Erytropoetyna – hormon czy doping? Co to jest EPO?
Organizm przygotowany jest na każde zagrożenia dla zdrowia, dlatego produkuje różnego rodzaju substancje wspomagające swoją prawidłową pracę. Jedną z takich substancji jest erytropoetyna, czyli hormon wpływający na produkcję czerwonych krwinek. Znajduje zastosowanie w leczeniu onkologicznym, ale stosowany jest też nielegalnie jako doping w sporcie.
Co to jest erytropoetyna?
Erytropoetyna, nazywana w skrócie EPO, to jeden z hormonów produkowanych przez ludzki organizm. Dokładniej jest to glikoproteinowy hormon peptydowy. Za jego wytwarzanie w 80 proc. odpowiedzialne są nerki, a w 20 proc. wątroba.
Hormon EPO odpowiedzialny jest za stymulowanie procesu erytropoezy, czyli wytwarzania krwinek czerwonych (inaczej erytrocytów)
. Dzieje się tak ze względu na połączenie cząsteczek erytropoetyny z receptorem homodimerycznym znajdującym się w błonie komórkowej. Konsekwencje działania EPO są bardzo ważne dla organizmu – wzrost liczny czerwonych krwinek pozwala na zwiększenie się ilości krążących we krwi przeciwutleniaczy odpowiedzialnych za prawidłowe mnożenie komórek i przeciwdziałanie zmianom rakowym.
W zdrowym organizmie stężenie erytropoetyny wynosi od 6 do 32 μm/ml, przy czym najwyższe odnotowywane jest w rytmie dobowym nocą, a najniższe o poranku. Nie ma możliwości magazynowania EPO w organizmie, naddatek wydalany jest wraz z moczem.
Erytropoetyna jako lek – wskazania
Ilość erytropoetyny produkowanej w cyklu dobowym jest stała. Zwiększa się jednak w momencie, gdy odwrotnie proporcjonalnie zmniejsza się prężność tlenu w nerkach. Dlatego właśnie EPO staje się lekiem w przypadku niewydolności nerek, chorób płuc czy chorób serca. Chodzi zatem o wszelkie schorzenia, które wpływają na niedotlenienie organizmu.
Wytwarzana erytropoetyna nie jest w stanie jednak uleczyć zupełnie chorób. Rozwój technologii i medycyny pozwolił na laboratoryjne odtworzenie hormonu, dzięki czemu powstało rhEPO, czyli rekombinowana ludzka erytropoetyna. Stosowana jest ona przede wszystkim u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek oraz chorobami układu krążenia. Znalazła swoje zastosowanie również w onkologii. Hormon EPO podaje się osobom przyjmującym chemioterapię. Ma to na celu zwiększenie produkcji czerwonych krwinek, a co za tym idzie ograniczenie liczby ich przetoczeń oraz związanych z tym powikłań. Poza tym liczne badania dowodzą, że hormon EPO zmniejsza stres oksydacyjny i reguluje funkcjonowanie układu immunologicznego.
Erytropoetyna jako lek jest identyczna w budowie z tą naturalną, wytwarzaną w organizmie człowieka. Podawana jest w postaci przeźroczystego płynu, najczęściej poprzez zastrzyk.
EPO, czyli doping w sporcie
Innym efektem obecności erytropoetyny w organizmie jest bezpośredni wpływ na mózg, a co za tym idzie pobudzanie motywacji do działania. To dlatego przyjmowany przez sportowców, zwłaszcza uprawiających sporty wytrzymałościowe, hormon uważany jest za środek dopingowy.
Przyjmowanie nadmiernej ilości erytropoetyny może doprowadzić do poważnych problemów, między innymi lepkości krwi, a co za tym idzie zakrzepów, udarów i zawałów serca.
