Nawilżaj, nawilżaj i jeszcze raz – nawilżaj. Skóra ci podziękuje

Na zdrowy wygląd skóry mają wpływ dwa podstawowe procesy. Pierwszy - oczyszczanie jest wstępem do każdej pielęgnacji. Drugi – nawilżanie skóry stanowi istotę jej pielęgnacji.

Nawilżania potrzebuje każda skóra, zarówno zdrowa, wrażliwa, czy sucha, ale też tłusta czy trądzikowa. Kosmetyki nawilżające mają największy wpływ na jakość skóry, kiedy regulują jej zdolność do zatrzymywania wilgoci.

Woda znajduje się w każdej komórce naszego organizmu. Ludzkie ciało zawiera ok. 70 proc. wody, z czego 20 proc. umiejscowione jest w skórze, większość w jej głębszych warstwach – w skórze właściwej. To naturalny rezerwuar. Woda wędruje z głębi skóry na jej powierzchnię, skąd odparowuje. Dziennie skóra traci około półtora do dwóch szklanek wody. Stan nawilżenia uzależniony jest od kilku czynników: ilości wody dostarczanej z wnętrza organizmu, od równowagi między parowaniem a jej migracją, ale przede wszystkim od zdolności do zatrzymywania wody. W zdrowej skórze procesy te reguluje naskórek i elementy w nim umiejscowione budujące naturalną barierę naskórkową. Jest to najważniejsza funkcja skóry.

Budowa naskórka przypomina mur złożony z cegieł, którymi są komórki naskórka (korneocyty) połączone zaprawą – podwójnie ułożone cząsteczek lipidów (m.in. kwasów tłuszczowych, ceramidów i cholesterolu)
. Uporządkowana struktura warstwy lipidowej kontroluje przepuszczanie wody. Naskórek nie jest grubszy od kartki papieru, ale prawidłowa praca tego elementu gwarantuje utrzymanie równowagi wodnej skóry i jej odpowiednie nawodnienie, jednolitą, gładką strukturę i prawidłowe złuszczanie.

Taka budowa skóry i jej niezwykła zdolność do odnowy sprawiają, że jest skuteczną barierą ochronną.
W wiązaniu wody w naskórku biorą udział obecne w nim małe, higroskopijne (przyciągające wodę) składniki naturalnego czynnika nawilżającego, w skrócie NMF. Natomiast uporządkowana budowa warstwy lipidowej kontroluje przeznaskórkową przepuszczalność wody (TEWL). Składniki kremów nawilżających wpływają na funkcjonowanie tych elementów.

Dzienna utrata wody ze skóry jest regularnie uzupełniana dzięki jej naturalnej migracji. Składniki cementu międzykomórkowego jak magnes przyciągają wodę z głębi skóry do zewnętrznych warstw naskórka. Kiedy ze skóry paruje więcej wody, niż jest w niej zmagazynowane, naturalny rezerwuar zostaje naruszony i traci ona jędrność i napięcie. Barierę naskórkową osłabiają przede wszystkim czynniki środowiskowe, a także zła dieta i choroby. Klimatyzacja i ogrzewanie obniżają wilgotność powietrza i zwiększają parowanie wody ze skóry. Podobnie wpływają na nią wiatr i słońce. Promieniowanie UV dodatkowo uszkadza integralność naskórka.

Negatywnego działania tych czynników można uniknąć, stosując odpowiednią ochronę. Jednak nieuniknione jest narażenie na detergenty (środki powierzchniowo czynne) używane do mycia i oczyszczania skóry, które wraz z zanieczyszczeniami usuwają z jej powierzchni płaszcz wodno-lipidowy i wymywają lipidy cementu międzykomórkowego. Osłabiają barierę ochronną skóry i zmniejszają przez to jej zdolność do zatrzymywania wody. Podsumowując: wszystkie czynniki, które naruszają barierę naskórkową, mają wpływ na wysuszenie skóry.

Efektem uszkodzenia bariery naskórkowej i jej ochronnych właściwości jest suchość skóry. Woda w naskórku jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu złuszczania i usuwania martwych komórek z jego powierzchni.

W naskórku zachodzą nieustannie procesy odnowy i wędrówki komórek. Młode żywe komórki przemieszczają się z głębszych warstw ku powierzchni skóry, skąd w sposób naturalny ulegają złuszczaniu. W zdrowej skórze cykl ten trwa około 28 dni. Kiedy poziom wody w naskórku spada poniżej 10 proc., fizjologiczne złuszczanie ulega zahamowaniu, a martwe komórki zatrzymują się na powierzchni, tworząc łuskowate skupiska. Naskórek ulega pogrubieniu, a łuski suchej skóry są widoczne dla oka i powodują efekt szorstkiej skóry w dotyku.

Sucha skóra może być również wynikiem stosowania niektórych leków miejscowych, leków moczopędnych, przeczyszczających, cytostatyków czy pochodnych witaminy A – retinoidów stosowanych w leczeniu trądziku. Jest też sygnałem chorób. W cukrzycy bardzo charakterystycznym objawem jest cienki, wysuszony naskórek podatny na zranienia. Podobnie w przypadku niedoczynności tarczycy mamy do czynienia z suchą, zrogowaciałą skórą, ciemniejącą na łokciach i kolanach. Nadmierna suchość skóry towarzyszy też atopowemu zapaleniu skóry (AZS) i jest wynikiem niedoboru kwasów tłuszczowych budujących błony komórkowe i lipidowy cement między komórkami naskórka. Brak tego spoiwa skutkuje zwiększoną przepuszczalnością skóry i zbyt dużą utratą wody.

