchowa (czyli przestrzeń łącząca ucho z nosem i gardłem)
jest szeroka i krótka, a w dodatku usytuowana poziomo. Dlatego każda infekcja gardła czy nosa może błyskawicznie objąć również uszy. Groźne bywają także wymioty i obfite ulewania – zdarza się, że zwracany pokarm poprzez trąbkę słuchową dostaje się do ucha środkowego i przyczynia do powstania stanu zapalnego.
2 Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców? U niemowląt objawy zapalenia ucha środkowego są mało charakterystyczne. Zawsze trzeba skontaktować się z lekarzem, jeśli dziecko jest rozdrażnione, płacze, ma gorączkę. Zdarza się, że chory maluch ma kłopoty ze ssaniem – przerywa jedzenie i płacze z bólu. Może także ciągnąć się za uszko.
Objawy u starszych dzieci są bardziej jednoznaczne: maluch skarży się na ból ucha, gorzej słyszy, może również słyszeć szumy. O ropnym stanie zapalnym świadczy wyciek z ucha
– żółtawa wydzielina, która w dużej ilości wydostaje się na zewnątrz, oblepia małżowinę, a nawet brudzi pościel.
Niektóre postaci zapalenia ucha (np. wysiękowe) mogą przebiegać bezobjawowo. Niepokój rodziców wzbudza dopiero pogorszenie się słuchu.
* 3 Czy zapalenie ucha można kurować domowymi sposobami?* Absolutnie nie! „Lecząc” dziecko w ten sposób, można doprowadzić do groźnych powikłań! Na przykład stosowane często przez rodziców rozgrzewające kompresy przynoszą dziecku chwilową ulgę, ale równocześnie powodują zaostrzenie się stanu zapalnego: zwykły nieżyt przeobraża się w poważną, ropną infekcję.
Z kolei włożony do ucha listek geranium rozpada się na drobne kawałeczki i gnije. To sprawia, że bakterie mają idealne warunki do rozwoju.
Także dostępne bez recepty krople (np. Antotalgin) mogą być niebezpieczne, gdy stosuje się je na własną rękę. Wlane do ucha przy ropnym stanie zapalnym łatwo dostają się do ucha środkowego, co jeszcze bardziej komplikuje sytuację.
4 Jak w takim razie powinno się je leczyć? Zapalenie ucha leczy się antybiotykami. Kuracja powinna trwać co najmniej 10 dni, gdyż znajdujące się w puszce kostnej ucho środkowe jest stosunkowo słabo ukrwione i antybiotyk dociera do niego z trudem. Bywa, że 10, a nawet 14 dni to za mało, należy wówczas kontynuować leczenie do skutku. Zdarza się, że antybiotyk trzeba zmienić. Bardzo ważnym lekiem są krople do nosa: udrożniają ujście trąbki słuchowej, którą odprowadzane są z ucha wszelkie wydzieliny. Dodatkowo stosuje się leki przeciwbólowe, mukolityczne (rozrzedzające wydzieliny, a więc ułatwiające ich odpływanie) i przeciwhistaminowe (ta choroba często ma tło alergiczne).
5 Kto powinien decydować o zakończeniu leczenia: pediatra czy laryngolog? Laryngolog. Tylko on jest w stanie ocenić, czy infekcja na pewno się zakończyła. Powinien też przedmuchać trąbkę słuchową aparatem Siegla, by ją oczyścić z zalegających płynów. Zadaniem specjalisty jest również leczenie zapaleń nawracających, przewlekłych i wysiękowych.
6 Co zrobić, gdy infekcje nawracają? Dziecko powinno trafić pod opiekę laryngologa, który ustali, co się za tym kryje. Najpowszechniejszą przyczyną nawrotów jest przerost trzeciego migdałka, czasem także migdałków bocznych. Niebezpieczne są też nawracające anginy i katary ropne. Zdarza się, że maluch przestaje mieć kłopoty z uszami natychmiast po tym, jak usunie się migdałki... jego rodzicom – dorośli często są nosicielami groźnych dla dziecka bakterii.
7 Czy dziecku, które często choruje, trzeba zatykać uszy watą?Nie, ale trzeba chronić je przed wiatrem. Wystarczy zakrywająca uszy czapeczka z klapkami albo chusteczka.
88 Dlaczego nawracające zapalenia mogą prowadzić do kłopotów ze słuchem? Zbierająca się w uchu środkowym wydzielina oblepia kosteczki słuchowe. Z czasem gęstnieje, upośledzając ich funkcjonowanie.
9 Jak się zorientować, że dziecko gorzej słyszy? O problemach ze słuchem może świadczyć to, że maluch zaczyna mówić głośniej niż dotąd, przekręca znane wyrazy (mówisz „płotek”, a on słyszy „kotek” itd.), przestaje uczyć się nowych słów, siada bliżej telewizora. Zdarza się, że dziecko próbuje sobie radzić, przykładając rękę do ucha albo naciągając małżowiny. Niepokój powinno wzbudzić to, że maluch stale ustawia się bokiem, nadstawiając zdrowe ucho.
* 10 Czy pogorszenie słuchu jest odwracalne?* To zależy od stopnia ubytku i przyczyny. Przy wysiękowym zapaleniu ucha natychmiastową poprawę przynosi usunięcie wydzieliny przez drenik. Nie można jednak zwlekać z tym długo – zalegająca latami wydzielina trwale uszkadza delikatne struktury ucha.
Beata Turska
Konsultacja: dr n. med. Jolanta Kuźniar, specjalista otolaryngolog, Klinika Otolaryngologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
