"To maraton, a nie sprint". Tak wyglądają relokacje rodzin z Ukrainy

Iwona i Marianna poznały się przypadkowo poprzez pomocową grupę na Facebooku. Obydwie od samego początku angażują się w pomoc uchodźcom, choć działają w nieco inny sposób. Kobiety doskonale zdają sobie sprawę z podstawowych problemów, jakie mogą pojawić się przy relokacji uchodźców. "Trzeba dokładnie precyzować, kogo chcemy przyjąć i na jakich warunkach" - mówi Iwona, która pomaga uchodźcom z hal w Nadarzynie. "Często mówi się o daniu wędki. Moim zdaniem potrzebne są również kalosze i kubeł na ryby" - dodaje Marianna.

Zobacz też: Ukraińcy wracają do ojczyzny. Dane ONZ mówią o ponad dwóch milionach

Iwona rozpoczęła pomoc uchodźcom od pracy nad projektem Domu Samodzielnych Matek, który obecnie prowadzi Fundacja Otwarty Dialog. Kiedy odbierała jedną rodzinę z Nadarzyna, zdała sobie sprawę, że to przedsięwzięcie nie wystarczy, bo ludzi potrzebujących długoterminowej pomocy jest zdecydowanie więcej.

- Był początek wojny. Do Ptaka pojechałam razem z moim synem. Założyliśmy kamizelki wolontariuszy. Na halach znajdowało się dziesięć tysięcy kompletnie zagubionych osób.

Na miejscu panował kompletny chaos. Punkt informacyjny dopiero powstawał. Tłumy gromadziły się już przed halami. W pewnym momencie stało się coś zaskakującego. Odblaskowe kamizelki Iwony i jej syna przyciągnęły uwagę. Przed nimi zaczęła ustawiać się kolejka potrzebujących. Z pomocą chłopca, który zna język rosyjski, Iwona zrozumiała podstawowe problemy przybyłych Ukraińców. Większość z nich nie wiedziała, jak wydostać się z Nadarzyna, nie znała również języka polskiego, a co najważniejsze – nie miała się gdzie podziać.

Podczas pracy w Nadarzynie Iwona poznała starsze małżeństwo, które bardzo chciało dołączyć do swojej córki w Radomsku. Niestety w miejscu, gdzie przebywała kobieta, nie było już możliwości ulokowania kolejnych osób. Wolontariuszka postawiła sobie za cel, że pomoże parze być jak najbliżej rodziny. Z pomocą siostry zadzwoniła do gminy miejscowości i znalazła małżeństwu lokum blisko ich córki. Tak zaczęła się jej przygoda z relokacjami.

Kiedy na hali pojawia się rodzina, którą można relokować, Iwona dzwoni po gminach, czasem pisze wiadomość na powstałych grupach pomocowych w mediach społecznościowych. Stara się dopasować potencjalnych gospodarzy do konkretnych uchodźców w ten sposób, aby oczekiwania obu stron się nie rozmijały.

- My sobie trochę idealizujemy uchodźców. Zrozumiałam, że wysyłanie uchodźcy gdziekolwiek do kogokolwiek, jest błędem. Po drugiej stronie też są wymagania i należy to zaakceptować - podkreśla.

Dodaje również, że zdarzają się sytuacje, kiedy osoba goszcząca zupełnie inaczej wyobrażała sobie rodzinę, którą przyjęła.

- Gospodarz tak samo ma prawo mieć wymagania. Może oczekiwać, że np. osoba, którą przyjmuje, pójdzie do pracy, a jej dzieci do szkoły. A nie wszyscy przyjeżdżający chcą pracować. Nie każdy jest gotowy na przyjmowanie nieznajomych. To mogą być ludzie z różnymi problemami.

W trakcie relokacji Iwona poznała uchodźców, którzy nie byli zadowoleni z przedstawionej im propozycji. Każdy, kto uciekł z objętej wojną Ukrainy, wywodzi się z innego środowiska, posiada odmienne przyzwyczajenia. Iwona stara się brać jak najwięcej czynników pod uwagę.

Zobacz też: Nie tylko kobiety. Wśród ofiar gwałtów w Ukrainie są także mężczyźni i chłopcy

Obecnie praktycznie każda relokacja kończy się sukcesem. Początkowo zdarzały się różne nieprzewidziane sytuacje. To sprawiło, że Iwona zaczęła działać w bardziej przemyślany sposób.

- Zgłosiła się do mnie osoba, która stworzyła dom dla uchodźczyń. Bardzo chciała przyjąć mamę z niemowlakiem. Nie miałam dla niej nikogo, kto spełniałby te warunki. Pod koniec dnia podeszła do mnie roztrzęsiona kobieta, że nie może tutaj zostać z dwójką małych dzieci. W Ptaku znalazła się dzień lub dwa wcześniej. Uprosiłam gospodynię domu, aby przyjęła tą rodzinę. Została odebrana tego samego dnia i to był błąd - mówi.

Iwona tłumaczy, że Ukrainka nie została dobrze zweryfikowana. Później okazało się, że jest uzależniona od alkoholu. Kobieta znalazła butelkę z alkoholem i zaczęła wygrażać innym uchodźczyniom. Problemy pojawiały się już do końca dnia.

