Naucz się być asertywną

Asertywnie nie znaczy agresywnie. Asertywnie nie znaczy arogancko. Jak wyrażać swoje poglądy, aby nie zostać zrozumianym przez innych właśnie w taki sposób? Poznaj konkretne sposoby na asertywne zachowanie w różnych sytuacjach.

Nie ulega wątpliwości, ze asertywność jest dziś bardzo modnym słowem. „Szybki kurs asertywności”, „Asertywność w jeden dzień” – instytucje szkoleniowe prześcigają się w tworzeniu kursów gwarantujących opanowanie sztuki asertywnego zachowania. Przedsiębiorstwa masowo wysyłają swoich pracowników na szkolenia w nadziei, że dzięki temu będą lepiej komunikować się z klientami i współpracownikami. Eksperci przekonują, że asertywności można się nauczyć, że możemy pracować nad swoim stosunkiem do siebie i innych. Dzięki zmianie sposobu spostrzegania własnej osoby, swoich praw i możliwości, możemy zbudować asertywną postawę ułatwiającą nam życie zawodowe i prywatne. Czym więc jest asertywność i jak może zmienić nasze życie?

Asertywność rozumiana jest jako umiejętność wyrażania swoich uczuć, życzeń, postaw, praw i opinii w sposób stanowczy i uczciwy, a zarazem respektujący uczucia i prawa innych ludzi. Podstawą asertywnego zachowania jest świadomość własnych praw oraz osiągnięć, co decyduje o poczuciu wartości. Specjalista ds. Public Relations Herbert Fensterheim przestawił pięć praw, których akceptacja niezbędna jest do kształtowania w sobie postawy asertywnej:

1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz - dopóki Twoja działalność nie rani kogoś innego.
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie - nawet jeśli rani to kogoś innego - dopóki Twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb - dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z drugą osobą.
5. Masz prawo z korzystania ze swoich praw. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się na odebranie ich sobie.

Wiele osób nie akceptuje przynależnych im praw oraz ich równości z prawami innych, co sprawia, że w sytuacjach życiowych ulegają ludziom i rzadko osiągają swoje cele. Osoba asertywna jest pewna tego, co jej się należy, potrafi to wypowiedzieć i oczekuje szacunku do swojej osoby, jednocześnie jednak szanuje innych. Nie ma więc nic wspólnego z arogancją, asertywność zakłada wręcz akceptację uczuć i opinii innych osób. Własne racje przedstawiane są w sposób szczery i pozbawiony agresji.

Postawa asertywna pozwala na odpowiednie zachowanie się w sytuacjach, które bywają bardzo stresujące, takich jak odmawianie, reagowanie na krytykę, wyrażanie dezaprobaty lub odmiennego zdania. Jak przedstawiamy poniżej, asertywność pozwala na zachowanie szacunku dla siebie i innych nawet wtedy, gdy sytuacja wydaje się bardzo trudna.

* Jak zmienić podejście do życia?*

Gdy musisz odmówić: Mimo, że wszyscy czujemy się odpowiedzialni za nasze życie i mamy świadomość, że to my decydujemy o tym, jak będzie ono wyglądało, bardzo często robimy pewne rzeczy tylko dlatego, że nie umiemy odmówić proszącemu. Umiejętność mówienia „NIE” jest najczęściej i jak się okazuje, bardzo słusznie kojarzona z asertywnością. Osoba asertywna zakłada, że każdy ma prawo prosić, ma jednak również prawo odmówić. Warunkiem jest szczera i bezpośrednia odpowiedź, bez fantazjowania i kłamstwa.

Asertywna odpowiedź zawsze zakłada użycie słowa NIE oraz podanie informacji, że nie spełnimy prośby. Wskazane jest również podanie przyczyny odmowy. Pamiętaj, że nie musisz się tłumaczyć, z pewnością jednak podtrzymasz dobre relacje, jeżeli zakończysz rozmowę miłym komentarzem. Jeżeli więc kolega zaprasza Cię do kina, na które wcale nie masz ochoty, spokojnie i uprzejmie powiedz: „Nie, nie pójdę z Tobą dziś do kina, gdyż mam inne plany na wieczór. Przykro mi, może innym razem”.

Gdy ktoś Ciebie skrytykował: Nikt nie lubi być krytykowany, w takiej sytuacji zwykle czujemy się nieswojo i reagujemy przepraszaniem lub przeciwnie – atakiem. Zawsze krytyka godzi w poczucie wartości. Asertywna reakcja na krytykę zakłada ustosunkowanie się do niej w określony sposób – poprzez akceptację krytyki lub jej odrzucenie. Jeżeli więc ktoś krytykuje Twoją pracę, możesz odpowiedzieć: „Zgadzam się z Tobą” - jeżeli rzeczywiście się zgadzasz, lub „Mam inne zdanie na ten temat” - jeżeli uważasz, że krytyka jest niesłuszna. Taka reakcja nie neguje opinii drugiej osoby, pozwala natomiast na pozostanie w zgodzie z samym sobą, nie wyrzekasz się swojego poglądu na dany temat.

Kiedy ktoś Ciebie denerwuje: Bez względu na to, jak bardzo będziemy się starali, tam gdzie są ludzie, będą również spory między nimi. Popularne jest stwierdzenie, że konflikty stanowią siłę napędową wszelkich ludzkich interakcji. Odpowiednio poprowadzony konflikt rzeczywiście może doprowadzić do konstruktywnego rozwiązania, ważne jest jednak, aby wystrzegać się zachowań agresywnych. Asertywne wyrażanie dezaprobaty opiera się na stosowaniu komunikatu „JA”, dzięki czemu druga strona nie będzie czuła się atakowana.

Dodatkowo, jeżeli uzasadnimy przyczynę naszej złości i wskażemy nasze oczekiwania – jest duża szansa, że partner zareaguje zrozumieniem zamiast odpieraniem ataku. Nie ma więc sensu krzyczenie na współpracowniczkę z powodu kolejnej, niedokończonej pracy, spróbuj za to powiedzieć: „Jestem zła, kiedy zalegasz ze swoją pracą, ponieważ nie oddamy projektu na czas. Proszę żeby to się więcej nie powtórzyło”. W ten sam sposób możesz wyrazić swoje zdanie na dany temat, gdy różni się od zdania innych. Zamiast negować opinie z którymi się nie zgadzasz, powiedz np.: Rozumiem, że lubicie ten film, mnie się jednak nie podobał”.

Postawa asertywna zdecydowanie ułatwia życie, nie oczekuj jednak zmiany w ciągu jednego dnia. Zastanów się, w czym jesteś dobry, a nad czym chciałbyś popracować. Zacznij od prostych zachowań i trenuj je każdego dnia, np. staraj się mówić miłe rzeczy innym. Wybieraj sobie małe cele i próbuj je zrealizować, a kiedy się tu uda – pogratuluj sobie. Spróbuj zmienić sposób komunikacji ze współpracownikiem lub z uśmiechem zareagować na krytykę – sama zobaczysz, że wcale nie było tak trudno! I pamiętaj, że wszystkie prawa, na których opiera się postawa asertywna, prowadzą do jednego, najważniejszego wniosku – masz prawo czuć się dobrze z innymi, ale przede wszystkim z samą sobą.

(dja/sr)

* Jak zmienić podejście do życia?*