Jukka

Jukki (Yucca) są roślinami należącymi do rodziny agawowatych (Agavaceae). W naturze występują w Ameryce Środkowej, Północnej i Południowej oraz na Azorach. Rosną przeważnie na terenach półpustynnych, wśród kaktusów. Do tej pory opisano około 40 gatunków tych bylin, osiągających wysokość nawet do kilkunastu metrów. Przede wszystkim spotkać je można w klimacie równikowym i podrównikowym, ale występują także w regionach o klimacie umiarkowanym, a niektóre gatunki znoszą nawet mrozy.

Do uprawy w naszych ogrodach nadaje się jukka karolińska (Yucca filamentosa), tworząca okazałe, bezłodygowe rozety. Zielone, mieczowate liście mają 30-50 cm długości i 2-10 cm szerokości. Końce liści są zaostrzone, a na krawędziach oddzielają się charakterystyczne, poskręcane włókna. Latem ze środka dorosłej rozety wyrasta drewniejący pęd o wysokości 100-180 cm, zakończony wiechowatym kwiatostanem, o pięknych, kremowobiałych, dzwonkowatych, kwiatach. W sprzyjających warunkach może kwitnąć co 2 lata. Jukka ogrodowa wymaga stanowiska słonecznego i lekkiego, niezbyt żyznego, piaszczysto-próchniczego podłoża o niewielkiej wilgotności i zasadowym odczynie. Największą jej zaletą jest odporność na mróz.

Natomiast do uprawy domowej nadaje się jedynie kilka gatunków jukk, ale zakwitają one bardzo rzadko - przeważnie w oranżeriach lub szklarniach.

Wolno rosnąca jukka gwatemalska (Yucca guatemalensis, zwana także Jucca elephantipes), jest niedużą rośliną. W zależności od długości pnia, osiąga wysokość 30-180 cm oraz rozpiętość 25-60 cm. Gruby, ciemnobrązowy, pomarszczony pień podobny jest do nogi słoniowej. Z pnia wyrasta pióropusz ciemnozielonych, sztywnych liści. Dobrze znosi towarzystwo innych roślin i nadaje się do kompozycji w dużych donicach.

Innym gatunkiem dobrze znoszącym domową atmosferę jest jukka aloesolistna (Yucca aloifolia). Dorasta do średnicy 60-100 cm i wysokości 60-300 cm. Jej jasnobrązowy pień jest chropowaty, podobny do palmy. Jasnozielone liście są bardzo ostre na brzegach i mogą przeciąć skórę i mięśnie, dlatego należy obchodzić się z nią bardzo ostrożnie. Jest rośliną nietowarzyską, zdecydowanie preferującą samotność.

Jukka potrzebuje dużo słonecznego światła (min. 3 godziny dziennie). Nie lubi pomieszczeń gorących i suchych, bez przepływu powietrza. Zimą najlepiej się czuje w temperaturze 7-12°C. Latem wystarcza jej temperatura pokojowa 21-24°C, może też stać w słonecznym miejscu na dworze.
Podlewanie i nawilżanie uzależniamy od temperatury otoczenia. Od kwietnia do października podlewamy 2-3 razy w tygodniu, miękką, odwapnioną wodą, ale roślina nie może stać w wodzie. Zimą - co 10 dni.
Liście spryskujemy raz na tydzień - przede wszystkim, gdy roślina stoi w mieszkaniu. Przecieramy z kurzu wilgotną szmatką, ale nie nabłyszczamy. W okresie wzrostu nawozimy roślinę płynnym nawozem - raz na tydzień, połową zalecanej dawki.

Młodą jukkę należy przesadzać co roku, wiosną, do większej doniczki, żeby roślina zachowała stabilność. Po 3-4 latach wymieniamy tylko wierzchnią warstwę ziemi w doniczce. Podłoże powinno być lekkie, niezbyt żyzne - może to być mieszanka torfu z piaskiem - o niewielkiej wilgotności z dodatkiem wapnia. Na dno doniczki należy wsypać warstwę drenażu i wilgotnej ziemi. Starą ziemię ostrożnie usuwamy spomiędzy korzeni. Doniczkę dopełniamy ziemią, przykrywając wszystkie korzenie i silnie ugniatamy. Zostawiamy na 2 dni w ciemnym miejscu, bez podlewania, żeby pobudzić korzenie do wzrostu.

Jukkę możemy rozmnażać z nasion, przez podział rośliny, przez ukorzenianie odrostów liściowych lub sadzenie fragmentów pni.

Wysiewamy nasiona w mnożarce w lutym lub w marcu, do mieszanki ziemi kwiatowej z piaskiem i przykrywamy je kilkucentymetrową warstwą. Mnożarkę przestawiamy w miejsce o temperaturze 21°C, wysokiej wilgotności, lekko zacienione. Czekamy aż wykiełkują siewki i przenosimy mnożarkę w jaśniejsze miejsce. Po około trzech miesiącach, gdy rośliny osiągną wysokość kilku centymetrów, przesadzamy je do doniczki.
Starsze okazy możemy wykorzystać do uzyskania sadzonek z pnia. Pień tniemy na kawałki o długości min. 10 cm – każdy musi mieć przynajmniej jedno oczko. Dolną część kawałka pnia posypujemy preparatem ukorzeniającym i umieszczamy w mnożarce, w mieszance torfu z piaskiem. Ważne jest, żeby sadzonki nie dotykały dna - inaczej korzenie nie wykiełkują. Mnożarkę przykrywamy i utrzymujemy stałą wilgotność ziemi i temperaturę 27°C. Po ok. 3 tygodniach, gdy sadzonki ukorzenią się i pojawią się nowe, zielone pędy, przesadzamy nowe rośliny do oddzielnych donic.

W naturze występują jeszcze inne atrakcyjne gatunki jukki:
· Yucca brevifolia - jukka krótkolistna - nazywana także drzewem Jozuego - występuje głównie w Ameryce Północnej i Środkowej. Jest największym przedstawicielem rodziny agawowatych na świecie. Dorasta do 12 metrów wysokości i 3,5 m w obwodzie. Nie jest prawdziwym "drzewem" - jest byliną - nie posiada pierścieni wzrostu. Jej żywotność określa się na około 900 lat, gdyż wolno przyrasta (1-7 cm rocznie).
· Yucca faxoniana, nazywana palmą ixtle, palmą istle lub palmą barretą - roślina włóknodajna, uprawiana w Meksyku. Tworzy wielkie, bezłodygowe rozety, podobnie jak jukka karolińska, ale jej liście mogą dorastać nawet do kilku metrów.

Jukki są dość łatwymi do uprawy roślinami. Wystarczy pamiętać o ich dobrym doświetleniu i nie zalewać podłoża, a będą rosnąć przez wiele lat i zdobić wnętrza naszych mieszkań.

Jeśli nasza opieka będzie niewłaściwa, roślina może chorować: · Dolne liście rośliny zaczynają żółknąć - roślina ma za mało światła – usuwamy uszkodzone liście i przestawiamy w jaśniejsze miejsce.
· Liście więdną, a korzenie gniją - zbyt obfite podlewanie – przesuszamy roślinę i stosujemy środek grzybobójczy. Później ograniczamy podlewanie.
· Szary nalot na liściach - szara pleśń - obsypujemy chore części rośliny siarką i przestawiamy w przewiewne miejsce.
· Brązowe tarczki na spodzie liści - tarczniki - usuwamy pojedynczo wacikiem moczonym w spirytusie i opryskujemy środkiem insektobójczym.