Czas wolny młodzieży – badania i prognozy

Czas wolny młodzieży jest zjawiskiem wieloaspektowym. Ma szereg uwarunkowań, które wpływają na jego wykorzystanie. Do najważniejszych należy miejsce zamieszkania. Wsie i małe miasteczka dają znacznie mniej możliwości niż aglomeracje miejskie z licznymi ośrodkami kultury (teatrami, muzeami, kinami) i sportu (pływalniami, boiskami, kortami). Bardziej jednak sprzyjają spędzaniu czasu na świeżym powietrzu.

Wśród istotnych czynników wpływających na czas wolny młodzieży jest również temperament nastolatków, czyli główny wyznacznik osobowości. Sangwinicy i cholerycy mają potrzebę kontaktów z ludźmi i ciągłego ruchu. Natomiast melancholicy i flegmatycy wolą pozostawać na uboczu i oddawać się czynnościom niewymagającym wzmożonej aktywności.

Jak jednak dowodzą naukowcy z PLOS Computational Biology, unikalny zestaw cech, w jakie jesteśmy wyposażeni, może ulegać zmianie pod wpływem otoczenia (przyjaciół, rodziny), które staje się coraz bardziej bierne.

Już dziś można stwierdzić, że pokolenie Z, czyli osoby urodzone w latach 1995–2000 i później, nie rozstają się z urządzeniami elektronicznymi. Nowe technologie to dla nastolatków nie tylko główne sposoby pozyskiwania wiedzy, ale także narzędzia zapewniające rozrywkę. Powiedzieć, że młodzi ludzie spędzają dużo czasu w świecie wirtualnym to mało – oni rzadko bywają w świecie "realnym".

Czas wolny dzieci i młodzieży w wieku szkolnym jest zagadnieniem, któremu od lat przyglądają się badacze różnych dyscyplin naukowych. Podkreśla się, że już u uczniów najmłodszych klas formy spędzania wolnego czasu są zdeterminowane przez panujące mody.

Badanie przeprowadzone w 2011 roku przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży wśród uczniów (13-18 lat) z warszawskiej dzielnicy Bielany wskazuje, że nastolatkowie codziennie po lekcjach:

• korzystają z komputera, internetu (78 proc.),
• słuchają muzyki (68 proc.),
• spotykają się ze znajomymi (60 proc.),
• oglądają telewizję (39 proc.),
• leniuchują, śpią (28 proc.),
• odrabiają prace domowe (28 proc.),
• uprawiają sport (23 proc.),
• spędzają czas z rodziną (21 proc.) lub chłopakiem/dziewczyną (19 proc.),
• grają na telefonach, tabletach (18 proc.),
• chodzą na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne (17 proc.).

W zasadzie te same czynności – choć dłużej i częściej (z wyjątkiem odrabiania lekcji) – wykonują w weekendy.

Spędzanie wolnego czasu przez osoby studiujące wygląda podobnie jak w przypadku uczniów szkół podstawowych i średnich. Według ustaleń poczynionych w 2016 roku przez badaczy z Bydgoszczy wybierają przede wszystkim spotkania ze znajomymi, a także przeglądanie internetu (portali społecznościowych) i oglądanie telewizji. Tylko 13,1 proc. z nich czyta książki, a 12,6 proc. dba o aktywność fizyczną (jeździ na rowerze, gra w gry zespołowe).

Niepokoić może fakt, że brak inicjatywy wykazują nawet studenci takich kierunków jak turystyka i rekreacja, którzy swoją przyszłość zawodową wiążą z planowaniem czasu wolnego nie tylko sobie, ale i innym. Z badań budżetu czasu studentów Szkoły Głównej Turystyki i Rekreacji w Warszawie, które prowadzono w latach 2009–2012, wynika, że młodzi animatorzy zdecydowanie preferują bierne rozrywki w domu.