Erytropoetyna – hormon czy doping? Co to jest EPO?
Organizm przygotowany jest na każde zagrożenia dla zdrowia, dlatego produkuje różnego rodzaju substancje wspomagające swoją prawidłową pracę. Jedną z takich substancji jest erytropoetyna, czyli hormon wpływający na produkcję czerwonych krwinek. Znajduje zastosowanie w leczeniu onkologicznym, ale stosowany jest też nielegalnie jako doping w sporcie.
Co to jest erytropoetyna?
Erytropoetyna, nazywana w skrócie EPO, to jeden z hormonów produkowanych przez ludzki organizm. Dokładniej jest to glikoproteinowy hormon peptydowy. Za jego wytwarzanie w 80 proc. odpowiedzialne są nerki, a w 20 proc. wątroba.
Hormon EPO odpowiedzialny jest za stymulowanie procesu erytropoezy, czyli wytwarzania krwinek czerwonych (inaczej erytrocytów)
. Dzieje się tak ze względu na połączenie cząsteczek erytropoetyny z receptorem homodimerycznym znajdującym się w błonie komórkowej. Konsekwencje działania EPO są bardzo ważne dla organizmu – wzrost liczny czerwonych krwinek pozwala na zwiększenie się ilości krążących we krwi przeciwutleniaczy odpowiedzialnych za prawidłowe mnożenie komórek i przeciwdziałanie zmianom rakowym.
W zdrowym organizmie stężenie erytropoetyny wynosi od 6 do 32 μm/ml, przy czym najwyższe odnotowywane jest w rytmie dobowym nocą, a najniższe o poranku. Nie ma możliwości magazynowania EPO w organizmie, naddatek wydalany jest wraz z moczem.
Erytropoetyna jako lek – wskazania
Ilość erytropoetyny produkowanej w cyklu dobowym jest stała. Zwiększa się jednak w momencie, gdy odwrotnie proporcjonalnie zmniejsza się prężność tlenu w nerkach. Dlatego właśnie EPO staje się lekiem w przypadku niewydolności nerek, chorób płuc czy chorób serca. Chodzi zatem o wszelkie schorzenia, które wpływają na niedotlenienie organizmu.
Wytwarzana erytropoetyna nie jest w stanie jednak uleczyć zupełnie chorób. Rozwój technologii i medycyny pozwolił na laboratoryjne odtworzenie hormonu, dzięki czemu powstało rhEPO, czyli rekombinowana ludzka erytropoetyna. Stosowana jest ona przede wszystkim u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek oraz chorobami układu krążenia. Znalazła swoje zastosowanie również w onkologii. Hormon EPO podaje się osobom przyjmującym chemioterapię. Ma to na celu zwiększenie produkcji czerwonych krwinek, a co za tym idzie ograniczenie liczby ich przetoczeń oraz związanych z tym powikłań. Poza tym liczne badania dowodzą, że hormon EPO zmniejsza stres oksydacyjny i reguluje funkcjonowanie układu immunologicznego.
Erytropoetyna jako lek jest identyczna w budowie z tą naturalną, wytwarzaną w organizmie człowieka. Podawana jest w postaci przeźroczystego płynu, najczęściej poprzez zastrzyk.
EPO, czyli doping w sporcie
Przyjmowanie nadmiernej ilości erytropoetyny może doprowadzić do poważnych problemów, między innymi lepkości krwi, a co za tym idzie zakrzepów, udarów i zawałów serca.