Matowy i blady wygląd skóry, łuszczenie i podrażnienie to cechy skóry suchej. Pacjenci z taką skórą odczuwają ściąganie i nadmierne napięcie, ponieważ niedobór wody postępuje i wywołuje zmiany w budowie głębszych warstw naskórka. Przesuszona skóra swędzi i piecze, może też pękać, a uszkodzone miejsca łatwo ulegają nadkażeniom.

Uczucie suchej, napiętej skóry to nie tylko brak w niej wody. To przede wszystkim zaburzenia czynności struktur, które są odpowiedzialne za jej utrzymanie. Nawilżanie to hasło, pod którym kryje się głębszy sens niż tylko dostarczanie wody. Kiedy skóra jest sucha, potrzebuje substancji, które przywrócą prawidłowe funkcjonowanie naturalnych struktur ochronnych naskórka, ograniczą parowanie wody z powierzchni i ubytek substancji odpowiedzialnych za jej utrzymanie.

Przede wszystkim takie, które wiążą wodę i ograniczają jej parowanie.
W zdrowej skórze taką funkcję pełni czynnik NMF. Ponieważ znamy jego skład (zawiera m.in. aminokwasy, węglowodany, mocznik i minerały), możemy go odtworzyć i dostarczyć w kremie. Wodę w warstwie rogowej naskórka wiążą też gliceryna czy sorbitol, jedne z najlepszych substancji nawilżających. Gliceryna ma właściwości higroskopijne, trwale zatrzymuje wodę w skórze, potrafi też modyfikować strukturę lipidów cementu międzykomórkowego, zapewniając mu zwartą jednolitą strukturę. Inny składnik kremów nawilżających – kwas hialuronowy pozostawia na skórze cienką, ochronną warstwę zdolną zatrzymywać wodę w skórze, w ten sposób działa nawilżająco, podobnie jak chitozan.

Ważną rolę w kremach nawilżających spełniają lipidowe substancje zmiękczające. Ceramidy i lecytyny pochodzenia roślinnego (lipidy bliskie składnikom naturalnego cementu międzykomórkowego) łatwo wbudowują się w jego struktury i, podobnie jak te naturalne, układają się w podwójne warstwy, odtwarzając w ten sposób strukturę zwartego muru ochronnego. Kremy nawilżające stosowane w atopii zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNNKT) pochodzące z olejów roślinnych, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania bariery naskórkowej. Również mocznik jest składnikiem kremów do skóry atopowej, nie tylko silnie ją nawilża, ale też ułatwia złuszczanie suchej skóry i zwiększa produkcję lipidów naskórka.

Pierwsza zasada – stosowanie odpowiedniego kosmetyku zależy od stanu twojej skóry teraz i tutaj, a nie od tego, jaką skórę miałaś rok czy tydzień temu. Pamiętaj, że na stan skóry oprócz wieku, równowagi hormonalnej wpływ mają też czynniki środowiskowe i dlatego inaczej dobieramy kremy latem, a inaczej zimą.

Dobrze nawilżona skóra znacznie mniej się przetłuszcza, bo nadprodukcja lipidów w skórze tłustej jest następstwem nadmiernego wysuszenia. Preferuje lekkie formuły kosmetyczne (żele, płynne emulsje), bez nadmiaru składników, substancji komodogennych (zatykających pory) i podrażniających, bo jej przesuszenie nie jest wynikiem braku lipidów, a naruszeniem bariery ochronnej. W aptece pytaj o krem z opisem "lekki", "fluid", "formuła beztłuszczowa", "niekomodogenny", bo krem nawilżający do skóry tłustej nie może jej obciążać. Pielęgnacja skóry tłustej powinna być prosta i opierać się na zasadzie "im mniej, tym lepiej". Zwróć uwagę na odpowiednią aplikację, nawilżaj te miejsca, które są przesuszone – okolice oczu, policzki, szyja.

Skóra sucha lubi bogate formuły zawierające aminokwasy, kwas hialuronowy, ceramidy, nienasycone kwasy tłuszczowe. Wybieraj kosmetyki zawierające substancje zmiękczające, ponieważ dają efekt gładkiej skóry po zastosowaniu. Latem zwracaj uwagę na zawartość antyoksydantów i filtrów UV w kremach nawilżających. Jeśli masz wrażliwą skórę skłonną do alergii lub atopowe zapalenie skóry, wybieraj formuły "bezzapachowe" i bez konserwantów. Zwróć uwagę na opakowania produktu – kremy apteczne są zamykane w specjalne systemy próżniowe, dzięki czemu minimalizuje się dodatek substancji konserwujących. Kupuj kremy w aptece, są tak zaprojektowane, by leczyć i niwelować objawy wysuszenia skóry, a nie tylko pielęgnować.
Stosuj kremy nawilżające systematycznie, prawidłowy poziom wilgoci w skórze przywraca jej elastyczność, a skóra staje się jędrna i sprężysta. Nawilżanie jest najbardziej widocznym efektem działania produktów kosmetycznych.