Mama wraca do pracy – dofinansowania i ułatwienia dla kobiet po urlopie macierzyńskim

Jednym z przywilejów młodych mam są przerwy na karmienie piersią. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy, wliczanych do czasu pracy. Z kolei pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Kobieta może zatem wykorzystać przysługujący jej czas wolny na koniec dnia pracy i w praktyce skrócić swój dzień do 7 godzin.

Co jednak istotne, jeżeli jest zatrudniona niestandardowo, a zatem jej czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej tylko jedna przerwa na karmienie. Z kolei jeżeli została zatrudniona na czas krótszy niż 4 godziny dziennie, nie przysługuje jej żadna przerwa. Należy to mieć szczególnie na uwadze wtedy, gdy chcemy wrócić do pracy jedynie na część etatu.

Kobieta, chcąc skorzystać ze swojego uprawnienia, musi tylko złożyć stosowny wniosek u swojego pracodawcy. Pismo nie musi być długie. Wystarczy jedno zdanie, że decyduje się na skorzystanie z przysługującego jej uprawnienia. Pracodawca może jednak poprosić o stosowne zaświadczenie lekarskie, szczególnie gdy ma wątpliwości, czy kobieta rzeczywiście karmi piersią. Przepisy nie określają bowiem wieku dziecka, do którego można korzystać z przerwy na karmienie.

Pracownice w ciąży oraz w okresie karmienia piersią są objęte szczególną ochroną. Przepisy wskazują, że nie mogą one wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, które dodatkowo mogłyby mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie piersią. W takim układzie pracodawca powinien zmienić warunki pracy pracownicy. Jeżeli nie będzie to możliwe, przynajmniej zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy, czyli inaczej mówiąc wysłać na przymusowy, ale w pełni płatny urlop.

Zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku, skrócenie czasu pracy albo przeniesienie pracownicy do innej pracy nie może powodować obniżenia jej wynagrodzenia. Jeżeli tak się stanie, przysługuje jej dodatek wyrównawczy.

Przed powrotem z urlopu można też złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego etatu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownicy. Podanie w tej sprawie trzeba złożyć na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze.

Istnieje również przepis ograniczający zatrudnianie pracownicy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Kodeks pracy wskazuje, że pracownicy, która opiekuje się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia, nie wolno bez jej zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, a także delegować ją poza stałe miejsce pracy.

Za porę nocną uważa się czas pomiędzy godziną 21 a 7 rano. Z kolei przerywany czas pracy dopuszcza wprowadzenie w ciągu dnia pracy jednej przerwy niewliczanej do czasu pracy, trwającej 5 godzin, co powoduje znaczne ograniczenie czasu wolnego od pracy.

Rodzice mają możliwość korzystania z zasiłku opiekuńczego na chore lub zdrowe dziecko. W przypadku zasiłku opiekuńczego na chore dziecko przysługuje im 60 dni płatnego zasiłku, uzyskiwanego z kasy ZUS. W przypadku dzieci powyżej 14. roku życia czas ten wynosi tylko 14 dni. Rodzice otrzymują w ramach zasiłku 80% należnego wynagrodzenia – tak jak przy klasycznym L4.

Z kolei z zasiłku opiekuńczego na zdrowe dziecko można skorzystać w wyjątkowych sytuacjach: niespodziewanego zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły, choroby niani lub osoby, która na co dzień zajmuje się dzieckiem, a także w przypadku ryzyka zachorowania przez dziecko na chorobę zakaźną, poświadczonego przez Inspekcję Sanitarną. Należy jednak pamiętać, że skorzystanie z tego zasiłku zmniejsza całościową pulę 60 dni zasiłku opiekuńczego.

Matka lub ojciec dziecka (tylko jedno z nich) mogą również skorzystać z tzw. zwolnienia od pracy na opiekę. Pracownicy, która wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O tym, w jaki sposób wykorzysta swoje uprawnienie, musi poinformować swojego pracodawcę w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia w danym roku kalendarzowym. Jeżeli zwolnienie jest udzielone w wymiarze godzinowym, a pracownica jest zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy, zwolnienie oblicza się proporcjonalnie.

Udogodnienia dla matek wracających do pracy

Na marginesie warto zaznaczyć, że z niektórych udogodnień przewidzianych w przepisach może skorzystać również ojciec dziecka. Należy mu się przede wszystkim urlop ojcowski w wymiarze 14 dni, który można podzielić na dwie siedmiodniowe części. Nie trzeba wykorzystywać go zaraz po narodzinach – przysługuje do chwili, gdy dziecko ukończy 24 miesiące. Dlatego może przydać się właśnie wtedy, gdy mama będzie wracać do pracy.

Poza tym tata może skorzystać również z urlopu rodzicielskiego (rodzice mogą dzielić go między sobą) i innych wspomnianych przywilejów, takich jak możliwość pracy na niepełny etat, zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i delegowania poza miejsce pracy, zwolnienie od pracy na opiekę, a także zasiłki opiekuńcze. Jedynym ograniczeniem w tym zakresie jest to, że rodzice nie mogą korzystać z tych udogodnień jednocześnie. Jeżeli korzysta z nich ojciec dziecka, to już nie może mama i odwrotnie. Wspomniane udogodnienia dla ojców są niezwykle ważne, ponieważ oznaczają też spore odciążenie dla kobiety, która dzięki temu może pomyśleć o wcześniejszym powrocie do pracy.

