Alkohol, narkotyki, dopalacze a ryzykowne zachowania seksualne wśród nastolatków

Dorastanie - burzliwy okres
Dorastanie to trudny czas przemian zarówno dla młodej osoby jak i jej najbliższych. Musi bowiem zmierzyć się z tym, co w niej nowe, nieznane i często niezrozumiałe, ale także zrozumieć otaczający ją świat, który na nią coraz bardziej oddziałuje. Coraz większe znaczenia ma grupa rówieśnicza i chęć dopasowania się do obowiązujących trendów. To co mówią i jak się zachowują koledzy i koleżanki jest dla wielu młodych punktem odniesienia. Chęć bycia w grupie i zdobycie akceptacji stają się podstawą działania.
Dojrzewanie to przede wszystkim znaczące zmiany w zakresie seksualności. Poznawanie siebie i swojego ciała, odkrywanie swoich potrzeb, szukanie „drugiej połówki”, pierwszej miłości, eksperymentowanie i pierwsze doświadczenia seksualne. Burza hormonalna przekłada się na uczucia i emocje z którymi młody człowiek musi radzić sobie często sam, bo rodzice często nie rozumieją co dzieje się z ich dzieckiem. Komunikacja z młodym człowiekiem jest coraz trudniejsza, gdyż świat rodziców i nastolatka to dwie odrębne rzeczywistości. Brak porozumienia, stawiane przez rodziców bariery i granice powodują opór młodego człowieka i potrzebę ucieczki do własnego świata.
Poszukiwanie, łączy się również z poznawaniem nowych, zakazanych substancji. Obecnie, dzięki internetowi, dostęp do nich jest bardzo łatwy. Mało kto w młodym wieku ma świadomość bezpośrednich, negatywnych ich działań. Młody człowiek ma poczucie, że jego zdrowie jest nie do zdarcia. Choroby, problemy zdrowotne jego nie będą dotyczyć. Nie ma również długofalowego myślenia np. o wpływie papierosów na stan zdrowia np. wydolność. Nie widzi konsekwencji jakie może ponieść jeśli pali papierosy i uprawia sport.

Narkotyki a seks
Substancje psychoaktywne znacząco wpływają na zachowanie ludzi. Zarówno alkohol, narkotyki jak i dopalacze mają ogromny wpływ także na zachowania seksualne. Zmieniają nasze postrzeganie, przesuwają lub eliminują wewnętrze granice, doprowadzają do sytuacji, do których „na trzeźwo” byśmy sobie nie pozwolili. Są też środkiem stosowanym w celu przemocy seksualnej np. pigułka gwałtu.
Narkotyki zwiększają ryzyko nieprzemyślanych zachowań seksualnych, których konsekwencje mogą znacząco wpływać na przyszłość młodego człowieka. Choroby przenoszone drogą płciową, w tym te nieuleczalne jak HIV, nieplanowana ciąża czy przemoc seksualna w tym gwałt, to możliwe konsekwencje niekontrolowanego zażywania substancji psychoaktywnych. Młody człowiek często nie zna jeszcze swoich reakcji po alkoholu, nie wie po jakiej dawce straci kontrolę nad swoim zachowaniem. Zażywane narkotyki, w tym dopalacze często są nieznanymi substancjami, po których reakcje organizmu są nieoczekiwane, gdyż ich użytkownik do końca nawet nie wie co dokładnie zażywa.

Zachowania ryzykowane niosą również ryzyko wystąpienia poczucie winy i wstydu. Nieplanowany kontakt seksualny, z przygodną osobą, może stanowić traumatyczne doświadczenie dla młodego człowieka. Może on mieć wpływ na dalsze relacje intymne i nawiązywanie trwałych związków. Niestety dodatkowo w świecie social mediów coraz częściej filmiki, zdjęcia z imprez, na których młodzi ludzie tracą kontrolę nad otaczającą ich rzeczywistością trafiają do sieci. Czasem sami autorzy pod wpływem narkotyków je wrzucają, ale również robią to inne osoby bez wiedzy i zgody osoby nagrywanej. Mogą one stanowić podstawę do prześladowania i szykanowania wśród rówieśników. Dla młodego człowieka stanowi to ogromne obciążenie psychiczne o którym często nie ma z kim porozmawiać, bojąc się przed ujawnieniem swoich zachowań. Tego typu nagrania mogą też być podstawą do szantażowania i wymuszania. Młody człowiek nie ma dalekiej perspektywy i nie do końca zdaje sobie sprawę że zamieszczenie tego typu zdjęć czy filmów może się odbić na jego pracę i relacje w dojrzałym życiu. Wszystko bowiem co raz zamieszczone w internecie zostaje tam na zawsze, nawet jeśli po czasie sami to usuwamy.
Innym, nowym zjawiskiem, również połączonym z social mediami są portale randkowe i profile, na których można w szybki sposób umówić się na seks. Zdecydowanie ułatwiają one w szybki sposób znaleźć kogoś na niezobowiązujący seks.
Coraz szerszym współczesnym zjawiskiem jest chemseks. Chemsex (sex na chemii) to nazwa coraz powszechniejszego zjawiska, jakim jest uprawianie seksu pod wpływem środków zmieniających świadomość. Do najczęściej stosowanych substancji należą obecnie mefedron, GHB, ketamina, krystaliczna metaamfetamina. Stosowanie substancji podnosi możliwości seksualne, pozwalając na podejmowanie kontaktów z większą liczbą partnerów, wydłuża czas stosunku i zwiększa doznania seksualne. Na różnego typu aplikacjach na telefon można już znaleźć osoby, które jednoznacznie określają, że preferują kontakty pod wpływem środków. Chemsex to bardzo niebezpieczne zjawisko. Przyjmowanie środków zmieniających świadomość, których skład często nie jest znany, może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym nieodwracalnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego.
Wszelkiego rodzaje tak zwane „stymulatory seksualne” początkowo zwiększają aktywność seksualną, jednak po kilku tygodniach stosowania wpływają na zmniejszenie potencji pogorszenie życia seksualnego. Dla młodych ludzi, którzy rozpoczynają swoje kontakty seksualne, zażywanie substancji psychoaktywnych może mieć długofalowe skutki. Jeśli narkotyki mają na celu dodać młodym ludziom odwagi, pewności siebie i zniwelować zahamowania w kontaktach z partnerami seksualnymi, to w pewnym momencie może się okazać, że młody człowiek bez nich nie umie wejść w żadne relacje.

