Gdy poziom hemoglobiny przenoszącej tlen jest niższy, niż dopuszcza norma, stwierdza się anemię, czyli niedokrwistość. To najczęstsza choroba krwi, która może występować w wielu postaciach.
Gdy poziom hemoglobiny przenoszącej tlen jest niższy, niż dopuszcza norma, stwierdza się anemię, czyli niedokrwistość. To najczęstsza choroba krwi, która może występować w wielu postaciach.
Anemia daje o sobie znać specyficznymi objawami. Skóra staja się blada, pojawiają się zmęczenie, uczucie duszności i kołatania serca, bóle i zawroty głowy, bezsenność, zaburzenia widzenia. Do tego dochodzi utrata łaknienia i niestrawność.
W ciężkich przypadkach występuje obrzęk nóg, natomiast osoby w podeszłym wiek skarżą się na bóle w klatce piersiowej. Anemia może występować w wielu postaciach: najczęściej ma miejsce niedokrwistość z niedoboru żelaza, ale może być to też anemia megaloblastyczna, sierpowatokrwinkowa (sierpowata), hemolityczna i aplastyczna.
Tekst: (EPN)/(kg), WP Kobieta
Anemia z niedoboru żelaza
Wywołana jest niedoborem żelaza we krwi, co powoduje, że szpik kostny nie wytwarza wystarczającej ilości hemoglobiny - przenoszącego tlen barwnika czerwonych krwinek. Organizm nie otrzymuje wtedy wystarczającej ilości tlenu. Dla anemii z niedoboru żelaza, oprócz objawów typowych dla niedokrwistości, charakterystyczne są łamliwe paznokcie, zajady i bolesność języka. Główne przyczyny to dieta uboga w żelazo, nadmierne krwawienie (w wyniku urazu albo operacji), ciąża, słabe wchłanianie żelaza z jedzenia, obfite miesiączki. Choroba często występuje u kobiet.
Jeśli zaobserwuje się któryś z wcześniej wymienionych objawów, należy zgłosić się do lekarza. Specjalista zleci badanie krwi, aby ocenić poziom żelaza i liczbę czerwonych krwinek. Może przepisać tabletki zawierające żelazo, leki kontrolujące nadmierne krwawienia miesięczne albo zleci przyjmowanie żelaza w zastrzykach. Bardzo ważna jest właściwa dieta. Trzeba jeść produkty bogate w żelazo (takie jak zielone warzywa, buraki, natka pietruszki, chude mięso, jajka, pieczywo pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, suszone owoce). Wchłanianie żelaza hamuje picie herbaty podczas posiłków.
Anemia megaloblastyczna
Stwierdza się ją, gdy w organizmie dochodzi do niedoboru kwasu foliowego (witaminy B9) lub witaminy B12 (to tzw. anemia złośliwa). W efekcie zablokowane zostaje wytwarzanie czerwonych krwinek w szpiku kostnym. Osoby z tym typem niedokrwistości mogą skarżyć się na uporczywe biegunki, bolesność języka, mrowienie w palcach rąk i stóp. Niekiedy dochodzi do powiększenia wątroby, pojawiają się też różne objawy neurologiczne. Choroba wymaga leczenia. Jeżeli nie rozpocznie się go w ciągu kilku miesięcy od wystąpienia objawów, układ nerwowy może ulec nieodwracalnemu uszkodzeniu. Inne możliwe powikłania to niewydolność krążenia, zwyrodnienie rdzenia kręgowego, rak żołądka.
Zaobserwowanie u siebie niepokojących objawów powinno skłonić do odwiedzenia lekarza. Specjalista zleci badanie krwi, skieruje do szpitala na badanie szpiku kostnego, przeprowadzi badania, aby wykryć przeciwciała obecne w chorobach autoimmunologicznych, przepisze również zastrzyki z witaminą B12 albo tabletki z kwasem foliowym.
Na niedobór witaminy B12 narażone są osoby stosujące dietę wegańską. Należy jeść mięso, ryby, produkty zbożowe, nabiał, jajka oraz pokarmy bogate w kwas foliowy (szpinak, brokuły, jarmuż, pieczywo pełnoziarniste). Weganie powinni przyjmować witaminę B12 w postaci suplementu.