Nie tylko polskie prawo sprzyja młodym rodzicom, ale również niektórzy pracodawcy. Warto wspomnieć o tym, że wiele firm oferuje młodym rodzicom udogodnienia w postaci chociażby dodatkowych benefitów finansowych, opieki zdrowotnej dla dzieci, specjalnych pokojów do karmienia albo firmowego przedszkola. Oczywiście te korzyści znajdziemy raczej w dużych korporacjach, ale mimo wszystko warto pamiętać o tym, że nie każde przedsiębiorstwo zamyka się na kobiety wracające do pracy po urlopie macierzyńskim.

Młoda mama może też skorzystać z możliwości, jakie dają jej Fundusze Europejskie. W latach 2014-2020 można uzyskać wsparcie w postaci między innymi doradztwa zawodowego, poradnictwa psychologicznego, pośrednictwa pracy, szkoleń, kursów, staży i praktyk zawodowych, subsydiowanego zatrudnienia (pokrycia przez Fundusz części lub całości kosztów wynagrodzenia), dofinansowania kosztów związanych z przeprowadzką do innego miasta, a także znaczącego wsparcia finansowego na rozpoczęcie własnej działalności w formie bezzwrotnej dotacji albo bezodsetkowej pożyczki.

Dodatkowo Fundusze Europejskie aktywnie wspierają działania mające na celu zwiększenie dostępności przedszkoli, żłobków oraz klubów dziecięcych. Gdzie można uzyskać informacje na temat aktualnie realizowanych projektów? W każdym województwie działa przynajmniej kilka punktów informacyjnych. Ich lista znajduje się na stronie: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/.

Szukając dodatkowego wsparcia, warto też sprawdzić, czy lokalny urząd pracy nie organizuje przypadkiem jakiejś ciekawej akcji. Przykładowo Gdańsk od 1 marca 2019 r. wdraża program „Mama na etacie”. Panie mogą skorzystać ze wsparcia w postaci specjalistycznych warsztatów, dofinansowania do szkolenia lub dotacji na założenie firmy, a nawet otrzymać talony na wyjścia do kina i dające zniżki w różnych punktach usługowych. Dodatkowo miasto oferuje kobietom wsparcie związane z dostępem do usług opiekuńczych w ramach zwrotu kosztów opieki nad dzieckiem (do 9 miesięcy) oraz bezpłatne przejazdy komunikacją miejską.

Młodym mamom towarzyszy wiele obaw, które zniechęcają je do powrotu do pracy. "Wypadnięcie z obiegu" i normalnego rytmu pracy powoduje najczęściej, że poczucie własnej wartości obniża się. Niepewność i brak wiary we własne możliwości i umiejętności przekłada się na niepowodzenie w rozmowach z dotychczasowym pracodawcą albo podczas szukania nowego zatrudnienia.

Młode mamy źle wypadają na rozmowach kwalifikacyjnych albo w ogóle nie próbują do nich podejść. Dodatkowo towarzyszą im rozterki związane z konfliktem "rodzina a praca”.

Wraz z macierzyństwem kobieta otrzymuje nowe obowiązki w postaci dodatkowych prac domowych i konieczności wychowania potomka. Duża liczba zajęć powoduje z kolei, że rozwój zawodowy odsuwa się na dalszy plan. W konsekwencji wiele kobiet rezygnuje z aktywności zawodowej i nie podejmuje próby powrotu do pracy.

Jak wrócić do pracy po długiej przerwie?

Najważniejszy jest zatem pierwszy krok, przełamanie istniejących barier i lęku przed zadaniem, które wydaje się zbyt karkołomne. Tymczasem tak naprawdę wszelkie ograniczenia istnieją tylko w naszych głowach. Czasem wystarczy jedynie drobny bodziec lub niewielka pomoc, by je pokonać.

Inicjatywą, która może pomóc uporać się z tymi problemami, jest program Sukces TO JA, realizowany przez markę Coca-Cola razem z Fundacją Sukcesu Pisanego Szminką. Program aktywizacji zawodowej kobiet to jeden z filarów europejskiej kampanii Coca-Cola o polskiej nazwie #WCIĄŻZMIENIAMY. Program oferuje kobietom wsparcie zawodowe, szkolenia, warsztaty, kursy, podcasty, networking. Celem akcji jest budowanie umiejętności zawodowych i wykorzystanie drzemiącego w nas potencjału. Specjaliści prowadzący zajęcia przykładają szczególną wagę do tego, aby kobiety wracające do pracy po urlopie macierzyńskim odzyskały pewność siebie. Uczą m.in. jak wyjść z kryzysu, jak radzić sobie z porażkami, złymi nawykami oraz jak skutecznie zarządzać czasem. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na dedykowanej platformie programu Sukces TO JA.

{:external}

Artykuł powstał we współpracy z marką Coca-Cola.