Jak pomóc nastolatkowi?
Każdy młody człowiek próbuje „smakować” życia po swojemu. Warto wyposażyć go w wiedzę, która pozwoli mu uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami podejmowanych zachowań. Świadomość ryzykownych zachowań seksualnych pod wpływem środków zmieniających świadomość powinna być częścią edukacji szkolnej, a przede wszystkim rozmów z rodzicami/opiekunami prawnymi. Eksperymentowanie jest wpisane w młodość, warto jednak mieć możliwość uchronienia siebie przed nieodwracalnymi konsekwencjami nieprzemyślanych działań.
Nastolatek często w otaczającej go rzeczywistości jest zagubiony. Szczególnie teraz w erze social mediów codziennie zalewany jest informacjami jaki powinien być: chudy, wysportowany, umięśniony, imprezujący, wyluzowany itd. I mimo, że robi wrażenie chęci samodzielnego decydowania o sobie i swoim życiu rodzic ciągle pełni ważną rolę. Najlepiej zna młodego człowieka, wie jak zachowuj się w trudnych sytuacjach ale też pierwszy może zauważyć coś niepokojącego. Ważne by ciągle utrzymywać jak najlepsze relacje z młodym człowiekiem.
Eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi jest próbą młodych poszukiwania siebie. Przekraczania kolejnych granic i formą pokazania swojej dorosłości. Umiejętność odmówienia rówieśnikom wymaga silnego poczucia własnej wartości w własnych granic. Te umiejętności to ważna rola rodzica w wychowaniu. To rodzic, podążając przy dziecku powinien nauczyć go odmawiać, nie zakazami lecz poprzez naukę świadomego decydowania o sobie. Asertywność ale również świadomość konsekwencji to ważne umiejętności, które mogą młodemu człowiekowi pomóc. Nie zawsze uchroni to przed eksperymentowaniem, ale może być podstawą by substancje psychoaktywne nie stały się sposobem na rozwiązywanie codziennych problemów z brakiem akceptacji siebie , trudnościami w relacji z rówieśnikami czy formą zaistnienia w grupie.
Stawianie granic i ustalanie zasad panujących w domu rodzinnym to potrzebny element w życiu młodego człowieka. Ma on bowiem świadomość reguł i pozwala to rodzicom na wyciąganie konsekwencji. Daje możliwość do bardziej skutecznego działania, szczególnie jeśli młody człowiek próbuje łamać zasady. Rozmowa, wzmacnianie dobrych stron i nauka asertywności powinny być nieodłączną częścią codziennego życia już od najmłodszych lat. Relacje z dzieckiem, szacunek do drugiego człowieka, świadomość zasad i granic to podstawy wychowania, które młody człowiek powinien mieć w domu od najmłodszych lat. Relacja z nastolatkiem może być trudna, gdyż chęć samo decydowania o sobie może mieć formę negowania otaczającego świata. Dobra więź rodzinna i świadomość, że dla rodziców jest się kimś ważnym, mimo popełnianych błędów pozwala nie szukać szczęścia i własnego „ja” w nierealnym świcie stworzonym przez substancje psychoaktywne.

Artykuł stanowi część serii poświęconej temu, jak pomóc nastolatkom unikać używek i minimalizować skutki kontaktu z nimi.

Wejdź na stronę kampanii: www.melanz.tv

Zobacz spoty kampanii:

Dr Magdalena Ankiersztejn–Bartczak: Prezes Zarządu Fundacji Edukacji Społecznej, doktor nauk społecznych, pedagog, edukator seksualny, socjolog, certyfikowany konsultant, doradca i edukator HIV/AIDS (uprawnienia nadane przez Krajowe Centrum ds.AIDS agendę Ministra Zdrowia). Członek Civil Society Forum przy Komisji Europejskiej, członek Europejskiego Towarzystwa Naukowego AIDS (EACS) i Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS. Koordynator Forum Zdrowia przy Wojewodzie Mazowieckim. Członek Komisji Dialogu Społecznego w Urzędzie Miasta st. Warszawy. Koordynator punktu konsultacyjno-diagnostycznego w Warszawie, gdzie bezpłatnie i anonimowo wykonywane są badania w kierunku HIV. Od lat zaangażowana naukowo i społecznie w działania na rzecz osób żyjących z HIV. Autorka wielu publikacji i programów edukacyjnych. Laureatka „Czerwonej Kokardki”.

Źródła wykorzystane w artykule:
100% mnie, czyli książka o miłości, seksie i zagłuszaczach. Niezbędnik młodego człowieka. Kotoro B.B., Sokoluk W., Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2013.
Zagrożenia okresu dorastania. Izdebski Z., Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008
Alkohol i narkotyki w życiu polskiej młodzieży- dylematy profilaktyki, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa, 2002,
Seks po polsku. Zachowania seksualne jako element stylu życia Polaków, Izdebski Z, Ostrowska A., Warszawa 2003, Muza SA