Dzień Bezpiecznego Internetu. Jak Meta chroni nastolatki w sieci?

Dziś zwykłym truizmem jest spostrzeżenie, że internet zrewolucjonizował relacje społeczne oraz wiążą się z nim nowe zjawiska i zagrożenia. Dla młodych ludzi to całkowicie realny świat, który znają "od zawsze". Offline i online są dla nich niemal całkowicie zsynchronizowane ze sobą. Nastolatki czerpią z sieci wartości i normy. W dużej mierze to w sieci się komunikują i często to tutaj budują swoją tożsamość. Internet dla całego pokolenia współczesnych nastolatków nierozerwalne wiąże się z ich dobrostanem społecznym i psychicznym.

Przede wszystkim internet towarzyszy im niemal zawsze i wszędzie. W dni powszednie przeciętny nastolatek spędza w sieci ponad pięć i pół godziny, a w weekendy nawet ponad sześć godzin[1]. To niemal czterokrotnie więcej niż ich rodzice!

Najczęściej nastolatki wykorzystują internet do rozrywki i komunikacji: słuchania muzyki (75%), kontaktów ze znajomymi (64%) oraz oglądania filmów i seriali (58%). Co trzeci nastolatek deklaruje, że korzysta z internetu do odrabiania lekcji.

Na tle ogółu odwiedzanych przez nastolatki stron i aplikacji zdecydowanie wyróżniają się media społecznościowe, z których korzysta 98% z nich. Co trzeci nastolatek jest aktywny na platformach społecznościowych od dwóch do sześciu godzin każdego dnia, a średnia dla wszystkich nastolatków nieznacznie przekracza cztery godziny. Przeciętnie nastolatkowie mają ponad siedem kont na różnych platformach.

Co ciekawe, rodzice istotnie nie doszacowują czasu spędzonego przez młodzież w mediach społecznościowych. Dorośli, w tym samym badaniu, wskazują czas o niemal trzy godziny krótszy niż deklarowany przez samych nastolatków!

Ostatnie zdanie powyższego akapitu brzmi alarmująco. Czy wiemy, jak naprawdę wygląda życie nastolatków w sieci? Z kim mają kontakt i jakie treści do nich docierają?

Najpopularniejszymi z mediów społecznościowych wśród młodzieży są Facebook i komunikator Messenger, z których korzysta około 70% nastoletnich użytkowników sieci. Istotnie rośnie także popularność innego medium – Instagrama – który wśród młodzieży ma niemal 2,7 mln realnych użytkowników.

Specjaliści od dawna alarmują, że wielu nastolatków nie jest gotowych i wystarczająco świadomych, aby bezpiecznie korzystać z w pełni funkcjonalnych mediów społecznościowych. Nie potrafią zapanować nad czasem spędzanym w sieci, są zbyt ufni w stosunku do obcych i podatni na oszustwa, a także mają trudności z odróżnianiem prawdy i fałszu.

Co pozytywne, wydaje się, że świadomość niekorzystnych zjawisk oraz chęć reagowania na nie przez liderów branży mediów społecznościowych jest coraz większa. Meta (właściciel między innymi Facebooka, Messengera, Instagrama i WhatsAppa) próbuje aktywnie minimalizować zagrożenia czekające na nastolatki w sieci. Od września zeszłego roku Instagram, również na rynku polskim, stopniowo wprowadza dedykowane konta dla nastolatków i to właśnie na przykładzie tej platformy spróbujemy krótko opisać ryzyka dla młodzieży w mediach społecznościowych oraz proponowane przez kalifornijską firmę praktyczne zabezpieczenia.

Konta nastolatków mają wbudowane zabezpieczenia ograniczające grono osób, które mogą się z nimi kontaktować, oraz treści, które mogą oglądać. Ponadto zapewniają nastolatkom nowe sposoby rozwijania zainteresowań. Poziom ograniczeń może być kontrolowany przez dorosłych opiekunów nastolatków. Nastolatkowie poniżej 16. roku życia będą bezwzględnie potrzebować zgody rodzica, aby zmienić którekolwiek z ustawień na mniej rygorystyczne.

Instagram domyślnie przypisze takie konta wszystkim nastolatkom, którzy dopiero rozpoczynają przygodę z platformą, a także stopniowo rozpoznawać, weryfikować i zamieniać ustawienia kont nastolatków, które zostały zarejestrowane przed 2025 rokiem, nawet jeżeli podczas rejestracji podano nieprawdziwą datę urodzenia osoby dorosłej.

Ryzyko: Niemal 18% nastolatków spotkało się z poznaną w sieci nieznajomą osobą dorosłą, a co czwarty z nich nikogo nie poinformował o takim spotkaniu. Co trzeci nastolatek twierdzi, że zdarzyło mu się otrzymać czyjeś nagie lub półnagie zdjęcie za pośrednictwem internetu. Blisko połowa nastolatków deklaruje wysoki i ponadprzeciętny poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w mediach społecznościowych.