Anemia hemolityczna
Niedokrwistości hemolityczne to grupa zaburzeń, w których czerwone krwinki wytwarzane są w prawidłowym tempie, ale niszczone są szybciej niż normalnie. Przebieg choroby najczęściej ma postać przełomu hemolitycznego, którego objawami są: osłabienie, bladość skóry, gorączka, ból brzucha, przyspieszenie tętna. Czasami może nastąpić zapaść lub ostra niewydolność nerek. Taki stan może wynikać z wrodzonego defektu, być związany z chorobami układowymi (białaczka, toczeń), wynikać z defektu nabytego, np. z powodu choroby autoimmunologicznej, towarzyszyć chorobom zakaźnym (zapalenie płuc, malaria) albo być skutkiem leczenia niektórymi lekami.
Chorobę leczy się w zależności od przyczyny, która ją wywołała. Jeżeli przyczyną są leki, należy je odstawić. Jeśli anemia hemolityczna wystąpiła w przebiegu chorób z autoagresji, podaje się steroidy albo inne leki osłabiające układ odpornościowy. Niekiedy zasadne jest usunięcie śledziony - narządu, który niszczy czerwone krwinki. Czasem trzeba przetoczyć krew.
Anemia aplastyczna
Występuje rzadko. W chorobie produkowana jest mniejsza liczba białych i czerwonych krwinek oraz płytek krwi. To skutek niezdolności szpiku kostnego do produkowania odpowiedniej liczby komórek macierzystych. W anemii aplastycznej mogą pojawiać się samoistnie powstające siniaki i nawracające infekcje, np. zapalenie gardła. Może być powikłaniem infekcji wirusowej albo choroby autoimmunologicznej, efektem ubocznym działania różnych leków, narażenia na działanie przemysłowych związków chemicznych czy terapii nowotworowej, jednak w wielu przypadkach przyczyny nie udaje się ustalić.
Choroba może mieć postać ostrą i przewlekłą. Nieleczone postacie ostre doprowadzają do zgonu w ciągu 6-12 miesięcy. Leczenie obejmuje transfuzje krwi, stosowanie leków pobudzających krwiotworzenie bądź tłumiące układ odpornościowy. Ciężkie przypadki wymagają przeszczepienia szpiku kostnego. Choremu podaje się także androgeny, steroidy, leki immunosupresyjne. Najczęstszą przyczyną śmierci w przebiegu choroby jest sepsa bakteryjna lub grzybicza.
_ Korzystałam z: "Domowa encyklopedia zdrowia", pod red. Jacka Fronczaka, wyd. Reader’s Digest, Warszawa 2007_
Anemia sierpowatokrwinkowa
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa (sierpowata) jest chorobą dziedziczną. Stwierdza się ją, gdy krwinki czerwone zawierają nieprawidłową, słabo rozpuszczalną hemoglobinę. Ta nieprawidłowa hemoglobina sprawia, że czerwone krwinki deformują się, przyjmując półksiężycowaty, sierpowaty kształt. Przywierają do ściany naczyń, powodując zatory oraz niedokrwienie narządów, m.in. mózgu, płuc, kości. W tym typie choroby pojawiają się silne bóle - tzw. kryzy bólowe. Anemia sierpowatokrwinkowa występuje głównie u ludzi rasy czarnej i pochodzenia afrykańskiego. Sporadycznie spotyka się ją u ludzi mieszkających w regionie basenu Morza Śródziemnego.
Leczenie przyczynowe tego typu anemii nie istnieje - podstawą jest zapobieganie wystąpieniu zakażeń. W tym celu lekarz może zalecić profilaktyczne podawanie antybiotyków. Istotne znaczenie mogą mieć również szczepienia (przeciw zapaleniu płuc, grypie oraz wirusowemu zapaleniu wątroby). W czasie kryz bólowych podaje się leki przeciwbólowe. Przy głębokiej anemii sierpowatej zasadne może być przetoczenie krwi albo przeszczep szpiku kostnego.
