Pochodzenie szlacheckie czy chłopskie? Oto jak to sprawdzisz

Na pewno nieraz spotkaliśmy się z popularną teorią, że osoby posiadające nazwisko zakończone przyrostkami "-ski" czy "-cki" mają szlacheckie pochodzenie. Ile w tym prawdy? Istnieją lepsze sposoby na poznanie historii rodziny.

Czy nazwisko może świadczyć o wywodzeniu się ze szlachty?Czy nazwisko może świadczyć o wywodzeniu się ze szlachty?
Źródło zdjęć: © Adobe Stock | Tomasz Warszewski
70

Utarło się stwierdzenie, że przyrostki w polskich nazwiskach od razu wskazują na to, czy ktoś ma szlacheckie pochodzenie. Nie w każdym przypadku "-ski" czy "-cki" od razu świadczy o tym, że pochodzimy ze znanych rodów. Na co zatem zwrócić uwagę?

Skąd się wzięło twoje nazwisko? Językoznawczyni wyjaśnia

Jak wytłumaczyła prof. Monika Kresa, językoznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego, pierwsze polskie nazwiska pojawiły się mniej więcej w XIII/XIV wieku. Rzeczywiście, pierwszymi posiadaczami nazwisk byli przedstawiciele szlachty, którzy sami je sobie nadawali, dodając przyrostek "-ski" lub "-cki". - Szlachta identyfikowała się w odniesieniu do tego, co posiadała. A posiadała ziemię - wyjaśniła ekspertka w rozmowie z radiową Trójką.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Prawda o polskich magnatach

- Jeżeli szlachcic posiadał miejscowość, która nazywała się Dobra Wola, określano go mianem Dobrowolskiego. Dlatego utarło się, że nazwiska z cząstką "-ski" to nazwiska szlacheckie. W odniesieniu do wieków XIII, XIV, XV, a nawet początków XVI rzeczywiście tak było - zaznaczyła językoznawczyni we wspomnianym wywiadzie.

W rozmowie z PAP Monika Kresa podkreśliła, że nazwiska z przyrostkami "-ski" oraz "-cki" rzeczywiście są szlacheckie tylko wówczas, gdy są to nazwiska odmiejscowe.

- Jan, który posiadał wieś o nazwie Sucha, identyfikował się początkowo jako Jan z Suchej. Z czasem jednak zaczynał się mianować Janem Suskim. Jeśli zaś Wojciech był dziedzicem Dobrej Woli; stawał się Wojciechem Dobrowolskim. Takie nazwiska wskazywały na to, co dany szlachcic posiadał - tłumaczyła ekspertka.

Kiedy ludzi przybywało, stało się jasne, że nie każdy będzie nosić oryginalne nazwisko, które od razu pozwoli na identyfikację danej osoby. Wówczas pojawiły się nazwiska inspirowane m.in. przezwiskami.

- Nazwiska przezwiskowe, jak np. Baran, Głąb czy Dąb, to nazwiska niekoniecznie ładne i nobilitujące. Inne grupy społeczne zaczęły więc przerabiać swoje nazwiska za pomocą cząstki "-ski". Na przykład, jeżeli ktoś wcześniej był określany mianem Barana, a nie chciał nim być, dorabiał sobie cząstkę "-ski" i był nazywany Baranowskim - dodała prof. Monika Kresa w Trójce.

Jeżeli pragniemy poznać swoje pochodzenie, czeka nas dokładna analiza drzewa genealogicznego oraz dostępnych nam rodzinnych dokumentów. Poszukajmy informacji o herbach, rodzinnych majątkach. Niestety sam przyrostek w nazwisku niewiele może zdradzić.

"Jeśli chcemy poznać historię naszej rodziny, warto dokładnie przejrzeć wszystkie rodzinne dokumenty, takie jak akty ślubu, urodzenia czy zgonu. Tam można znaleźć wiele wskazówek, a czasem nawet i całą historię danego nazwiska. Informacje o szlacheckim pochodzeniu można też znaleźć w dokumentach kościelnych, czyli metrykach chrztów i ślubów. W przypadku osób z wyższych rodów, obok nazwiska może pojawić się herb lub dopisek "urodzony" (łac. nobilis), który świadczy właśnie o przynależności do stanu szlacheckiego. Warto też zajrzeć do archiwów państwowych i kościelnych" - radzi g.pl.

© Materiały WP

Zapraszamy na grupę FB - #Wszechmocne. To tu będziemy informować na bieżąco o terminach webinarów, wywiadach, nowych historiach. Dołączcie do nas i zaproście wszystkie znajome. Czekamy na was!

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Wybrane dla Ciebie

Można się na nie natknąć w całej Polsce. Zwiastują kłopoty
Można się na nie natknąć w całej Polsce. Zwiastują kłopoty
70-latka wytatuowała sobie logo PiS. Tak komentują to politycy
70-latka wytatuowała sobie logo PiS. Tak komentują to politycy
Chcesz szybko zredukować stres? Zastosuj metodę 3-6-5
Chcesz szybko zredukować stres? Zastosuj metodę 3-6-5
Ma największe stopy na świecie. Trafiła do Księgi Rekordów Guinnessa
Ma największe stopy na świecie. Trafiła do Księgi Rekordów Guinnessa
Najczęstsze fantazje seksualne. Ekspert mówi, kiedy ich nie realizować
Najczęstsze fantazje seksualne. Ekspert mówi, kiedy ich nie realizować
Przygarnęła psa ze schroniska. "Oto co się stało"
Przygarnęła psa ze schroniska. "Oto co się stało"
Nawrocka dwa razy w tej samej sukience. Ekspertka podsumowała krótko
Nawrocka dwa razy w tej samej sukience. Ekspertka podsumowała krótko
Wycinanie drzew na posesji. Nowe przepisy od lipca 2025
Wycinanie drzew na posesji. Nowe przepisy od lipca 2025
Wrzuć dwa plasterki do jajek. Skorupka zejdzie bez problemu
Wrzuć dwa plasterki do jajek. Skorupka zejdzie bez problemu
Przyłożył wiaderko do gniazda os. W kilka minut pozbył się problemu
Przyłożył wiaderko do gniazda os. W kilka minut pozbył się problemu
Cudo z apteki. Nakładaj na brwi, a szybko się zagęszczą
Cudo z apteki. Nakładaj na brwi, a szybko się zagęszczą
Nie sadź za blisko domu. Wielu już pożałowało
Nie sadź za blisko domu. Wielu już pożałowało