Gerda Wegener. Ekscentryczna autorka erotyków i żona transwestyty

Nazywana jest „Lady Gagą lat 20.”, jej rysunki potrafiły wywołać zamieszki, a jej życie prywatne zapisało się w historii. Gerda Wegener, ekscentryczna malarka, była żoną pierwszego mężczyzny, który postanowił zmienić płeć. Ich romans stał się ostatnio materiałem na hollywoodzki scenariusz.

Ta historia zaczyna się ponad sto lat temu. Gerda urodziła się w niewielkim miasteczku w Danii. Wychowana w konserwatywnej rodzinie dziewczyna, zdołała przekonać rodziców, by mogła opuścić dom i udać się na studia do Kopenhagi. Od zawsze interesowała ją sztuka, a tylko w większym mieście mogła rozwinąć skrzydła. Trafiła do nowo otwartego wydziału dla kobiet na Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk, gdzie poznała Einara Wegenera.

Ich znajomość szybko przerodziła się w coś poważnego. Para wzięła ślub, kiedy Gerda miała zaledwie 19 lat. Razem żyli wśród artystów, aktorów i tancerzy. Barwne środowisko zainspirowało artystkę do rozwijania własnych pasji. Od tej pory, na jej obrazach zaczęły pojawiać się wystylizowane postaci, o wydłużonych kończynach. Jej prace cieszyły się coraz większą popularnością, przynosząc jej niemały zysk. Gerda pracowała jako ilustratorka dla największych magazynów modowych tamtych czasów.

Pewnego dnia, jedna z jej modelek nie pojawiła się na umówione spotkanie. Poprosiła więc męża, by dla niej zapozował. Zgodził się i przyjął swoje nowe alter-ego „Lili”. Ubrany w kobiece ciuchy, perukę, z pełnym makijażem na ustach szybko stał się jej ulubionym modelem. Bycie Lili zaczęło dominować w jego życiu. Myślał jak kobieta, zachowywał się jak jedna, aż wreszcie postanowił na dobre zostać transwestytą. Kiedy wreszcie odkryto, że piękna modelka z obrazów nie jest kobietą, a mężem artystki, wybuchł skandal. Para postanowiła udać się do Paryża, który był znacznie bardziej otwarty na wszystkiego rodzaju dewiacje.

Do Paryża pojechały już jako dwie kobiety żyjące w związku. Prace Wegener zaczęły być znacznie odważniejsze. Jednego dnia malowała portrety, które publikował m.in. Vogue, a które oglądały elity kraju, innego tworzyła ilustracje inspirowane życiem prywatnym lesbijek. Jej erotyki w stylu art deco znalazły się w wielu książkach. Często wywoływały też publiczne protesty i zamieszki.

- Lubię myśleć o niej jako Lady Gadze lat 20. Była pionierką, spędziła dwie dekady na paryskich salonach i zrewolucjonizowała sposób przedstawiania kobiet w sztuce. Przez lata obrazy pięknych dam były tworzone przez mężczyzn. Pokazywane z męskiej perspektywy. Gerda wszystko to zmieniła – mówi historyk sztuki Andrea Rygg Karberg w rozmowie z brytyjskim „Guardianem”.

Gerda stała się rozpoznawalną artystką. Musiała jednak za to słono zapłacić. * Pierwszy mężczyzna po zmianie płci*
Artystka odnosiła sukcesy, a Einar przeżywał kryzys tożsamości. Nie czuł się już mężczyzną, dlatego zaczął szukać możliwości zmiany płci.

- Już w 1910 roku przeprowadzono pierwsze eksperymenty na tym polu. W Niemczech powstał Instytut Seksuologii Magnusa Hirschfelda. To tam, a później w Dreźnie, Lili przeszła szereg operacji – mówi historyk Tobias Raun dla dziennika.

Kiedy król Danii dowiedział się, że jej mąż oficjalnie stał się kobietą, postanowił unieważnić ich małżeństwo. Gerda mimo to postanowiła wspierać byłego męża. To ona ufundowała większość jego zabiegów. Już po pierwszej operacji Lili dała sobie nowe nazwisko, Elbe, i zaczęła odcinać się od przeszłości.

Chciała zostać matką. Nie powiedziała o tym jednak Gerdzie. W tajemnicy przed nią zdecydowała się na ostatnią operację. Wtedy kobiety żyły już osobno. Każda poznała nowego partnera. Gerda zakochała się we włoskim wojskowym i wyjechała z nim do Maroko. Wyszła za niego za mąż, ale ich związek nie trwał długo. Lili poznała za to francuskiego artystę.

Byli kochankowie nie byli szczęśliwi w nowych związkach. Ich życie zaczęło się sypać. Lili miała mieć wreszcie przeszczepione kobiece organy rozrodcze. Operacja ostatecznie doprowadziła do jej śmierci w 1931 roku. Gerda była poruszona tym do tego stopnia, że postanowiła wrócić do rodzinnego kraju.

Niegdyś wzięta artystka, teraz miała problem ze znalezieniem kupca. Jej obrazy wyszły z mody. Zostało jej tylko ręczne malowanie bożonarodzeniowych pocztówek. Kobieta wpadła w alkoholizm i już nigdy nie odzyskała dawnej sławy. Wegener zmarła samotnie w 1940 roku. Przez lata nikt nie pamiętał ekscentrycznej artystki i jej bujnego życia prywatnego. Dopiero po latach David Ebershoff postanowił spisać historię związku Gerdy i Lili. Książka stała się bestsellerem, a niedawno prawa do niej wykupiło Hollywood. Teraz „Dziewczyna z portretu” trafi na ekrany kin. W postać Gerdy wciela się szwedzka piękność, Alicia Vikander. Rola Einara/Lili przypadła laureatowi Oscara Eddie’mu Redmayne’owi.

md/ WP Kobieta