Beatrice de Planissoles. Romans z księdzem doprowadził ją przed świętą inkwizycję

Beatrice (urodziła się około roku 1274 - zmarła po roku 1322) również nie ominęły długie ręce świętej inkwizycji, ale karę poniosła stosunkowo niewielką za "przestępstwa", jakich się dopuściła. Zanim jednak trafiła przed oblicze sądu kościelnego, po romansach z dwoma katolickimi księżmi, oskarżona jako wiedźma o czarostwo, żyła wśród katarów, których wiara zmierzała do wyzwolenia kobiety, likwidując pojęcie grzechu cielesnego.

Cechy ludzkiej natury nie zmieniają się znacząco na przestrzeni wieków. Często słowem "średniowiecze" określamy czas ciemnoty i zacofania. Tymczasem już wtedy były rozpowszechnione różne środki antykoncepcyjne. Mechaniczne, chemiczne i magiczne.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Beatrice wyszła za mąż po raz pierwszy, mając około 20 lat. Nie kochała swojego męża, co było całkowicie normalne w czasach, kiedy małżeństwa zawierano z powodów ekonomicznych. W 1302 roku mąż Beatrice zmarł, a ona zaczęła romans z pierwszym księdzem.

Piotr Clergue, nawrócony na kataryzm proboszcz z Montaillou, był typowym "nielegalnym" katarem - złym katarem. Był to człowiek wykształcony i lubieżny. Zamiłowanie do miłosnych przygód łączyło się u niego z upodobaniem do świętokradztwa. W czasie wielkiego postu, podczas spowiedzi Beatrycze de Planissoles, zaczął ją uwodzić, co opisała tak: "Gdy tylko klęknęłam przed nim, zaczął mnie całować, mówiąc, że nie ma na świecie kobiety, którą kochałby tak jak mnie... Zdumiona i oburzona odeszłam bez spowiedzi...".

Montaillou posiadał "magiczny" środek antykoncepcyjny, który cieszył się ogromną popularnością wśród jego parafianek. Beatrycze de Planissoles stosowała go wielokrotnie i tak to opisuje: "Proboszcz nosił przewiązane sznurkiem, a okręcone lnianym płótnem zawiniątko objętości jednej uncji albo wielkości pierwszego członu mego małego palca; do zawiniątka tego przywiązany był sznurek, którym opasywał moją szyję. Były to ponoć zioła. Ilekroć pragnął mnie poznać, przeciągał sznurek między moimi piersiami, kładł mi zawiniątko poniżej brzucha i trzymał tam, póki nie skończył. Gdy wstawał, zdejmował mi go z szyi. Jeśli w ciągu jednej nocy chciał mnie posiąść wiele razy, pytał: «Gdzie są zioła?» Znajdowałam je, ciągnąc za sznurek, a on brał je, znowu kładł mi poniżej brzucha, przeciągając zawsze sznurek między piersiami... Poprosiłam go kiedyś, aby mi dał te zioła. Odpowiedział, że na pewno tego nie zrobi, bo, nie bojąc się, że zajdę w ciążę, zaraz bym się oddała innym mężczyznom".

Ich związek trwał dwa lata, po czym Beatrice opuściła wioskę i poślubiła szlachcica Otho de Lagelize. Po kilku latach małżeństwa Otho zmarł, a Beatrice związała się z kolejnym księdzem - młodym Barthelemym Amilhacidem. Ich związek trwał rok, a zakończył się, ponieważ młody ksiądz obawiał się, że jej katarska przeszłość może go narazić na niebezpieczeństwo ze strony świętej inkwizycji. I tak się rzeczywiście stało. Oboje zostali aresztowani.

Pierwszy raz Beatrice została przesłuchana 26 lipca 1320 roku w pałacu biskupim w Pamiers. Wśród jej rzeczy zostały znalezione przedmioty, które mogły być użyte do rzucania zaklęć: dwie pępowiny niemowląt w torebce, pościel nasiąknięta krwią menstruacyjną w worku ze skóry, nadpalone okruchy kadzidła, lustro i mały nóż zawinięty w płótno. Ziarno pewnej rośliny owinięte w sukno, suchy kawałek chleba zwany "tinholem", napisane formuły. Posiadanie tych przedmiotów rzucało podejrzenie, że Beatrice była wiedźmą. A, jak wiadomo, w czasach świętej inkwizycji, kobiety kończyły na stosach po wyroku skazującym za czarostwo.

Biskup zapytał ją, w jakim celu posiadała wyżej wymienione przedmioty. Odpowiedziała w następujący sposób: "Mam pępowiny męskich dzieci moich córek i zachowuję je, ponieważ ochrzczona Żydówka powiedziała mi, że mam je ze sobą nosić, wtedy nigdy nie przegram, jeśli wejdę z kimś w spór. Nie miałam jeszcze okazji zweryfikować ich skuteczności. Te płótna poplamione krwią są krwią menstruacyjną mojej córki, Philippy, ponieważ ochrzczona Żydówka powiedziała mi, że jeśli mogę ocalić jej pierwszą krew i podać ją jej mężowi lub innemu mężczyźnie do picia - nigdy nie zaopiekuje się żadną inną kobietą".

Przesłuchujący ją biskup Pamiers – Jacques Fournier (późniejszy papież Benedykt XII) prawdopodobnie rozpoznał zawartość jako nieszkodliwe amulety i miłosne eliksiry, z wyjątkiem chleba, który sugerował zainteresowanie katarami. Beatrice w ogóle nie wspomniała o chlebie, ale Fournier wiedział, że musiał to być konsekrowany chleb noszony jako talizman.

Beatrice i Barthelemy spędzili w więzieniu rok. Zostali zwolnieni 4 lipca 1322 roku. Beatrice została skazana na noszenie żółtego krzyża do końca życia jako znak pokuty. Kolor żółty był w średniowieczu kolorem hańby. Oznaczano nim prostytutki i kobiety osądzone za zdradę małżeńską. Natomiast jej kochanek uniknął dalszych kar. Jako mężczyzna, w dodatku ksiądz, miał oczywiście więcej praw niż kobieta.

Beatrice ze swoimi mężami miała dwóch synów, Guillaume’a i Bernarda, oraz pięć córek: Condors, Esclarmonde, Philippę, Avę i Gentille.

Postać katarskiej szlachcianki inspiruje artystów. Powstała opera, którą skomponował Jacques Charpentier (1933-2017) przedstawiająca jej historię, a zespół Supreme Fiction, z Uniwersytetu Karoliny Północnej, nagrał piosenkę jej poświęconą "Beatrice of Montaillou Recants Her Repentance".

Źródło:

Nelli R., Życie codzienne katarów w Langwedocji w XIII w., Warszawa 1979.

Ten materiał prezentujemy w ramach współpracy z Patronite.pl. Autorką jest Pani Pytalska - historyczka, feministka. Specjalizująca się w historii kobiet i historii Kościoła katolickiego. Możesz wspierać Autora bezpośrednio na jego profilu na Patronite: https://patronite.pl/PaniPytalska.