Na święta zawsze znika z domu. "Powód od lat ten sam"

Ubieranie choinki, przygotowywanie potraw wigilijnych, łamanie się opłatkiem i spotkania z bliskimi przy wspólnym stole - wiele osób nie wyobraża sobie, że mogłoby święta Bożego Narodzenia spędzić inaczej.

Tymczasem biura podróży od połowy listopada przeżywają oblężenie. - Wyjazdy na święta i sylwestra w tym roku cieszą się wyjątkowo dużym zainteresowaniem - mówi Marzena German, ekspertka rynku turystycznego z Wakacje.pl.

- Z pewnością znaczenie ma tu dogodny układ dni w kalendarzu, który pozwala wyjechać nawet na 17-dniowy wypoczynek. Ewidentnie widać zmiany w zwyczajach Polaków, którzy decydują się na wyjazdy już kilka razy w roku. Święta bardzo temu trendowi sprzyjają, szczególnie że w modzie są dziś podróże wielopokoleniowe, które zastępują dawanie prezentów.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Jak dodaje Karol Wiak z portalu nocowanie.pl, w Polsce wybieramy święta w Tatrach, Beskidach i Karkonoszach. - Choć w ostatnich latach z zimą bywa różnie, brak śniegu wcale nie zniechęca. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się też Kaszuby i Mazury, które oferują ciszę i spokój w zimowej scenerii. Są idealne dla osób szukających wytchnienia od miejskiego zgiełku - podkreśla.

Anna i Mirek na co dzień są mocno zapracowani - ona jest specjalistką w instytucji finansowej, on prowadzi firmę informatyczną. Oboje często się mijają, więc wakacje i końcówka roku są dla nich świętością. Zawsze biorą dorastających synów i wyjeżdżają za granicę. Zeszłoroczne święta spędzili na Dominikanie. - Po to się pracuje w pocie czoła, żeby w święta wyjechać i o nic się nie martwić. Cena nie gra roli. Lubimy też polskie góry, które oferują wiele atrakcji. Oczekujemy świąt bez niepotrzebnego stresu. Wystarczy, że mamy go już na co dzień.

- Nienawidzę świąt, bo kojarzą mi się z awanturami - opowiada Justyna. - Jak byłam dzieckiem, matka zawsze robiła nam piekło i w wigilię kłóciła się z ojcem. Obrażona siadała później do stołu i każdy tylko uważał, by jeszcze bardziej jej nie zdenerwować. Nie pamiętam rodzinnej atmosfery, a wręcz przeciwnie: nieuzasadnione pretensje, wpędzanie w poczucie winy albo krępującą ciszę. Po kolacji zamykaliśmy się z rodzeństwem w pokoju i wracaliśmy do swojego świata - to się działo zawsze w wigilię, dlatego dzisiaj Boże Narodzenie wolę przeczekać. Pakuję walizkę i jadę za granicę. Powód od lat jest zawsze ten sam: święta źle mi się kojarzą.

Magda zrezygnowała z uczestnictwa w świątecznych spędach, bo "wódka lała się tam strumieniami i każdy obgadywał każdego". Miała już dość pytań o ślub i dziecko, więc od trzech lat spędza święta wyłącznie z partnerem. Oglądają filmy na Netfliksie, gotują albo wyjeżdżają. Rok temu zaprosili do siebie znajomych.

- Mam już dość spełniania cudzych oczekiwań. Gdy trzy lata temu poinformowałam rodzinę, że nie przyjadę na święta, była masa pretensji. Usłyszałam, że jestem samolubna i myślę tylko o sobie. Od tego czasu widujemy się rzadko, bo rodzice uważają, że coś mi odwaliło. Święta zawsze były dla mnie czasem udawania i rozmów z osobami, z którymi nie czułam żadnej więzi. W tym roku jedziemy do Włoch.

Wielu nie wyobraża sobie jednak Bożego Narodzenia w egzotycznych krajach czy w hotelowej restauracji. Szymonowi święta spędzone w rodzinnym domu dają poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.

- Czas, kiedy można spotkać się przy wspólnym stole, dobrze sobie życzyć i skosztować potraw, których normalnie nie jemy, jest dla mnie bezcenny. Takich okazji w roku jest niewiele - wspomina.