- Nie wiedziałam, co robić. Czy fundować dzieciom kolejną traumę? Chciałam jej załatwić rozmowę z psychologiem i przewieźć do miejsca, gdzie mogłaby walczyć z nałogiem. Nie zdążyłam. Wyjechała do koleżanki do Iławy, urwał się z nią kontakt.

Obecnie weryfikacja uchodźców trwa kilka dni. Dzięki temu można wyłapać ich zachowania, to, w jaki sposób traktują dzieci i czy nie mają żadnych uzależnień. Relokacje działają wówczas znacznie sprawniej. Każdy, kto chce przyjąć rodzinę z Ukrainy, jest dokładnie sprawdzany. Osoba, która przyjeżdża odebrać uchodźców, również jest sprawdzana. Spisywane są dane z dowodu, a Iwona otrzymuje numer telefonu do gospodarzy, aby być w stałym kontakcie.

W trakcie ostatnich miesięcy Iwona relokowała nawet kilkanaście osób dziennie. Zdarzały się również szczególnie trudne przypadki.

- Dowiedziałam się o mamie z dwójką dzieci, która przechodzi przez terapię, bo jest uzależniona od heroiny. Kończył jej się lek i nie miała go więcej przy sobie. Musi mieć specjalistyczną opiekę, żeby nie wróciła do uzależnienia. Pomogła jedna z grup na Facebooku. Pani Adriana Porowska z Kamiliańskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wysłała mi wiadomość i zaoferowała pomoc. Uzależniona kobieta zamieszkała w ośrodku wraz z dziećmi, gdzie kontynuuje terapię - mówi Iwona.

Wśród uchodźców zdecydowana większość to kobiety i dzieci. Występują jednak szczególne sytuacje, kiedy zakwaterowania szukał mężczyzna. Tak było w przypadku 40-letniego niedowidzącego obywatela Ukrainy. Mężczyzna potrafił się sobą zająć, ale nie mógł podjąć pracy zawodowej. Post na grupie przeczytała osoba z fundacji Ari Ari, która przedstawiła rozwiązanie. 40-latek wraz z innym niedowidzącym uchodźcą znalazł się w Danii w specjalnym ośrodku. Oczywiście wszystko zostało wcześniej sprawdzone przez ambasadę.

Kiedy Iwona szukała zakwaterowania dla jednej z uchodźczyń, poznała Mariannę. To ona pomogła znaleźć zakwaterowanie dla kobiety, której przez dwa tygodnie nikt nie chciał do siebie przyjąć ze względu na typ urody. Wszyscy bowiem myśleli, że jest Romką. W trakcie rozmowy z wolontariuszką okazało się, że ma ukraiński paszport, a do Ukrainy przyjechała 32 lata temu. Marianna zapewniła kobiecie i jej dzieciom miejsce, a sama nawiązała znajomość z Iwoną. Od tamtej pory działają razem - Marianna organizuje zakwaterowania, a Iwona wyszukuje potrzebujące rodziny.

Marianna dzięki swoim zdolnościom organizacyjnym stworzyła świetnie działający system. Obecnie zajmuje się wyszukiwaniem oraz wynajmowaniem lokali na dłużej. Rodziny, które przyjeżdżają w te konkretne miejsca, mają zapewniony nie tylko dom, lecz także wszelkie potrzebne sprzęty, wyposażenie, oferty pracy oraz potrzebne dokumenty. W pomoc zaangażowane są również gminy, a środki na utrzymanie uchodźców pozyskiwane są od zewnętrznych sponsorów z całego świata.

- Nasze działanie opiera się na tym, że pomagamy wybranej rodzinie i pozyskujemy środki na to, aby jej pomóc od A do Z. Dzięki temu w przeciągu kilku miesięcy może stanąć na nogi. Sponsorzy wysyłają pieniądze na konkretne cele, mają dokładny wgląd w to, na co przeznaczają pieniądze - podreśla Marianna.

Wszystko jest poddawane dokładnej dokumentacji, za zgodą rodziny wysyłane są również jej zdjęcia. Najważniejszy w działaniach zdaje się czas. Im szybciej uchodźcy dostaną dokumenty oraz zakwaterowanie, tym szybciej będą mogli się usamodzielnić i asymilować w społeczeństwie. Opłacone z góry lokum otrzymują na rok, czasem nawet na dwa lata. W tym momencie pod opieką projektu znajduje się 16 rodzin z Ukrainy.

Zobacz też: Rzuciły wszystko, aby pomóc samotnym kobietom z Ukrainy. "Chcemy, aby były bezpieczne i niezależne"

Marianna podkreśla, że gdyby więcej polskich przedsiębiorców podjęło się podobnego przedsięwzięcia, pomoc mogłaby odbywać się na szerszą skalę. Najważniejsze jest to, aby być dobrze zorganizowanym - trzeba stawiać na konkrety, podkreślać, na co są potrzebne pieniądze.

Iwona dodaje, że część Polaków robi "reklamacje" uchodźców, bo są już zmęczeni pomaganiem. Brak świadomości, że relokacje są długoterminowe, a także brak odpowiedniego systemu pomocowego może sprawić, że w pewnym momencie możemy mieć problem z dużą liczbą bezdomnych kobiet z dziećmi.

Zuzanna Sierzputowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Zapraszamy na grupę FB - #Wszechmocne. To tu będziemy informować na bieżąco o terminach webinarów, wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!