Rozwiązanie Meta: Konta dla nastolatków są prywatne w sposób domyślny. Nastolatkowie muszą akceptować nowych obserwujących, a osoby, które ich nie obserwują, nie mogą oglądać ich treści ani wchodzić z nimi w interakcje. Dodatkowo, w przypadku nastolatków zastosowano najbardziej restrykcyjne ustawienia wiadomości, co oznacza, że ​​wiadomości będą mogły wysyłać do nich jedynie osoby, które obserwują lub z którymi mają już kontakt. Konta dla nastolatków mają także najbardziej restrykcyjne ustawienia kontrowersyjnych treści. Tym samym ich styczność z takimi treściami (jak np. pokazywanie walczących ludzi lub promowanie zabiegów kosmetycznych) w kartach Eksploruj i Reels jest ograniczona.

Ciekawym i nowatorskim rozwiązaniem jest także funkcja Ukryte słowa. Korzystając z niej, nastolatek może stworzyć własną listę słów, fraz i emoji, których nie chce widzieć, a Instagram ukryje wszystkie komentarze i prośby o wysłanie wiadomości prywatnej, które je zawierają. Użytkownicy Instagrama mogą ponadto blokować, wyciszać i ograniczać konta powiązane z wybranymi przez nich użytkownikami oraz ich komentarze.

Ryzyko: Średni dzienny czas korzystania z mediów społecznościowych wśród nastolatków to 4 godziny i 12 minut. 16,2% nastolatków, deklaruje, że nie jest w stanie wytrzymać bez mediów społecznościowych dłużej niż godzinę. Prawie trzech na dziesięciu nastolatków (28,7%) często zaniedbuje obowiązki szkolne z powodu używania mediów społecznościowych. Prawie co trzeci nastolatek (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego użytkowania internetu, a co czwarty podejmował bezskuteczne próby skrócenia czasu swojej aktywności w mediach społecznościowych.

Rozwiązanie Meta:

Nastolatki będą otrzymywać automatyczne powiadomienia informujące o konieczności opuszczenia aplikacji po 60 minutach. Między 22:00 a 7:00 włączony będzie tryb uśpienia, powodujący wyciszenie powiadomień na noc i wysyłanie automatycznych odpowiedzi na wiadomości prywatne.

Młodzi użytkownicy Instagrama mogą również sami ustawić dzienne limity korzystania z aplikacji, sprawdzić, ile czasu spędzają na Instagramie, oraz wybrać opcję Zrób sobie przerwę, która przypomni o niezbędnej chwili odpoczynku od internetu.

Nastolatki mogą aktywować Tryb cichy, który wyłączy powiadomienia i zmieni status użytkownika. W tym trybie Instagram będzie wysyłał automatyczną wiadomość informującą o włączonym trybie cichym każdemu, kto napisze wiadomość prywatną do osoby, która go aktywowała. Nastolatki mogą korzystać z trybu cichego, aby skupić się podczas nauki, w szkole lub wieczorem przed pójściem spać.

Więcej o kontach Instagram dla nastolatków dowiesz się tutaj: https://about.instagram.com/pl-pl/blog/announcements/instagram-teen-accounts.

W badaniu NASK ponad połowa nastolatków twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści, a niemal 30% uważa, że podejmowane przez rodziców próby są nieskuteczne.

Meta udostępnia opiekunom nieletnich użytkowników swoich mediów społecznościowych Funkcję nadzoru. W omawianym przez nas przykładzie, kontach Instagram dla nastolatków, dorosły dzięki tej funkcji może na przykład ograniczać dzienny czas spędzany przez nastolatka w aplikacji lub określać przedziały czasowe na korzystanie z Instagrama. Ponadto, chociaż rodzice nie mogą czytać wiadomości swoich nastolatków, teraz będą mogli zobaczyć, z kim ich nastolatek wymieniał wiadomości w ciągu ostatnich siedmiu dni.

To pożyteczne funkcje, ale nie będą działać skutecznie, jeżeli nastolatek pod naszą opieką nie będzie miał świadomy oraz nie będzie rozumiał ryzyka związanego z korzystaniem z internetu, a także nie zaakceptuje nadzoru dorosłego nad jego kontem. Nic nie zastąpi rzetelnej i otwartej rozmowy z nastolatkiem. Aby się do niej dobrze przygotować, możemy zajrzeć do poradnika dla rodziców na Instagramie: https://help.instagram.com/154475974694511/?helpref=hc_fnav&locale=pl_PL lub przejrzeć zasoby powiązane z inicjatywą Dnia Bezpiecznego Internetu na stronach https://www.saferinternet.pl/.

[1] Wszelkie dane statystyczne wykorzystane w naszym artykule pochodzą z cyklicznego badania "Nastolatki 3.0" realizowanego Państwowy Instytut Badawczy - Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK). Z raportem badania możesz zapoznać się tutaj: https://nask.pl/magazyn/nastolatki-3-0-raport-z-ogolnopolskiego-badania-uczniow-i-rodzicow/