- Moi bliscy mieszkają w różnych zakątkach i na co dzień rzadko się widujemy. W Boże Narodzenie wszyscy się zjeżdżają, jest przedświąteczna krzątanina, obdarowywanie prezentami, jedzenie karpia i atmosfera nie do podrobienia. Możemy razem pokolędować i iść na pasterkę, co zdarza się tylko raz w roku. Wyjeżdżając, miałbym poczucie, że magia świąt gdzieś uleciała. Byłby to zwykły zimowy urlop w przestrzeniach hotelowych. Mimo że obsługa zapewne byłaby miła, trudno byłoby poczuć magię świąt - dodaje.

Tegoroczne Boże Narodzenie będzie dla Szymona ważne z jeszcze jednego powodu.

- W tym roku zmarła moja mama i są to pierwsze święta, które spędzimy bez niej. Organizacja po raz pierwszy spoczywa w pełni na mnie i na mojej siostrze. Z sentymentem wspominam czasy, kiedy byliśmy wszyscy razem i obdarowywaliśmy się drobiazgami. Z perspektywy czasu widzę, że były to wspaniałe święta, które nigdy już się nie powtórzą.

Czy Polacy faktycznie zmieniają swoje podejście do świąt Bożego Narodzenia? Jak zauważa w rozmowie z WP socjolożka Dorota Peretiatkowicz, w badaniach tego nie widać.

- Jest część społeczeństwa z klasy dobrze zarabiającej i mieszkającej w dużych miastach, która w trochę inny sposób zaczęła podchodzić do świąt, ale generalnie nie zauważyłyśmy drastycznych zmian w podejściu do świąt. Wręcz przeciwnie, po pandemii wszyscy doceniliśmy tradycję i fakt, że możemy się spotkać przy jednym stole. Doceniliśmy też nasze babcie i mamy, którym nadal chce się przygotowywać święta. Postawa buntu przeciwko tradycji trochę osłabła i okazało się, że wcale nie jest ona taka zła - komentuje socjolożka.

Doceniają ją szczególnie młodzi ludzie, którzy są w trudnej sytuacji materialnej, pracują na śmieciówkach i odnajdują w tradycji poczucie bezpieczeństwa - również finansowego. Widzą, że mogą je zbudować w dużej mierze na starszych pokoleniach.

- Młodzi w pewnym stopniu wrócili na łono rodziny i pozytywniej patrzą na to, co robią ich rodzice. Wielu nadal z nimi mieszka ze względu na sytuację mieszkaniową i aspekt materialny. Coraz bardziej widzimy też w badaniach, że młodzi zaczynają się opiekować rodzicami, którzy przeszli na niskie emerytury i potrzebują wsparcia swoich dzieci.

Jak podkreśla socjolożka, jesteśmy coraz bardziej świadomym społeczeństwem i po pierwszym zachłyśnięciu się licznymi akcjami marketingowymi, zakupami i promocjami, zaczęliśmy stawiać na zdrowy rozsądek. - Szczególnie że mamy za sobą czas recesji. Ostatnie badania pokazały, że 2,5 mln ludzi w Polsce żyje w ubóstwie. Kierujemy się więc dużo bardziej rozumem, co nie znaczy, że nie polujemy na promocje, nie bierzemy udziału w Black Friday i staramy się kupować jak najtaniej.

Wyjazdy części społeczeństwa w okresie świątecznym socjolożka uważa za marginalne.

- Mówimy tutaj o kilku albo nawet kilkudziesięciu tysiącach wykupionych ofert, które na tle społeczeństwa liczącego 36 mln ludzi są nieznaczne. W socjologii i badaniu ilościowym takie liczby w żaden sposób nie zmieniają wyniku końcowego. Na wyjazdy decydują się ludzie, którzy chcą zerwać z pewnymi tradycjami i pokazać, że potrafią spędzić w nowoczesny sposób ten czas. Socjologicznie to znikome zjawisko. Media sporo piszą o zmianach w postrzeganiu Bożego Narodzenia, natomiast w badaniach tego nie widać.

Piotr Parzysz, dziennikarz Wirtualnej Polski